İlkokul Bahçelerinin, Doğal Öğeler ve Çocukların Fiziksel Gelişimi Açısından İncelenmesi

Abstract

Doğa ile etkileşim halinde olan çocuklar fiziksel, bilişsel, sosyal, duyuşsal, ruhsal, eğitsel ve sağlık gibi pek çok açıdan olumlu gelişim göstermektedirler. Fakat şehirleşmenin hızla artması, buna paralele olarak nüfusun çoğalması, insanların birbirini tanımaması ve güvenli mekanların azalmasıyla çocukların kapalı mekanlarda geçirdikleri süre artmıştır. Oysa çocuklar günlerinin büyük bir kısmını okulda geçirmektedirler. Okulların çocuklar için ayrılmış açık alanlarının bulunması ve güvenli yerler olması dolayısıyla okul bahçelerinde doğal bir ortam olması gerektiği düşünülmektedir. Bu doğal ortamı oluşturmada ise okul yöneticilerine büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, ilkokul bahçelerini, doğal öğeler ve çocukların fiziksel gelişimi açısından incelemektir. Araştırma nitel bir çalışmadır ve araştırma desenlerinden "Olgubilim (fenomenoloji)" kullanılmıştır. Araştırmada ölçüt örnekleme kullanılmıştır. Buna bağlı olarak çalışma grubunu 2021- 2022 eğitim öğretim yılında İstanbul Avrupa Yakası'nda görev yapan 6 müdür, 24 sınıf öğretmeni ve çalıştıkları okul bahçeleri oluşturmaktadır. Veri toplama yöntemi olarak, gözlem ve standartlaştırılmış açık uçlu görüşme tekniği kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler betimsel analizle çözümlenmiştir. Yapılan bu araştırmada doğal öğeler kullanan okul bahçelerinin tamamında çim ve toprak alan bulunmakta; doğal öğeler kullanmayan okulların tamamında ise asfalt veya sadece taş zemin döşenmiştir. Doğal öğeler kullanan iki okulda öğrenci başına düşen yeşil alan miktarı yeterli, bir okulda ise yetersizdir. Doğal öğeler kullanmayan okullarda yeşil alan hiç bulunmamaktadır. Okul, tarihi bir alanda değilse ya da sıfırdan inşa edilmiyorsa okul müdürleri, -bazı düzenlemeler için üst makamlardan izin almak şartıyla- bahçelerinde üst yüzey düzenleme yapmaya yetkileri olduklarını ifade etmişlerdir. Yapılan görüşmelerde, okul müdürlerinin bahçeleri düzenlerken dikkat ettikleri unsurların başında güvenlik gelmiştir. Doğal öğeler kullanmayan okul bahçelerinde çalışan öğretmenlerin neredeyse tamamı bahçeleri fiziksel gelişim açısından yetersiz bulmuşlardır. Yetersiz bulmalarının nedenlerinin başında ise bahçenin küçüklüğü gelmiştir. Doğal öğeler kullanan okullarda çalışan öğretmenlerde benzer şekilde yetersiz bulmuşlardır. Ancak okul bahçesini fiziksel gelişim açısından yeterli gören doğal öğeler kullanan okullarda çalışan öğretmenler de mevcuttur.