Bir Bakış Mekanı Olarak Pencere: Edward Hopper'ın Resimlerinde Mekan Temsilleri

Abstract

Yirminci yüzyılın ilk yarısından itibaren modern mimarlığın odak konularından olan saydamlaşma, mekansal bir öğe olan pencere ile doğrudan ilişkilidir. İzleyicinin bakışına yön veren, temelde görme modeline dayanan bakış mekanı pencere, sahip olduğu fiziksel niteliklerinden dolayı diğer mimari öğelerden ayrışır. Pencerenin sahip olduğu saydamlık aracılığıyla göz, mahremiyet alanına girer. Yirminci yüzyılın ilk yarısında pencerenin neredeyse yapının kabuğunu kaplayacak kadar genişlemesi ve camın bir yapı 'duvarı'na dönüşmesi şeffaflaşma söylemleri çerçevesinde gelişir. Bu söylemler bugünün mimarlık dünyasını şekillendirmeye devam eder. Mimari alandaki şeffaflaşma, iç-dış arasındaki sınırın bulanıklaştığı, konutta mahremiyet olgusunun büyük ölçüde ortadan kalktığı, mekanın sahip olduğu gizemli, karanlık ve tekinsiz özelliklerin kaybolduğu, ışığın ve gölgenin ve, onların hacimsel etkilerinin yitime uğradığı mekansal üretimleri beraberinde getirmiştir. Walter Benjamin'in deyimiyle, camın pürüzsüz yüzeyinde mekanın aurası kaybolmuştur. Bu araştırma, şeffaflaşma söylemlerinin ortaya çıktığı yirminci yüzyılın ilk yarısındaki temsil alanına odaklanır ve ürettiği mekan temsilleriyle modernite eleştirisi sunan Edward Hopper'ın resimlerinin bir değerlendirmesini sunar. Tezde Edward Hopper'ın mekan temsilleri ile modern mimari yaklaşımlar arasında dönemsel ilişkiler kurularak bir karşılaştırma sunulur. Bu çalışma, Hopper'ın pencerelerinin betimsel analizi yoluyla, mekansal oluşumlarda modern gözün varlığını incelemeyi, modern mimarlığın göz-merkezci anlayışını değerlendirmeyi ve, saydamlık ve mahremiyet konularını tartışmayı amaçlamaktadır. Hopper'ın 'pencereleri' sahip olduğu çok katmanlı okumalarla moderniteye ve beraberinde getirdiği sosyo-mekansal dönüşümlere eleştirel bir bakış sunar. Bu bağlamda bu araştırmanın, modern göz ve Hopper'ın 'pencereleri' üzerine sunduğu tartışmayla, mimari temsillere ilişkin geniş literatüre ve görsel kültür alanındaki eleştirel okumalara bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir.