Yalın Liderlik Kavramı ve Örgüt Kültürünün Yöneticilerin Yalın Liderlik Özellikleri Göstermelerine Etkisi: Bir Saha Araştırması

Abstract

Gelişen ekonomik sarsıntılar ve dengesizlikler işletmeleri tüm israflarından kurtulup çalışanlarını süreç iyileştirme ve iş geliştirme konularında iç danışmanları haline getirebilecekleri en etkin sistem olan yalın felsefeyi tercih etmeye itmektedir. Yalın felsefenin bir gerekliliği olarak ve bu gerekliliği aşarak kendi başına kavram olmayı başarabilen yalın liderlik kavramı ile işletmeler organizasyon yapılarında etkin liderlik temelleri oluşturmayı hedeflemektedirler. Günümüzde işletmeler yalın felsefe düşüncelerini benimsememiş dahi olsalar yöneticiler sayesinde yalın felsefe işletmelerde kullanılabilir olmaktadır. Yalın liderlik temelleri ile yöneticiler sürekli iyileştirme kültürünü işletmeye yayma, yerinde analizlerde bulunma ve hedeflere yönelik bütünün yönetimine eğilmektedirler. Bu sayede maliyet yönetimini maksimize ederek, sorunların çözümümde ve sahada daha etkin yer almasını sağlayıp verimliliği artırmayı hedeflemektedirler. Günümüz koşullarında işletmeler de yöneticilerden bu tip bir liderlik beklenir hale gelmiş iken aslında yöneticilerin bu liderlik türünü benimseyip, uygulamaya koyabilmesi ve başarılı olabilmesi ise örgütün bugüne kadar benimsediği örgüt kültürüne bağlıdır. Bunun nedeni ise çalışanların ve örgütün benimsemiş olduğu kültür tipi yalın liderlik için uyumlu bir alt yapıya sahip olmalıdır. İşletmeler genellikle klan, adhokrasi, hiyerarşi ve pazar örgüt kültürü tiplerini benimsemektedirler. Klan örgüt kültüründe liderlik örgüt çalışanlarına ilgi ve değer gösterilen, ekip çalışmasının önemli olduğu, ben değil biz kavramının etkin olduğu, daha esnetilebilir süreçlerin bulunduğu ve bu süreçlerin yönetildiği, örgütün geniş bir aile yapısı olarak nitelendirildiği örgüt kültürüdür. Adhokrasi kültürü ise organik yapılı, girişimci, esnek, yenilikçi ve yaratıcı örgütsel kültürü ifade ederken yöneticisinin de tanımında bulunan kavramları benimsemiş olması gerekmektedir. Hiyeralşi ve pazar kültürleri ise ortak noktaları olarak durağanlık ve kontrole dayalı örgüt kültürlerini ifade etmektedirler. Yalın liderlik adhokrasi ve klan örgüt kültürünü benimsemiş işletmelerde kültür kaynaklı çalışanlara değer verilen dinamik bir işletme olacağından daha çok uygulanabilir olmakta iken hiyeralşi ve Pazar kültürünü benimsemiş işletmelerde durağanlık esas olduğundan yöneticilerin yalın liderlik özellikleri göstermeleri güç ve zordur. Bu çalışmada örgüt kültürü ile yöneticilerin yalın liderlik özellikleri göstermeleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı araştırılmak için yola çıkılmıştır. Bu amaç doğrultusunda yalın liderlik ölçeği, örgüt kültürü ölçekler, sosyo demografik sorular ve çalışılan kurum bilgileri ile ilgili sorular kullanılmıştır. Toplam 250 kişi onlie ankete katılmıştır ve anket sonuçlarından oluşan veriler SPSS (Statistical Package for Social Sciences) for Windows 25.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Veriler değerlendirilirken tanımlayıcı istatistiksel metotları (sayı, yüzde, min-maks değerleri, ortalama, standart sapma) kullanılmıştır. Kullanılan ölçeğin güvenilirliğini test etmek amacıyla "Güvenilirlik Analizi" yapılmıştır. Normal dağılıma sahip veriler ile niceliksel verilerin karşılaştırılmasında iki bağımsız grup arasındaki fark için bağımsız t testi, ikiden fazla bağımsız grup karşılaştırılmasında ise tek yönlü varyans analizi uygulandı. Ölçekler ve alt boyutlar arasındaki ilişkiyi test etmek için ise Pearson katsayısı kullanılarak korelasyon uygulanmıştır. Ölçeklerin birbirlerine olan etkisi ise doğrusal regresyon yöntemi ile incelenmiştir. Yapılan Regresyon analizi sonucu ile örgüt kültürü ve yalın liderlik arasında anlamlı bir ilişki bulunduğu sonucuna varılmıştır.