Ceza Muhakemesi Hukukunda Şüphe

Abstract

Toplumların antidemokratik veya demokratik olarak ayrılmasında en önemli yeri teşkil eden olgulardan biri olan ceza muhakemesinin, teorik oluşumunun ve uygulamadaki işleyiş sürecinin en önemli kavramları arasında "şüphe" yer almaktadır. Toplumsal sözleşmesi olan Anayasası ve tarafı olduğu hukuka uygun uluslararası sözleşmeler gereği bir hukuk devleti olan Türkiye, ceza muhakemesi sürecinin işleyişindeki her noktada "şüphe" kavramına yer vermekle mükelleftir. Çünkü ceza muhakemesi sisteminin işleyişinde şüpheden tamamen ari kalan bir süreç söz konusu değildir. Bu nedenle şüphe kavramını, ceza muhakemesi sisteminin çekirdeği olarak nitelendirebiliriz. Nitekim ceza muhakemesi; somut olgulara dayalı suç şüphesi ile başlayıp, şüphe kavramının kovuşturma aşamasında, maddi gerçeklik içerisinde kaybolarak hakimin vicdani kanaati doğrultusunda hüküm verilmesi sürecini kapsamaktadır. Çalışmamızda "şüphe" kavramı detaylıca ele alınacak olup; şüphe kavramı, etkisi altında kaldığı tüm somut hukuki kavramlarla ve süreçlerle birlikte değerlendirilecektir. Çalışmamızın ilk bölümünde, ceza muhakemesinin içeriğine, genel hukuk ilkelerinin şüphe kavramı ile ilişkilendirilmesine, mukayeseli hukukta şüpheye, ceza muhakemesinde şüphenin yeri ve önemine değinilecektir. İkinci bölümde ise soruşturma ve kovuşturma aşamalarında şüphenin rolüne, şüphe derecelerine, şüphe doğrultusunda alınacak kararlara ve delil kavramına yer verilecektir.