Okul Müdürlerinin Yaratıcı Liderlik Özellikleri ile Öğretmenlerin Motivasyonları Arasında İlişki

Abstract

Çalışmanın amacı okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri ile öğretmen motivasyonu arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırma tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli kullanılarak yapılmıştır. Araştırmanın evrenini 2021-2022 eğitim öğretim yılında Azerbaycan'ın Tovuz ilinde, Tovuz ili Eğitim Müdürlüğü'ne bağlı olan devlet okullarında görev yapmakta olan 2938 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise bu evrenden rastgele küme örnekleme yolu ile seçilmiş 477 öğretmen oluşturmuştur. Çalışmada veri toplama aracı olarak, "Okul Müdürlerinin Yaratıcı Liderlik Özelliği Ölçeği" ve "İçsel, Dışsal ve Yönetsel Faktörler Bağlamında Öğretmen Motivasyon Ölçeği" kullanılmıştır. Araştırma sonucuna göre, okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri öğretmenlerin cinsiyet, yaş ve kıdem yılı değişkenlerine göre farklılık göstermemektedir. Eğitim düzeyi değişkenine göre yaratıcı liderliğin girişimcilik ve etkili iletişim ve farklılık boyutlarında anlamlı düzeyde farklılık bulunurken, yeniliğe ve değişime açıklık boyutunda farklılık bulunmamıştır. Öğretmenlerin çalıştıkları okulun yerleşim yeri değişkenine göre yaratıcı liderliğin tüm alt boyutlarında anlamlı düzeyde farklılık bulunmuştur. Öğretmenlerin çalıştıkları okulun yerleşim yeri değişkenine göre okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliği olan girişimcilik ve etkili iletişim, yeniliğe ve değişime açıklık ve farklılık boyutlarının anlamlı düzeyde farklılaştığı ve bu farklılaşmada il ve ilçe merkezindeki okullarda çalışan öğretmenlerin köy okullarında çalışan öğretmenlere kıyasla okul müdürlerini daha yaratıcı buldukları görülmüştür. Öğretmen motivasyonunu içsel faktörler, dışsal faktörler ve yönetsel faktörler boyutunda öğretmenlerin çalıştıkları okulun yerleşim yeri değişkenine göre anlamlı düzeyde bir farklılığın olduğu görülmüştür. İl ve ilçe merkezinde çalışan öğretmenlerin motivasyon düzeyleri köy okullarında çalışan öğretmenlerden anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur. Araştırmada, alt boyutlara ilişkin elde edilen bulgularda, okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri (girişimcilik ve etkili iletişim, yeniliğe ve değişime açıklık ve farklılık) ile öğretmenlerin motivasyonları (içsel faktörler, dışsal faktörler ve x yönetsel faktörler) arasında ve tüm alt boyutlarda pozitif yönlü anlamlı bir ilişkinin olduğu görülmüştür. Sonuçlar okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerinin öğretmen motivasyonu üzerinde orta düzeyde etkiye sahip olduğunu göstermektedir. Okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özellikleri öğretmen motivasyonunun içsel faktörler boyutunun %38'ini, dışsal faktörler boyutunun %22'sini ve yönetsel faktörler boyutunu ise %48'ini açıklamaktadır. Eğitim bakanlığı, il ve ilçe eğitim müdürlüğü okul müdürlerinin yaratıcı liderlik özelliklerini geliştirmesine adına eğitimler düzenleyerek okul müdürlerinin yaratıcı özelliklerini geliştirebilir. İlaveten öğretmen motivasyonuna etki eden diğer değişkenler araştırılarak, öğretmen motivasyonunu yükseltilmesi adına farklı uygulamalar yapılabilir.