Modernizm Bağlamında 2000’li yıllarda Türkiye Mimarlığı: Ulusal Mimarlık Sergileri Üzerine Bir Değerlendirme

Abstract

En genel anlamıyla mimarlık, barınmak, yaşamak ve doğa şartlarından korunmak için insanın ihtiyaç duyduğu mekanın tasarlanması sanatıdır. Bu eylem insanın varoluşundan günümüze değin devam etmiş, toplumsal alandaki gelişim ve değişimden etkilenerek farklılaşmıştır. Bu nedenle mimarlık bir toplumun politik, ekonomik ve sosyo kültürel ortamını yansıtan somut bir yapı olarak irdelenmelidir. Bu anlamda Türkiye Mimarlığını anlamak için mimariyi; toplumsal yapının ekonomik, politik, sosyo-kültürel boyutlarıyla değerlendirmek gerekir. 2000'li yıllarda Türkiye mimarlığının temsil ettiği şeyi irdelemeye niyetlenmiş bu doktora çalışması, bu irdelemeyi mimari temsil ortamı oluşturma çabası taşıyan Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri üzerinden, modernizm çerçevesinde, toplumsal yapı ile ilişkilendirerek gerçekleştirmektedir. Bu içerikle doktora çalışması dört bölümden oluşmaktadır; Genel bilgiler bölümünde amaç ve kapsam belirlendikten sonra modernizm ve mimarlık kavramları incelenmiş; tarihsel perspektifle, Batı'da ve Türkiye'de modernizm ve mimarlık etkileşimi toplumsal yapı ile ilişkilendirilerek irdelenmiştir. Temsiliyet aracı olarak mimarlık sergilerine, Ulusal Mimarlık Sergisi ve Ödülleri özelinde değinilmiş, 2000'li yıllarda toplumsal yapıyı çözümlemeye olanak sağlayacak ekonomik, politik ve sosyo-kültürel olaylar derlenmiştir. Yapılan çalışmalar bölümünde, Ulusal Mimarlık Sergi katalogları incelenmiş, katalogdaki yapıları şekillendirdiği düşünülen mimari eğilimler tanımlanmış; yapılar, bu mimari eğilimlere göre gruplanmıştır. Daha önceki bölümde derlenen ekonomik, politik, sosyo-kültürel olaylar ve mimari/kent ile ilintili olaylar tablolaştırılmış, veriler dönemin mimari eğilimleri ile çakıştırılarak analiz edilmiştir. Bulgular bölümünde ise; katalog dönemine ait dönemsel genel bir değerlendirme yapılmış, her bir kataloğun modernizm ekseninde neyi temsil ettiği toplumsal yapı- mimari eğilimler etkileşimi bağlamında irdelenmiştir. Sonuçlar ve öneriler bölümünde ise; tüm tespitler ve veriler ışığında 2000'li yıllarda Türkiye mimarlığını anlamak adına genel değerlendirme yapılmış, saptamalar modernizm bağlamında tartışılmıştır.