Tarihsel Süreç İçerisinde Mobilya ve Mekanların Yeniden Kullanımı; Şeker Ahmet Paşa Çay Salonu Örneği

Abstract

Mekan ve mobilyaların tarihsel süreci incelendiğinde insanların yerleşik düzene geçmesiyle beraber başladığı bilinmektedir. Mobilyanın iletişim özelliği yardımıyla toplumun kültürel, ekonomik ve sosyal yapısını, yapım-üretim tekniklerini, malzeme teknolojilerini, kullanıldığı zamanın değerlerini günümüze yansıtmaktadır. Aslında bir nevi bizler için geçmiş zamanlara ait bilgi deposu niteliği taşımaktadır. Mobilya ve mekan ilişkisi insan kavramını da içerisine alarak belirli adımlardan geçip günümüze gelmiştir. Kültürel, toplumsal, sosyal değerlerle şekillenmiş, teknolojiyle gelişmiştir. Günümüz için bütün toplumlara uygunluk ve çeşitlilikleriyle zevk ve gereksinimlerine göre karar verebileceği bir öge durumuna gelmiştir. Mobilyanın şekillendirilmesi mekan içerisindeki tasarımı, yerleşimi ve uygunluğu doğru bütünlüğü oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmada, mekanın işlevselliğini oluşturan ögenin mobilya olduğu ve mobilya mekan ilişkisinde birbirlerini tamamlayan vazgeçilmez unsurlar olduğunun önemi vurgulanmaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın birinci bölümünde yaptığım araştırmalar doğrultusunda konunun amacına değinerek, çalışmanın kapsam ve sınırlılıkları açıklanmıştır. Birçok literatür taramaları ile araştırma zenginleştirilmiştir. Bununla birlikte örnek seçilen mekana gidilerek detaylı incelemeler ve ilgili kişiler ile röportaj niteliğinde çalışmalar yapılmıştır. İkinci bölümde literatür taraması özelinde mobilyanın tanımları buna bağlı olarak mekan kavramı incelenmiş, mobilya mekan ve insan arasındaki ilişki detaylı bir şekilde ele alınmıştır. Bu konuyla ilgilenen önemli isimlerin ve bu noktada çalışma yapan kişilerin incelemelerine yer verilmiştir. Aynı zamanda bu kişilerin mekan ve mobilya kavram açıklamaları değerlendirilerek bölümde kavramlar irdelenmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde mobilyanın genel tarihine değinerek, ilk çağdan itibaren çağımız mobilya sanatına gelene kadarki geçirdiği evrimler, süreç ve bu süreç içerisinde o dönem sanatlarının mobilya örnekleri incelenmiştir. Dördüncü bölümde örnek seçilen mekana bağlı olarak Dolmabahçe Sarayı Veliaht Dairesi tarihi detaylı literatür taramaları yapılarak incelenmiş geçmişten günümüze geçirdiği restorasyon çalışmaları analiz edilmiştir. Dolmabahçe Sarayı'nın günümüzdeki çevre analizi yapılarak vaziyet planı çalışılmıştır. Buna bağlı olarak geçmiş ve günümüz çevre analizi karşılaştırması yapılmıştır. İlgili olarak İRHM tarihi irdelenmiş, Milli Saraylar ile görüşmeler gerçekleştirilerek arşiv dosyaları taranmış, gerekli bazı kaynaklar elde edilmiştir. Buna bağlı olarak rölöve ve restorasyon çizimlerine ulaşılmış, analiz çalışmaları yapılmıştır. Analiz edilen Şeker Ahmet Paşa Çay Salonu ile ilgili detaylı araştırmalar yapılmış hangi süreçlerden geçer bu durumunu aldığına dair ilgili kişiler ile görüşmeler yapılmış ve daha önce yapılan röportajlar irdelenmiştir. Beşinci bölümde yetkili kişiler ile görüşülerek Şeker Ahmet Paşa Çay Salonu'na gidilip deneyimlenmiş buna bağlı olarak detaylı incelemeler yapılmıştır. Mekan ile ilgili gerekli ölçüler alınarak, fotoğraf çekimleri yapılarak analizler zenginleştirilmiştir. Bu bölümde Şeker Ahmet Paşa Çay Salonu'nun mekansal fiziksel özellikleri aydınlatma, havalandırma, tavan duvar detayları, kapılar ve halısına kadar dönemsel özelliklerine bağlı ayrıntılı olarak açıklanmıştır. Buna bağlı olarak mobilya özelinde incelemeler detaylı olarak ele alınmıştır. Aynı zamanda mekanla ve mobilyalarla ilişkili olarak detaylı renk analizleri yapılmış, renk kodları çıkarılarak ana isimleri elde edilmiştir. Bu çalışma mekan ve mobilya ilişkisinin anlaşılmasına ve gelecekteki tasarım planlama süreçlerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır. Çalışmanın, mekan ve mobilya ilişkisinin tarihsel süreçte evrimleşmesi ile günümüze yansımaları sorgulanarak yeni perspektifler sunacağına ve bu ilişkiye yönelik daha derin bir anlayış sağlayacağına inanılmaktadır.