Türk tiyatro tarihindeki yeri ve önemi açısından Ses Tiyatrosu'nun incelenmesi

Abstract

Ses Tiyatrosu, Türkiye'de 1885 yılında sahne sanatlarının şekillenmeye başladığı bir dönem içerisinde kurulmuştur. Piyasa şartlarının henüz belirlenmediği ve gelişim göstermediği bu ortamda tiyatro topluluklarının izleyiciyle buluşmasına imkan sağlamıştır. Ses Tiyatrosu, sanatsal niteliğin değişim ve dönüşüm süreçlerini de deneyimlemiştir. Bu sebeple kurulduğu ilk tarihlerde bünyesinde sahnelenen, deneyimlenen içeriklerle amatör düzeyde yönetildiği görülmektedir. 1970 sonrası tiyatro kurumlarının artış göstermesiyle beraber kıymetli toplulukların Ses Tiyatrosu bünyesinde eserlerini sahnelemesi yönetim açısından bir takım kolaylıklar sağlamıştır. Yine de bu kolaylıklar kalıcı çözümleri doğurmamıştır. Ödenekli tiyatroların kurulduğu ardından özel tiyatroların çoğaldığı bu dönem içerisinde Türk tiyatrosunun yönetiminde belli eşitsizlikler baş göstermiştir. Türk tiyatrosu bünyesinde gelişen tüm kurumlara bakıldığında sanat yönetimi sürecinin öncelikli olarak siyasal ve ekonomik boyutuyla yürütüldüğü görülmüştür. Bu durum tiyatrolardaki repertuarların sanatsal niteliğinin zedelenmesine yol açmıştır. Ses Tiyatrosunun da ülke gündemi gereği bahsedilen örneklere maruz kaldığı görülmüştür. Türkiye gündeminin sosyo-kültürel dönüşümüyle sanatsal içeriklerin yön değiştirmesi, Ses Tiyatrosu'ndaki yönetim yapılanmasını da etkilemiştir. 1989 yılından itibaren günümüze değin Ferhan Şensoy yönetimindeki Ortaoyuncular, 31 yıllık sürecin niteliksel örneğini oluşturmaktadır. Modern Türk tiyatrosuyla unutulmaya yüz tutmuş geleneksel tiyatro anlayışı günümüzde alternatif bir seçenek olarak gözükmektedir. Günümüzdeki tiyatro kurumları ise geleneksel formu es geçmektedir. Ferhan Şensoy'un geleneksel formu günümüz tiyatro anlayışıyla yeniden yorumlaması, başarısının esas kaynağını oluşturmaktadır. Türkiye'deki tiyatro kurumlarının sanat üretimlerinin öncelikli olarak entelektüel açılımı kurgulayabilmeleri, tiyatro topluluklarının belirledikleri misyon doğrultusunda söylemlerini aktarabilmeleri gerekmektedir.

Ses Theatre is founded in Turkey during an era of shaping of stage arts, in 1885. In this type of undetermined conditioned, unimproved habitat, allowed theatre community to meet with admirers. Ses theatre experienced the changes and transformation of artistic qualifications. When it was founded, it was seen as that they were managing poorly. That much was clear when you look into the content that were displayed. When theatres grow in numbers in 1970, Ses Theatre's work to get new plays were becoming easier. Still this situation did not produce a persistant solution. In this era, when funded and private theatres were on the rise in numbers, there were unequalities starting to show up in Turkish theatre management. When we look at the growth of turkish theatre, it shows us that it was managed focused on by economic and political perspective. This particular situation disreputed the repertoire's artistic qualifications. Because of the national agenda, Ses Theatre experienced such examples. Socio-cultural transformation of Turkey's agenda and artistic content, affected the management of Ses Theatre. The current management of Ferhan Şensoy named Ortaoyuncular, is an example of qualitative process since 1989. Traditional theatre understanding, with the effect of modern turkish theatre, seems to be destined to forgotten until it is seen as an alternative option. Theatres in our day skip the traditional form entirely. Ferhan Şensoy's reinterpretition of modern theatre understanding with traditional form, shows the source of his success. Theatres in Turkey, need to produce art priorly intellectual expansion building, and convey their statements according to the direction of their mission.