Ergonomik Ölçütlerin Değerlendirilmesi İçin Bir Karar Destek Sistemi Önerisi

Abstract

Bilgi teknolojilerinin mimari tasarım, yapım ve kullanım alanlarına uygulanması söz konusu olduğunda başlangıç noktası bilgi paylaşımıdır. Bilgi paylaşımı, yazılım ve konumda bağımsız şekilde veri değişime izin veren çalışma ortamlarını gerektirir. Günümüzde IFC (Industry Foundation Classes) dosya biçimi ile bu veri değişimi sağlanmaktadır. IFC, nesne tabanlı bir bilgi modelidir ve mimari tasarım, yapım ve kullanım alanlarıyla ilgili her türlü veriyi içinde barındırır. IFC, nesnelerin özelliklerini ve yapılarını içerir, örneğin bir kapı yalnızca çizgilerin birleşiminden meydana gelen basit bir öğe değildir, geometrik olarak tanımlanmış ve kendine özgü nitelikleri içeren özgün bir öğedir. Diğer taraftan, ergonomik ölçütler bir mekanın biçimlenişi sırasında eldeki en önemli verilerden birisini oluşturur. Antropometrik, fizyolojik ve psikolojik gereksinmelerin karşılanmadığı mekanların tasarım, yapım ve kullanımında sorunlar ile karşılaşılmakta, bu sorunlar mekan kalitesinin ve kişisel konforun azalmasına neden olmaktadır. Bu çalışmanın amacı, bir mekanın sahip olduğu ergonomik ölçütlerin uygunluğunun belirlenmesi için bir karar destek sistemi modeli geliştirmektir. Bu çalışmanın ilk aşamasında, ergonomik uygunluğu belirlenecek mekanın 3B modeli oluşturulmuştur, ikinci aşamada, mekanın sahip olması gereken ergonomik ölçütler, Solibri Model Checker (SMC) yazılımı ile kural olarak tanımlanmıştır. Daha sonra, mekanın 3B modeli, Solibri Model Checker yazılımına IFC dosyaları olarak aktarılmıştır. SMC yazılımı ile mekanın ergonomik ölçütler bakımından uygunluğu analiz edildikten sonra, detaylı bir rapor hazırlanmıştır. Geliştirilen bu sistem aracılığıyla, geleneksel yöntemlerden farklı olarak, problemin tanımlanmasına değil problemin çözümüne odaklanılmakta ve dolayısıyla gerçekçi sonuçlar elde edilebilmektedir. Ayrıca, fiziksel ölçütlerin kontrol edilmesi gibi tekrarlanan işlemlerin yapılması sırasında zaman tasarrufu gerçekleştirilmektedir. Daha kesin 3B görselleştirme yapılabilmektedir. Mekan içindeki donatıların konumları kesin olarak belirlenebilmektedir. Sonuçta oluşturulan uygunluk raporları ile, tasarım kararlarını, yapım ve kullanım aşamalarına geçmeden sorgulayabilmek mümkün olmaktadır. Bununla birlikte, geleneksel yöntemlerle kıyaslandığında, IFC aracılığıyla çalışmak halen daha zordur. Ancak, günümüz gelişen teknolojisinde tasarımcıların bu tip bilgi paylaşımı yapabilen modelleri kullanmaya başlaması gerekliliği tartışılmaz bir gerçektir.