İnternet Aracılığı ile Eser Sahibinin Haklarının İhlali

Abstract

Geçmişten günümüze kadar tahmin edilemeyecek derecede hızlı gelişen ve gelişmeye devam eden iletişim teknolojisi sayesinde, dünyanın herhangi bir noktasındaki bilginin o yere en uzak mesafede bulunan bir başka noktaya taşınması için gerekli olan zaman artık yıllarla, aylarla, günlerle veya saatlerle değil saniyelerle ölçülebilir hale gelmiştir. "Bilgi çağı" olarak nitelendirilen çağımızda, artık yaşamın her alanında yer alan bilişim teknolojilerinin en önemli gelişmelerinden ve alanlarından biri, şüphesiz, internettir. Bu alanda yaşanan gelişmelere paralel olarak birçok yeni kavram da hayatımıza girmeye başlamaktadır. Bugün fikri mülkiyet hukukunu etkileyen değişikliklerin temelinde internet büyük rol oynamaktadır. Teknolojik gelişmeler, bir taraftan sunduğu olanaklarla kimi eserlerin meydana getirilmesini kolaylaştırırken ve teşvik ederken, diğer taraftan eser sahibinin haklarının daha kolay ve hızlı ihlal edilebildiği bir alan oluşturmaktadır. Çalışmamızda, internet aracılığı ile eser sahibinin haklarının ihlal edilmesi konusu değerlendirilirken Fikri Hukuk kavramına FSEK'i kapsayacak şekilde bir anlam yüklenmiş olup, FSEK bağlamında değerlendirmeler yaptığımızı belirtmek isteriz. Çalışmamız üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, öncelikle, genel olarak fikri hak kavramına ve kısaca tarihçesine değinilecektir. Eser sahibinin haklarını ilgilendiren düzenlemeler içeren ve Türkiye'nin de tarafı olduğu uluslararası anlaşmalar hakkında bilgi verilecektir. Daha sonra, eser sahibinin haklarının internet aracılığı ile ihlal edildiği durumların tespit edilebilmesi açısından faydalı olacağı düşünülerek, internet ortamı ve internetin teknik yapısı hakkında fazla ayrıntıya girmeden bilgi verilecektir. Son olarak, tespit edilen fikri hak ihlallerinden sorumlu olup olmamaları açısından internetin süjeleri ve işlevleri hakkında bilgi verilecektir. İkinci bölümde, internetin fikri hukuk açısından getirdiği web sitesi, multimedya eser, MP3 gibi yeni kavramların eser niteliği hakkında bilgi verilecek; FSEK kapsamındaki eser ve eser sahipliği kurumları ve internet aracılığı ile ihlal edilme potansiyeli yüksek olan eser türleri ve eser sahibinin mali ve manevi hakları incelenecektir. Son bölümde ise, öncelikle, internette hak ihlaline sebep olan davranışlar ve bu davranışların eser sahibinin hangi fikri haklarını, nasıl ihlal ettiği ayrıntılı bir şekilde incelenecektir. Bu bağlamda, fikri hak ihlaline en çok sebebiyet verme potansiyeli taşıyan; fakat kullanımı oldukça yaygın olan müzik değişim programları ve elektronik kitap hususlarından da bahsedilecektir. Son olarak da, internet aracılığı ile fikri hak ihlali ihtimalinin olması veya ihlalin gerçekleşmesi halinde başvurulabilecek hukuki yollar ve fikri hak ihlalinin minimuma indirilebilmesi için geliştirilen teknolojik yöntemler anlatılacaktır. Belirtmek gerekir ki, çalışmamız, sadece Türk Hukuku ile sınırlı tutulacaktır. Ancak yine de belli bazı konularda Türk Hukuku'nun yanında örnek vermek amacıyla uluslararası uygulamalara ve önemli yargı kararlarına da yer verilecektir.