Türkçede “Duygu Besindir” Metaforu

Abstract

İnsanın iç dünyasını yansıtan duygular dil, beden ve davranışlar aracılığıyla dış dünyaya doğar. Sinir bilimsel bakış açısıyla temelde beyin hareketliliği olarak görülen duygu, Macar dil bilimci Zoltán Kövecses’in dil merkezli bakışıyla dil, kültür ve bedenin bölünmez bir parçasıdır. Kövecses’in, İngilizce duygu dili üzerine yaptığı metafor çalışmasında, bazı duygu metaforlarının kaynak etki alanı olarak gösterilen “besin”, Türkçedeki pek çok duyguyu ifade etmesi yönüyle karmaşık bir yapı sergilemektedir. Bu bağlamda ilgi çekici olan durum, çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada Türkçede pek çok duyguyu ifade eden “DUYGU BESİNDİR” metaforu, deyimler üzerinden ele alınacaktır. Kalıplaşmış söz öbeği olan deyimler aracılığıyla “duygu-besin” kavramlarının izi sürülerek Türkçede az rastlanılan duygu metaforu çalışmalarına katkıda bulunmak hedeflenmektedir. Bu hedef doğrultusunda Türkçenin tarihî dönemlerinde ve günümüz Türkiye Türkçesinde kullanılan deyimler incelenmiş ve on sekiz alt başlık altında “DUYGU BESİNDİR” metaforu örneklerle değerlendirilmiştir.

Emotions that reflect the inner world of man are born into the outer world through language and behaviors. From the neuroscientific point of view, emotion, which is basically seen as brain activity, is an indivisible part of language, culture and body, with the language-centered perspective of Hungarian linguist Zoltán Kövecses. In Kövecses’ metaphor study on English language of emotion, “nutrition”, which is shown as the source domain of some emotion metaphors, exhibits a complex structure in terms of expressing many emotions in Turkish. In this context, the interesting situation constitutes the subject of our study. In this study, the metaphor of “EMOTION IS NUTRITION”, which expresses many emotions in Turkish, will be discussed through idioms. It is aimed to propose a sample area for the studies of emotion metaphor, which is rare in Turkish, by tracing the concepts of "emotion-nutrition" through idioms. In line with this goal, the idioms used in the historical periods of Turkish and in today’s Turkey Turkish were examined and the metaphor of “EMOTION IS NUTRITION” was evaluated under eighteen sub-titles.