Konutta Doğa İle Birlikte Tasarlama Yaklaşımı ve İlişkili Açık Alan Tasarımının Toplu Konut Yerleşmelerindeki Yaşantıya Etkisi

Abstract

Zaman geçtikçe, insanların doğal çevre ile kurdukları ilişki düzeyleri giderek azalmakta ve bu durumun sonucunda insan-doğal çevre ilişkisinde fiziksel, psikolojik ve algısal etkilerinin değişmesi söz konusu olmaktadır. Konut, insanın yaşadığı ve kişiliğini temsil ettiği, maddi ve psikolojik durumunu anlattığı ve ailesi, çevresiyle birlikte paylaştığı bir yerdir. Konutun varlığı, her insanın hayatında önemli bir yer tutmaktadır. Konutun mekansal varlığına ek olacak bir diğer denklem; insan ve diğer canlıların sürekli ve karşılıklı bir etkileşim içinde olma durumudur. Doğanın etrafımızdaki canlılık içeren tüm sistemlerin bir bütünü olduğunu düşünürsek; bu insanlar, hayvanlar, bitkiler, kayalar, toprak, su, böcekler, kuşlar ve diğer canlılar anlamına gelir. Doğa, Dünya'daki her şeyin temelidir ve doğanın en ayırt edici özelliklerinden biri de farklı ve değişken bir şekilde yenilenmesidir. Doğayı karakterize eden bu yenilenmenin karşılığında ise doğanın varlığının insan el ile dönüştürülmesidir. Konut; doğa ile bütünleşen, kullanıcılar için özel bir anlam taşıyan, çevre ve dış dünya ile bağlantı kuran bir mekansal oluşumdur. Bu çalışmada; konut ve doğal unsurların birlikte ele alınmasının insan yaşantısı üzerindeki önemine dikkat çekilerek toplu konut yerleşmeleri ve ilişkili açık alan tasarımına yönelik yaklaşımlar ele alınmaktadır. Araştırma yöntemi olarak doğanın insan üzerinde etkisi açıklanmaktadır ve Dünya üzerinden doğa ile birlikte tasarlama yaklaşımı olan ve ilişkili açık alan tasarımında farklı tipolojik özelliklere sahip toplu konut örnekleri seçilerek analiz edilmektedir. Bu araştırma kapsamında doğanın insan ve tüm canlı yaşamı için ne kadar önemli olduğunun ortaya konulmasına ve insanın yaşamsal ihtiyaçlarının doğa ile entegre olacak şekilde konut mekanına yansıtılmasına dair içerik araştırılmaktadır. Konut içinde bulunduğu çevre, insan ve yaşanmışlıkla bir yerin izini ya da ön fikrini verebilmektedir. Konut yerleşimlerinde doğa ile birlikte tasarlama yaklaşımları ele alındığında ise konutun çeşitlenebilen, farklı, özgün, sağlıklı ve etkileşimli bir yer olma potansiyeli ortaya çıkmaktadır. Doğanın psikolojide varlığımızın temel bileşenlerini içeren derin bir anlamı vardır. Doğaya dair içerikler dış dünya ile bir bağ oluşturmaktadır ve bu nedenle içinde yaşadığımız fiziksel çevreyi şekillendiren ve etkileyen tüm değişkenlerin konut yerleşmelerindeki yaşantıya etkisinin araştırılması önemlidir. Tez çalışmasında kavramsal çerçevede insan-doğa-konut ilişkilerinin ele alınmasının ardından Dünya üzerinden seçilen projeler analiz edilerek bu analizlerin sonucu, kullanıcının çevresiyle kurduğu etkileşim bağlamında incelenmektedir. Doğa ile birlikte tasarlanan konut projelerinin örnek rehberlerden elde edilen kriterler doğrultusunda incelenmesi ile doğa ile birlikte tasarlama yaklaşımı tasarım ilkeleri ortaya konulmaktadır. Çıkarılan ilke kararları doğrultusunda da bu ilkeler; Türkiye'de bir toplu konut yerleşimi tasarımı ve ilişkili açık alan tasarımı üzerinden örneklemlendirilerek sonraki çalışmalara yönelik bir altlık önerisi ile sunulmaktadır.