Bakü' deki çok katlı konut yapılarında mekansal değişim süreci

Abstract

Azerbaycan'da konut üretim süreçlerinde, özellikle 20. yüzyılda önemli değişiklikler yaşanmıştır. Çok katlı konutlara geçiş, hızlı yapım süreci ve beraberinde getirdiği birbirine benzer projeler, inşaat kalitesindeki düşüş gibi yaşanan değişiklikler Azerbaycan'da en çok Bakü'de kendini göstermiştir. Nüfus yoğunluğunun artışı, teknolojideki yenilikler,ekonomik faktörler, sosyal ve siyasi etkenler gibi nedenler bu duruma neden olmuştur. Tez çalışmasında, 20. yüzyılın başından günümüze kadar uzanan bir asırlık zaman diliminde, Bakü'deki çok katlı konut yapılarında gerçekleşen mekansal değişim süreci, ekonomik, sosyal ve siyasi etkenler bağlamında incelenmiştir. Yapılan araştırmalar sonucunda, bu etkenlerin üç farklı zamanda diliminde değişkenlik gösterdiği belirlenmiştir. Bu zaman dilimleri tez kapsamında, 1920–1950 yılları arası, 1950–1990 yılları arası ve 1990'dan günümüze olmak üzere üç dönem olarak ele alınmıştır. Dönemlerin karakteristik özelliklerini en iyi yansıttığı düşünülen, ilk iki dönemde beşer, son dönemde ise üç olmak üzere toplam onüç çok katlı konut seçilmiştir. Her konut yapılan plan çizimleri, şematik anlatımlar, grafikler ve tablolar yardımı ile mekansal ilişkiler bağlamında yorumlanmıştır. Her bir mekanın, farklı konutta ve farklı dönemde olması durumunda geçirdiği değişimler karşılaştırmalı olarak değerlendirilmiştir. Sonuçta ise, seçilen örnekler üzerinden yapılan alan çalışmasından elde edilen veriler ışığında, Bakü'deki çok katlı konutların, belirlenen dönemlerdeki mekansal değişim süreci, etkili olduğu düşünülen, ekonomik, sosyal ve siyasi faktörler ile birlikte değerlendirilmiştir.