2005-2015 Yılları Arasında BIST30 Endeksi ve BIST30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri Arasındaki Nedensellik (Öncül-Ardıl) İlişkisinin İrdelenmesi

Abstract

Vadeli piyasalarda işlem gören enstrumanların, spot piyasalarda ortaya çıkan risklere karşı koruma sağlamak için oluşturulması vadeli ve spot piyasa arasındaki etkileşimin temelini oluşturmaktadır. Literatürde iki piyasa arasındaki etkileşim, vadeli piyasadaki işlemlerin spot piyasadaki volatiliteyi azalttığı, spot piyasaya derinlik kazandırdığı ve fiyat oluşumunda öncülük ettiği şeklinde yer almaktadır. Bu çalışmada, Türkiye’de vadeli ve spot piyasa arasındaki nedensellik (öncül-ardıl) ilişkisi 2005-2015 yıllarını kapsayan dönemde, BIST30 endeksi ve BIST30 endeks vadeli işlem sözleşmesi örneğinde ele alınmıştır. Vadeli ve spot piyasa arasındaki öncül-ardıl ilişkisi Johansen Eşbütünleşme Modeli, Hata Düzeltme Modeli (VECM), Granger Nedensellik Testi, Etki Tepki Analizi ve Varyans Ayrıştırma gibi ekonometrik yöntemler kullanılarak değerlendirilmiştir. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre 2005-2015 yıllarını kapsayan dönemde nedensellik ilişkisinin spot piyasadan vadeli piyasaya doğru olduğu anlaşılmıştır.

Creation of futures contracts with the aim of providing protection against the risks which may arise in the spot markets is the basis of the interaction between spot and futures markets. The study of the interaction between these two markets in the literature concludes that transactions in futures market reduce volatility of spot market, increase market depth and lead price formation in the spot markets. This study investigates the availability of casuality (lead-lag) relationship between spot and futures markets in Turkey in the period of 2005-2015 using BIST30 index and BIST30 equity index futures contracts. Casuality relationship between spot and futures markets is analyzed by using Johansen Cointegration Model, Vector Error Correction Model, Granger Causalty Test, Impulse-Response Analysis and Variance Decomposition. Results suggest that casuality relationship in the period of 2005-2015 is from the spot market to futures market.