Cellular Automata Tabanlı Lucam Modeli İle İstanbul'un Gelişim ve Dönüşümüne İlişkin Makro Form Simülasyonları

Abstract

Yeni bilgi ve telekomünikasyon teknolojileri, metropoliten alanda ekonomik fonksiyonlarin yer seçiminde daha serbest ortam yaratmaktadir. Bu teknolojiler sadece metropoliten alan sinirlari içinde degil ayni zamanda ülkenin herhangi bir bölgesinde yeni yatirimlarin lokasyonuna olanak tanimaktadir. Istanbul gibi tarihselolarak bazi bölgeler yigilma ekonomilerinden, ulasim ve dogal kaynaklara yakin yerseçimlerinden ve son dönemlerde ileri telekomünikasyon altyapisindan dogan tekelci avantajlara sahiptir. Ancak bilgi teknolojilerinin, belli mesafede rekabetçi avantajlari (hava seyahati, ulasim, isgücü gibi yeterli dis ekonomilere sahip düsük maliyetli bölgeler gibi) azaltmaya veya büyütmeye yönelik etkileri artmaktadir. Ileri telekomünikasyon altyapisinin yayilmasi metropoliten alanlarin dogasinda olan avantajlari kismen azalmaktadir. Bu durumda özellikle bati ülkelerinde bazi daha yüksek maliyetli metropoliten alanlarin sahip oldugu avantajlar düsmekte ve çok sayida daha küçük metropoliten alanlara dogru yogun dagilimlar görülmektedir. Ancak bu dagilimlarda yatirimcilar çok seçici davranmakla birlikte düzensiz bir davranis da sergilemektedir. Bir kisim yatirimcilar gelismelere paralel olarak daha modem ve daha ekonomik alanlara yönelirken özellikle daha eski imalat sanayi ve geleneksel hizmetlerde faaliyet gösteren yatirimcilar çogu zaman ekonomik zorluklari tecrübe etmeye devam etmektedir. Dünyadaki teknolojik gelismeler, sanayide isleri rutin ve düzenli hale getirirken, hizmet sektöründe yeni ürünlerin olusumuna neden olmustur. Yeni mallar üreten imalat sanayi kuruluslari, yer seçimi egiliminde sehirlesmis alanlari tercih ederken, özellikle Ar-Ge si bulunan ve teknolojiyi yogun kullanan sanayi tesisleri ise metropoliten alan etkisi altindaki yakin çevrede ve yere çok bagli olmayan alanlari tercih etme egilimlerine girmislerdir. Istanbul Metropoliten Alaninda yukarida açiklanan gelismelere paralel olarak mekansal farkliliklar ortaya çikmistir. Özellikle üretim aktiviteleri ile yönetim merkezlerinIn konumu, yeni yer seçimi egilimleri ve gelisen ulasim modelleri ve aksiari, kentin makro formunun sekillenmesini yönlendiren önemli araçlar olmustur. Yeni yasa ve yönetmeliklerle uygulanmasi zorunluluk haline gelen stratejik planlama eylemi için yapilan çalismalara katkida bulunmak üzere bir taraftan kentin makro formunda ortaya çikabilecek degisim, dönüsüm ve yeni gelisme alanlari egilimlerinin belirlenmesi diger taraftan metropoliten kentin makro formunun sekillenmesindeki en önemli araçlardan biri olan sanayi alanlarinin yer seçimi egilimlerindeki farklilasmalar bu makale kapsaminda incelenmistir. Bu makalede, fiziki verilerin yani sira sosyo-ekonomik veriler kullanilarak ve yerlesmelerin fraktal yapisina bagh olarak en küçük hücresel fonksiyon ile diger fonksiyonlar arasi iliskiler baz alinarak gelistirilen ve yerlesmelerin olasi gelisimleri ile mevcut dokudaki degisim ve dönüsümlerin simülasyonunu gerçeklestirmeyi amaçlayan hücresel otomata tabanh LUCAM MODELI'nin temel özeIlikleri açiklanmakta ve modelin Istanbul 2023 yili simülasyon sonuçlari ile ileri teknoloji kullanan sanayi yatirimlarinin yer seçimi egilimleri karsilastirilmakta ve Stratejik Plani yönlendirebilecek öngörüler ve riskler açiklanmaktadir.