Vergilendirmede Etkinlik ve Mükellef Hakları Bakış Açısıyla Büyük Ölçekli Sermaye Şirketlerinde Vergi İncelemesi

Abstract

Vergi incelemesi, mükelleflerin gerçek mali gücünü araştırmak, tespit etmek ve sağlamak amacıyla yapılan bir faaliyettir. Vergi incelemesi olmadan, mükelleflerin vergiyle ilgili kurallara uyup uymadıkları, dolayısıyla gerçek mali güçleri tespit edilemeyecektir. Bu nedenle bu sürecin mutlaka etkin bir şekilde yürütülmesi gerekir. Diğer taraftan vergi incelemesi, mükelleflerin temel hak ve özgürlükleriyle de yakından ilgili olduğu için gerek sistem içerisinde yer alan düzenlemelerin gerekse uygulamadaki sürecin mükellef hakları bakımından da ele alınması gerekir. Mükellef hakları ile ödevleri arasında kurulacak olan denge, etkin bir vergi incelemesinin gerçekleşmesine de hizmet edecektir. Yeni vergilerin uygulamaya konulmasının zor olduğu siyasi ortamlarda vergi incelemesi, devlete gelir sağlamak üzere ilk düşünülen önlemlerden birini teşkil ettiğinden, daha fazla gelir elde etme düşüncesiyle vergi idaresi, büyük şirketleri daha sıkı denetime tabi tutmaktadır. Bu nedenle bu çalışmada bir denetim aracı olan vergi inceleme müessesesi, büyük ölçekli şirketler bakımından etkinlik ve mükellef hakları bakış açısıyla ele alınmış olup; büyük ölçekli sermaye şirketlerinin incelenmesinde etkinliğin sağlanmasına yönelik öneriler ortaya konulmuştur.

Tax audit is an activity carried out with the aim of searching, determining and providing taxpayers' real financial power. Without tax audit, it is impossible to determine if taxpayers obey the tax-related rules, and as a result, their real financial power. Therefore, this process must be carried out effectively. In addition, because tax audit is closely related to fundamental rights and freedoms of taxpayers, both the regulations within the system and the application process must be dealt with considering taxpayer rights as well. The balance to be maintained between taxpayer rights and duties will also serve the fulfillment of an effective tax audit. Because tax audit is one of the precautions primarily considered in order to provide revenue for the government during the political environments where it is hard to impose new taxes, the tax administration audits big companies more strictly with a view to gaining more revenue. Therefore in this study, the establishment of tax audit, which is a means of supervision, has been analyzed from the viewpoint of effectiveness and taxpayer rights in terms of large-scale companies. Some suggestions have been put forward to ensure effectiveness in auditing large-scale companies with share capital.