Çevre muhasebesinin gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilirliği üzerine bir araştırma

Abstract

Yaşam kaynağımız olan çevre, bize hayatta kalma ve yaşamak için gerekli mal ve hizmetleri sunar. Teknoloji alanındaki gelişmelerle hızlanan sanayileşme, çevreyi kıt, az bulunur bir ekonomik mal haline dönüştürmüştür. İnsan yapımı sermaye edinebilmek için sömürülen çevre, tahribata ve doğal sermayenin azalmasına neden olmuştur. Sanayi Devrimi ile başlayan süreçte insan-çevre dengesinin bozulması, insanoğlunu çevresel sorunlara daha ciddi olarak ilgilenmeye itmiştir. Çevre Muhasebesi kavramı, işletmelerin çevreyi koruyarak üretim yapması, kaynakları etkin ve verimli kullanarak gelecek nesillere yaşanılır bir çevre bırakma gayesi ile ortaya çıkmıştır. Bu amaçla doğal sermaye açısından zengin olan gelişmekte olan ülkelerde çevre muhasebesi uygulaması daha çok önem kazanmaktadır. Çalışmanın amacı; çevresel kaynakların kullanımı ile ekonomik ve sosyal faktörler arasında istatistiksel olarak ilişki olup olmadığı analiz edilerek, çevre muhasebesinin gelişmekte olan ülkelerde uygulanabilirliği araştırılmak istenmiştir. Gelişmiş ülke verileri de analize dâhil edilerek gelişmişlik düzeyine göre ülke grupları arasında karşılaştırma yapma imkânı sağlanmıştır. Bu bağlamda 80 gelişmiş ve 107 gelişmekte olan ülke 2006-2018 dönemine ait verileri ile betimsel ve korelasyon analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre; gelişmekte olan ülkelerde çevresel kaynakların kullanımının çevre muhasebesi uygulamasına; sanayi sektörü katma değeri ve tarım sektörü katma değerinin negatif; doğrudan yabancı yatırımlar, eğitim, kişi başına gelir düzeyi, nüfus, ticaret, yolsuzluk ve yüksek teknoloji ihracatı değişkenlerinin pozitif etkisi bulunurken; gelişmiş ülkelerde doğrudan yabancı yatırımlar, nüfus, sanayi sektörü katma değeri ve ticaretin negatif; eğitim, kişi başına gelir düzeyi, tarım sektörü katma değeri, yolsuzluk ve yüksek teknoloji ihracatı değişkenlerinin pozitif etkisinin bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Anahtar Kelimeler: Çevre Muhasebesi, Gelişmekte Olan Ülkeler, Betimsel Analiz, Korelasyon Analizi

The environment, which is the most important and vital factor that we need in order to exist, or in other words our lifeblood, provides us with a vast array of materials and services that we need to survive and live. Industrialization which gathered momentum as a result of the rapid developments in the technological field has transformed natural environmental sources into economic goods which are scarce with a limited supply. In order to acquire man-made capital, the exploited environment has caused destruction and a reduction in natural capital. In the process beginning with the Industrial Revolution, the destruction of the balance between human beings and environment pushed to take very seriously and start to be interested more seriously in environmental issues. The concept of Environmental Accounting emerged with the purpose to have businesses conduct their production activities protecting the environment, and use resources in an economically efficient and optimal manner to leave a healthy and livable environment to next generations. For this purpose, the application of environmental accounting has gained more and more importance in developing countries which are rich in natural resources and natural capital. The purpose of this study is to analyze whether there is a statistical relation between the use of environmental resources and economic and social factors and thereby to explore and find out whether environmental accounting has applicability in developing countries. Additionally, the data of the developed countries are incorporated into this analysis which in turn allows us to make comparisons between country groups according to their level of development. In this context, the data of the 80 developed and 107 developing countries for the period between 2006 and 2018 is analyzed using the descriptive and correlation analysis method. According to the findings obtained, we have reached the conclusion that the use of environmental resources in the developing countries has a negative effect on the application of environmental accounting for the variables of added value of the industrial sector and agricultural sector and a positive effect for the variables of foreign direct investments, education, income level per capita, population, trade, corruption and high technology exports, whereas in developed countries this effect is negative for the variables of direct foreign investments, population, added value of the industrial sector and trade and is positive for the variables of education, income level per capita, added value of the agricultural sector, corruption and high technology exports. Key Words: Environmental Accounting, Developing Countries, Descriptive Analysis, Correlation Analysis