Türk borçlar hukukunda genel işlem koşullarının yorumlanması

Abstract

Günümüzde çok fazla alanda kullanılan genel işlem koşulları, hayatımızın neredeyse ayrılmaz bir parçası haline gelmiştir. Üstelik zamanla genel işlem koşullarını içeren işlemler tacirlerle sınırlı olmaktan çıkmış ve toplumun tamamının dahil olduğu ve herkesi yakından ilgilendiren bir mesele haline gelmiştir. Zayıf olan tarafın aleyhine öngörülen bu kurallar sözleşme dengesinin bozulmasına sebep olmuştur. Bozulan bu dengenin yeniden sağlanması amacıyla hukukumuzda düzenlemeler getirilmiştir. Genel işlem koşulları, Batı hukuk sistemlerinde neredeyse yüz yıldır mevcut olmasına rağmen, Türk Borçlar Hukukunda yer alması, 1 Temmuz 2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ile gerçekleşmiştir. Türk Borçlar Kanunu'nun 20-25.maddeleri arasında genel işlem koşullarına ilişkin ayrıntılı düzenlemeler yer almaktadır. Bu çalışmamızda genel işlem koşullarına ilişkin temel bilgiler, genel işlem koşullarının tarihsel gelişimi, tanımı ve unsurları bir başlık altında anlatılacaktır. Bu konu başlığını genel işlem koşullarının kişi, yer ve zaman açısından uygulama adlı konu başlığı ile genel işlem koşullarının yararları ve sakıncaları adlı konu başlığı takip edecektir. Genel işlem koşullarının sözleşme kapsamına girmesi başlığı altında ise, sözleşme kapsamına girmesinin unsurları, yazılmamış sayılma hali ve yazılmamış sayılma halinin sonuçları da yer alacaktır. Son başlık altında da çalışmamızın ana konusunu oluşturan genel işlem koşullarının yorumlanması konusu ayrıntılı olarak ele alınacaktır.

Today, standardized terms which are used in several areas have become an integral part of our lives. On top of it, transactions involving standardized terms have no longer been limited to merchants, instead it has become an issue concerning the whole society and everyone. These terms which are seen disadvantageous for the weaker parties have led to deterioration of the balance of the contract. Regulations have been introduced in our law in order to restore this disrupted balance. Although concept of standardized terms have been present in Western legal systems for almost hundred years, they have been introduced to Turkish Law of Obligation with enactment of Turkish Code of Obligations which entered into force on 1 July 2012. Turkish Code of Obligations have detailed regulations in articles 20 to 25 regarding standardized terms. This study starts with statement of basic information on standardized terms, historical evolution of standardized terms, definition and elements of standardized terms. This title is followed by examination of standardized terms in terms of person, location and time as well as pros and cons of standardized terms. On top of these, under the title of inclusion of standardized terms in the scope of the contract, this study covers elements of such inclusion, the state of being unwritten and results of this state. Finally, interpretation of standardized terms which is the main topic of this study will be discussed in depth.