Sanallık-Gerçeklik Bağlamında Dönüşen Sergi Mekânları

Abstract

Yirminci yüzyılda ortaya çıkan bilgisayar teknolojisi, mimarlık alanında mekân kavramının yeniden değerlendirilmesine yol açmıştır. Bu çalışmada, sanallık-gerçeklik bağlamında ele alınan mekân kavramı; fiziksel mekân, bilgisayar teknolojisinin ürünü siber mekân ve zihnin ürünü sanal mekân olarak ayrılmıştır. Sanal gerçeklik teknolojisi ile deneyimlenebilme olanağına sahip olduğu için günümüzde sanal mekân olarak adlandırılan Metaverse platformları, internet ortamında, eşzamanlı, sınırlayıcıların olmadığı, "bulunuşluk hissi" ve "dalma hissi" yaratan sanal bir ortamdır. Sahip olduğu NFT teknolojisi ile, değiştirilemez sanal varlıkların alıcıya sunulması için tüm platformlarda çok sayıda sergi mekânı oluşturulmuştur. Çalışmada, sanal ortamda mekânın, fiziksel ve siber mekânlardan hangi noktalarda farklılaştığı, fiziksel ortamdaki ögelerin sanal mekânda taklit edilmesinin kullanıcılarda yarattığı etkiler, kullanıcıların sanal mekânda bulunma hissinin ve mekânla olan etkileşiminin ne ölçüde gerçekleştiği, platformun sanal ortamın sunduğu sınırsız olanakları nasıl kullandığı ve saf sanal mekân kavramına ne derece yaklaştığı sorularına cevap aranmıştır. Çalışma kapsamında, Metaverse platformlarından, biri "Spatial.io" diğeri "Decentraland"de bulunan iki sergi mekânı seçilerek, özelliklerinin hem kendi içinde kıyaslanması hem de fiziksel ortamdaki mekânlarla sanallık-gerçeklik bağlamında ve sergi mekânları özelinde karşılaştırılması amaçlanmıştır. Alan çalışması ile, 25 iç mimarlık öğrencisinin VR aracılığıyla bu mekânlarda verilen görevleri yerine getirmesi sağlanmış ve katılımcılara, çalışmanın veri toplama araçları olan "Bulunuşluk Ölçeği" ile 2 adet açık uçlu yapılandırılmış görüşme sorusu yöneltilmiştir. Elde edilen veriler içerik analizi ile deşifre edilmiştir. Çalışma sonunda Metaverse platformlarının soyut ve alışılmadık mekânlar barındırdığı fakat bu mekânların fiziksel ortamdan aşina olunan mekânları/ögeleri/eylemleri kopyalama eğilimi gösterdiği, fiziksel kısıtların olmadığı bir alanda sanallığın sağladığı avantajları tam anlamıyla kullanamadığı ve birçok yönden saf sanal mekân kavramına yaklaşamadığı sonucuna ulaşılmıştır.