Avrasya'da işbirliği ve bütünleşme sürecinde uluslararası örgütlerin rolü

Abstract

Orta Asya’da değişen sisteme uygun olarak çok taraflı artan işbirlikleri görüldü. 11 Eylül olayı ve ardından gelen Afganistan operasyonuyla, bölge ülkeleri, teröre karşı işbirliğinde bulunmuşlardır. 11 Eylül’den sonra, Orta Asya ülkelerinin Rusya ile askeri bütünleşmesi arttı. Orta Asya ülkeleri, Afganistan operasyonu bağlamında, ABD’nin, askeri üslerini kullanmasına izin verdiler ve farklı alanlarda işbirliğini geliştirdiler. Bölge ülkeleri, bağımsız dış politika ve ülkeler arası birlik fikirlerini, sorgulamaktadırlar. Bu çalışma kapsamında, Şangay İşbirliği Örgütü ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün bölgesel işbirliğine katkıları incelenecektir. Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü, Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra kurulan Bağımsız Devletler Topluluğu’nun bünyesinden çıkan bir örgüttür. Örgütün temel amacı, üye ülkelerin bağımsızlığı ve toprak bütünlüğü konusunda ortaya çıkabilecek olan askeri tehditleri önlemek ve çıkabilecek tehditleri, ortak çabalarla, ortadan kaldırmaktır. KGAÖ, üye ülkelerin ulusal güvenliklerini sağlamak için, askeri-siyasi çok yönlü karşılıklı işbirliğini koordine etmeyi, amaçlamaktadır. Şangay İşbirliği Örgütü ise Avrasya coğrafyasında Rusya ve Çin’in öncülüğünde kurulan, tek-kutuplu dünya düzenini sorgulayan bir örgüt olarak karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde, devletler büyüyen sorunlarını çözümleyebilmek için bölgesel ve küresel işbirliğinde bulunma ihtiyacı içindedirler. Karşılıklı bağımlılık, ulusal kimlik oluşturma süreçleri devam eden Orta Asya ülkeleri açısından, sorunlara yol açmaktadır. Bu çalışmada, Şangay İşbirliği Örgütü ve Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nün gelişim süreçleri incelenecek ve gelecekte oynayabilecekleri roller üzerinde ayrıntılı bir analiz sunulacaktır.