Kamusal Alanda Özgürleştirici Müdahaleler: Parazit Mekânlar

Abstract

Günümüzde kent, tüketim odaklı bir sunum nesnesi haline dönüşmektedir. Kamusal alanın ortadan kalktığı söylemleri eşliğinde, mimarlar ve şehirciler tarafından yeni tür kamusallıkların yaratılmasına yönelik farklı pratiklerin geliştirildiği gözlemlenir. Bu pratiklerden bir tanesi, mekânı sosyal bir ürün olarak kabul eden eylemlilik halinin yaratılması ve beraberinde toplumsal sürekliliğinin sağlanmasına yönelik gündelik hayata nüfus edecek strüktürel eylem alanlarının tasarlanması ve beraberinde kamusal alanda bireyin özgürleştirilmesidir. Temelde yer alan eylemlilik anlayışına görünür olmak eklenir ve mimari mekân bu durumda karşılığını parazit strüktürlerle bulur. Mevcuda eklemlenen yapısı ile parazit, kentlinin her gün baktığı ama göremediği alanları mekânsallaştırır, dinamikleştirir ve kentliyi değişime dâhil eder. Aynı eylem, -bakmak- için de eylemsel alana dönüşür. Deneyim alanının yaşandığı kentsel mekân kenti geri almanın muştusudur. Bu çalışmanın amacı, tüketim ve seyirlik bir nesneye dönüşen kente kamusal yarara dönük eylem-mekânları yerleştirerek -plug into- yeni kamusal mekân kavramını irdelemek, anlık, geçici kamusal alan müdahalelerini parazit mimari mekânlar üzerinden tartışmaktır. Yapılı çevrenin özelleştirilen-ticarileşen kamusal alanlarında parazit strüktürler ile yapılı çevreye müdahale edilerek kamu yararına dönüştürmek niyeti deneysel bir stüdyonun ürünleri ile tartışmaya açılmıştır. Bu ürünler, İstanbul’un gündelik hayatında belkemiğini oluşturan E5 yolculuk güzergâhında bulunan metrobüs duraklarına yapılacak parazit müdahaleler olup, bir çeşit mekânın normalleşmesine meydan okuma olarak ortaya çıkmaktadır. Mimari ürünler ile ortaya çıkan problem alanında eylemlilik-görünürlük-izleyici kavramları yeniden ele alınır.

It is observed that cities are transformed into consumption-oriented presentation objects. Apart from the discourse of vanishing public space different practices which is aim to create new publicities have been developed by architects and urbanists. With acceptence of the space as a social product, to create the structural action space which is penetrated to a daily routine in order to social sustainability makes people free in public space. Being visible is added to the action-based approaches, and it reflects to architectural space as parasitic structures. With its articulated structure, it spatialized, dynamizes the place we look at every day but not see, and transform the spectator into an emancipated active agent. As a stage of the gazing action, the place transformed into agency space. And this urban space practice herald to get back to city. In this study, articulation of the agency space to urban space which is transformed into consumption and theatrical thing, it is presented as a method that will make the people interact with others. It is aimed to discuss the situation arising from the products of the experimental studio which aims to design the parasite structure on the E5 journey route, which constitutes the backbone of Istanbul. The studio's products emerge as a challenge to the normalization of existing static and defined space. The concept of agency-visibilityspectator will be re-examined through the architectural designs.