Heidegger’in Kant okuması: Hayalgücü, zaman ve sonluluk

Abstract

Martin Heidegger’in özellikle Immanuel Kant’ın Kritik der reinen Vernunft’una (Saf Aklın Eleştirisi) odaklanan Kant und das Problem der Metaphysik (Kant ve Metafizik Problemi) ve Phänomenologische Interpretation von Kants Kritik der reinen Vernunft (Kant’ın Saf Aklın Eleştirisi’nin Fenomenolojik Yorumu) eserlerinde ortaya konulan Kant yorumu felsefi alanda pek çok tartışmaya neden olmuştur. Bu tartışmaların merkezinde ise Heidegger’in Kant’ın felsefesine ne denli sadık kalarak Kant’ı incelediği yer alır. Açıktır ki Heidegger Kant’a sadık kalma iddiası taşımamakta, Kant’ı bir başlangıç ve Saf Aklın Eleştirisi’ni de yeşertilmesi gereken felsefi bir nüve olarak görmektedir. Bu anlamda Heidegger Kant’tan bir ontoloji çıkarmak ister ve SAE’nin birinci ve ikinci basımları arasındaki farkın altını çizerek birinci basımda Kant’ın hayalgücü yetisine (Einbildungskraft) verdiği “ayrıcalığı” kendi felsefi projesi lehine değerlendirir. Bu çalışmada öne sürülen, Heidegger’in bu okumadan hayalgücü yetisi üzerinden zamanın kökenselliğini temel almasının kendi felsefesinde Dasein’ın sonluluğu ve ölüme yazgılılığıyla doğrudan bağlantılı olması ve zamanın “her türlü varlık anlayışının ufku” olarak ortaya konmasına dayanak sağlamış olmasıdır.