Alternatif İran filmleri, oryantalizm ve iki bacaklı at

Abstract

Ana akım Hollywood filmlerine karşı alternatif bir yaklaşım sergileyen İran filmleri, özellikle 1990’lı yıllarda film festivalleri aracılığıyla uluslararası platformda kendini göstermeye başlar. Batı’nın karşısında Doğu’nun oluşu, hiç kuşkusuz ki Doğu’nun anlamlandırılması konusunda temsiliyete ilişkin “oryantalizm ve ötekilik” gibi birtakım kavramları da beraberinde getirir. Bu çalışmada, alternatif İran filmlerinin anlatısının nasıl bir zemin üzerine kurulduğunun anlaşılması için öncelikle İran sinema tarihine değinilmiş, 90’lı yıllarda uluslararası festivallerle Batı’nın dikkatini çeken ve popülerleşen alternatif İran filmlerindeki genel anlatı yapısı Arkadaşımın Evi Nerede? (1987), Cennetin Çocukları (1997), Sarhoş Atlar Zamanı (2000) gibi örneklerle değerlendirilmiştir. Çalışmanın amacı ise yaklaşık olarak yirmi yıllık süreç içinde, İran filmlerindeki alternatif anlatının nasıl dönüştüğünün saptanmasıdır. Bu noktada uluslararası film festivallerinde Batı’nın takdirini kazanarak ödülden ödüle koşan, yönetmenliğini İranlı Samira Makhmalbaf’ın yaptığı İki Bacaklı At (2008) filmi, Edward Said’in oryantalizme ilişkin görüşleri çerçevesinde çözümlenmiş, Batı’nın önünde Doğu’nun “kendi kendini ötekileştirme” si bağlamında değerlendirilmiştir.

Iranian films that form alternative approaches in the face of mainstream Hollywood films have started to be known in international platforms, especially by film festivals, since approximately 1990s. The existence of the East in the face of the West undoubtedly brings with it certain concepts such as “orientalism and otherness “ in the meaning of the East about representation. In this study, firstly, the history of Iranian cinema is mentioned in order to understand how the narrative of alternative Iranian films were based on. The general narrative structure in the Iranian films attracting the attention of the West in the 1990’s international film festivals are evaluated with examples of Where is My Friend’s House (1987), Children of Paradise (1997), Time of Drunken Horses (2000). The aim of the study is determining of transformation of narrative in the alternative Iranian films in approximately twenty years. At this point, award-winning film in international film festivals The Two-Legged Horse (2008), by Iranian director Samira Makhmalbaf is analyzed according to Edward Said’s views on orientialism, and evaluated in the context of “self-othering” of the East in front of the West