Cilt 3, Sayı 3, Kasım 2005
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11413/326
Browse
Recent Submissions
Publication Tübitak Ulusal Gözlemevi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Tunca, ZeynelTübitak Ulusal Gözlemevi (TUG), TÜBİTAK bünyesinde yer alan, Enstitü statüsünde bir AR-GE kolaylık birimidir. Ana görevi, Üniversitelerimizde yürütülen gözleme dayalı bilimsel araştırmalar için teleskop desteği sağlamaktadır. Bugün, bu destek gözlemevindeki dört teleskop ile verilmektedir. Gözlemsel destek için gerekli donanımların çalışır olmasını sağlamak, bakım ve onarımları yapmak, geliştirmek ve güncel kalmasını sağlamak ana görevin gerekliliklerindendir. Ulusal ve uluslararası araştırma merkezleri ile işbirliği yapan TUG, öğrencilere ve halka yönelik gözlemsel astronomide eğitim programları ve etkinlikler düzenlemek gibi önemli görevler de üstlenmiştir. Konferanslar, seminerler, Astronomi ve gözlem enlikleri, eğitim programları, ışık kirliliği konusunda çalışmalar yapmakta, ulusal düzeyde toplantılar düzenlemekte, bilgi ve donanım desteği vermektedir. TUG' un kısıtlı kadrosu, yoğun idari, teknik ve sosyal ileri arasında bu konulara da özellikle zaman ayırmaktadır.Publication Güneş Yüzeyindeki Parlaklık Dağılımı(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Emrem, YılmazGüneş diskindeki parlaklık dağılımı farklı bilgisayar programlarıyla incelendi.Publication Green Island Gözlemevi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Öğmen, YenalAdım Yenal Öğmen. Matematik ve Bilgisayar öğretmeniyim. Central Lancashire Üniversitesinden (Preston /İngiltere) Astronomi alanında üniversite sertifikası sahibiyim. Astronomical League topluluğu üyesiyim. Dört yıldır Meade ETX125 teleskobuyla gözlem yapmaktayım. Bugüne kadar yaptığım Ay ve çift yıldız gözlemleriyle Astronomical Legue Lunar Clup ve Double Star Clup ve Double Star Clup sertifikalarını aldım. Şu an Messier Clup sertifikası için Messier çizimlerini gözlemlemekteyim. Aynı zamanda ALPO için Ayda ’ki parlak ışın gözlemleri AAVSO için ise değişen yıldız gözlemleri yapmaktayım. Haftada genellikle üç gece gözleme çıkmaktayım. Gözlem yerim evimin bahçesine yaptırdığım GREEN ISLAND gözlem evidir. Gözlemevi yapma düşüncesi esas olarak teleskop ve gerekli malzemelerin her gözlem için yeniden gözlem yerine taşınması zorunluluğunun yarattığı sorunlardan ortaya çıkmıştır. Yapımına Temmuz 2004’te başlanan ve Şubat 2005’te biten gözlem evi Kuzey Kıbrıs’ın Geçit kale köyünde bulunmaktadır. Gözlemevi beton bloktan yapılmış silindirik duvar üzerine oturtulmuş ahşap kubbeden oluşmaktadır. U-kirişinden yapılmış ray üzerine oturmakta olan kubbe el yardımı ile hareket etmektedir. İleride daha büyük çaplı bir teleskop ve CCD kamerayla sahip olmayı planlıyorum. Sabit ayak üzerine oturtmayı düşündüğüm bu teleskopun hareketlerimden kaynaklanacak ufak titreşimlerden etkilenmemesi için zeminin ortasında zeminden izole edilmiş beton kısıma dört parça cıvata gömülmüştür. Astronomi alanında daha ileri üniversite sertifikaları için eğitim almak ve gözlem tecrübemi artırarak astronomiye katkıda bulunacak gözlemler yapmak gelecekle ilgili planlarım arsındadır.Publication Takiyüddin ve İstanbul Gözlemevi (1521 - 1585) Osmanlıların en büyük Astronomi Bilgini(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Unat, Yavuz; Kalaycıoğlulları, İnan; Engin, Mehmet FatihOsmanlılarda pozitif bilimler ve astronomi Fatih Sultan Mehmet'in çabaları ile 15. yüzyılda gelişti ve 16. yüzyılda doruk noktasına ulaştı. 1575 yılında Takiyüddin İstanbul'da bir gözlemevi kurmayı başardı. Bu gözlemevi 16. yüzyılda dünyada açılmış iki ünlü gözlemevinden birisidir. Burada Takiyüddin oldukça önemli gözlemler yaptı. Ancak gözlemevi 1580 yılında yıktırıldı. Posterimizin amacı bu gözlemevi hakkında kısa bir bilgi vermek ve gözlemevinin önemini vurgulamaktır.Publication Sefeid Değişken Yıldızlarının Uzaklığının Hesaplanması(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) İlkar, Vahit Yiğit; Nalbantoğlu, Tan; Özkul, OnurHennette Leavıtt 1912'de Sefeid'lerin peryotlarının gerçek peryotlarının yakından ilişkili olduğunu ortaya çıkarmış ve böylece yıldızların uzaklıklarının saptanması çalışmalarına önemli bir yöntem kazandırmıştır. Evrendeki genişleme bütün galaksileri belli bir gözlemciden uzaklaştırmaktadır ve onlar ne kadar uzaktalarsa o kadar hızla uzaklaşmaktadırlar. Bununla ilgili bağıntı: Ho; Hubble sabiti . v; Kaçış hızı D; galaksiler arası uzaklık olmak üzere v=Ho.D dır. Bu evrenimizdeki galaksilerin arasındaki mesafeye bağlı olarak birbirlerinden kaçtıklarını ifade etmektedir. Ho,Hubble sabiti, evrenin hangi hızla genişlediğinin bir ölçüsüdür Astronomi ulaşılabilir ve görülebilir bir bilimdir. Gelişen teknoloji sayesinde uzayın en muhteşem manzaralarını sunmuştur. Amaç; Hubble Teleskobu ile 1994 yılı ESA/ESO verilerinden yararlanarak 12 Sefeid Değişken Yıldızının uzaklıklarının ortalamasını alarak MIOO Galaksisinin uzaklığını hesaplamak, bu bilgilerden yola çıkarak Hubble Sabiti'ni bulmak ve evrenin tam yaşını hesaplamaktır.Publication APOD: Nasa Günün Astronomi Resmi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Tezel, TunçNASA'nın Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nce, her gün astronomiyle ilgili yeni bir fotoğrafın ve bilimsel açıklamasının yayımlandığı popüler bir internet sitesi bulunmaktadır. Bu sitede 16 Haziran 1995'ten beri 3600’den fazla görüntü yayımlandı ve giderek daha çok dilde yayımlanan internet aynaları ile astronomi meraklarına sunulmaya devam ediyor. Bu sunuşta, sitede ne konularda fotoğraf yayımlandığı, aday fotoğrafları göndermek için ne tür bir başvuru yapılması gerektiği ile bilgiler ve çoğunluğu yazanın yayımlanan fotoğraflanandan oluşan bazı örnekler veriliyor. Fotoğraf göndermek isteyenler için bu görüntülerin sitede yayınlanma durumları ile ilgili bilgi veriliyor. Sitenin, yayınlanan fotoğrafları yazarlarına olan manevi ve maddi katkılarının yanı sıra Türkiye'nin tanıtımına yaptığı katkılar da unutulmamalı. Son olarak, yakın gelecekte NASA Günün Astronomi Resmi sitesinde yayımlanmaya aday ilginç gök olaylarının bir listesi de meraklılar için çıkarıldı.Publication 29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması ve Amatör Gözlemleri(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Özışık, TuncayÜlkemiz 11 ağustos 1999 tarihinde şahit olduğu Tam güneş tutulmasından sonra 29 Mart 2006 tarihinde tekrar bir tam güneş tutulması yaşayacaktır. Bu tutulma uygun meteorolojik koşullar olduğu takdirde Batı Karadeniz’den Doğu Karadeniz’e doğru uzanan bir kuşak üzerinde yaklaşık 4 dakika süre ile görülebilecektir. Bu çalışmada 29 mart 2006 tam güneş tutulmasının özelliği tutulma zamanları meteorolojik veriler halka ve turistlere yönelik hazırlıklar ve gözlem teknikleri gibi konular ele alınmıştır. Yurdumuz tekrar yakaladığı bu önemli fırsatı hem bilimsel hem de turizm açısından gereği gibi değerlendirebilmek için gerekli çalışmalar devam etmektedir.Publication Galaksiler(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Akın, TamerGalaksiler, yıldızlardan, yıldızlar arası toz ve gazlardan oluşan yaklaşık 100.000 iy çapında disk biçiminde dinamik küme olup, kümenin merkezinde yüz milyara yakın yıldız içeren bir çekirdek yer alır. Gerçekte sayısız yıldızın kaynaştığı bir oluşumdur. Galaksiler, genellikle tek olmakla beraber bazen guruplar halinde de bulunabilirler. Bu guruplara galaksi kümeleri adı verilir.Publication Süpernova 1987A 'nın Uzaklığının Ölçülmesi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Mağul, Sinan Emin; Papin, Barış; Özkul, OnurBu projedeki amacımız, Hubble teleskopu, ESA ( European Space Agency ) - ESO (European Southern Observatory) ile 1994 Şubat ayında alınan SUPERNOVA 1987A'nın görüntülerinden yararlanarak Supernova 'nın patlaması ile etrafına yayılan ışık halkasının görünen çapını, gök düzlemi ile yaptığı eğim açısını; ışık şiddeti eğrisinden periyodunu; milimetrik grafik kâğıdı kullanarak gerekli matematik çevrimleri ile hesaplamak ve Dünya 'dan olan uzaklığını bulmaktır. A) Halkanın Dış Tarafıından Yapılan ölçüm: D = 57,63 kpc B) Halkanın İç Tarafından Yapılan ölçüm: (Aynı yöntem uygulanarak yapılır) D = 68,59 kpc bulundu. Bu iki değerin ortalaması alınarak Dünya 'ya olan uzaklığı 63, 11 kpcPublication Ah Virgins Sisteminin Dönem Analizi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Kösemen, Serdal; Evin, Barbaros; Aksu, OzanBu çalışmada AH Vir çift sisteminin yayınlanmış minimum zamanları ve Ankara Üniversitesi Gözlemevi'nde elde edilen yeni minimum zamanları ışığında dönem değişimi incelendi. Dönem değişim karakteristiğini ve değişime neden olan etkileri belirleyebilmek için O-C eğrisi oluşturuldu. AH Vir'in 0-C eğrisi, dönem artı ve çevrimli bir yapıyı birlikte içermektedir. Sistemin toplam açı sal momentumunun korunduğu kabulu altında dönemdeki artış küçük kütleli bileşenden büyük kütleli bileşene kütle aktarımı etkisi dikkate alınarak yorumlandı. Çevrimli yapı ise sisteme fiziksel olarak bağlı olası bir ilave cismin neden olduğu ışık-zaman (light-time effect) dikkate alınarak incelendi ve ilgili fiziksel parametreler hesaplandı.Publication Kedi Gözü Nebula Uzaklığının Hesaplanması(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Halilağaoğlu, Selen; Kumbasar, Alican; Tora, YeşimKedi Gözü Nebulası (NGC 6543) nın analizleri Nebula'nın farklı yıllardaki görüntüleri ile yapıldı.18 Eylül 1994 - 17 Ağustos 1997 yıllarında Hubble Teleskobu ile ESA/ESO dan alınan Reed et al 1999 tarafından bilgisayar programı ile her iki tarih deki; gözle fark edilemeyecek görüntüleri birbirinden çıkararak kalan fark görüntüdeki E25 elipsi üzerinde ölçüme odaklanarak, BÜYÜTME ve RADYAL UYGUNLUK Metodu kullanarak Nebula'nın uzaklığını ve kinematik yaşını hesaplamak amaçlandı. Nebula ‘nın Kinematik Yaşı (T) T=d/ bağıntısı kullanılarak her iki metod "büyütme " ve "radyal uygunluk" ile bulunan açı sal hız (!) değerlerine göre yıl birimi ile hesaplandı ve daha önce bulunan sayısal değerlerle karşılaştırıldı, hata farkları ve nedenleri belirlendi. Bulunan değerler: Büyütme Yöntemi ile;. D=3.01 x 1016 km = 977 pc, T= 114.106 yıl Radyal Uygunluk metodu ile; D=922,85 pc, T = 112.106 yılPublication W UMa Türü Bir Değişen: DN Boo ve CCD Işıkölçümü(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Akbulut, Pınar; Kıvanç, Funda; Yener, E. EceW UMa türü bir yıldız olan DN Boo' nun Johnson UBV süzgeçlerindeki ışık eğrileri Ege Üniversitesi Gözlemevi' nde 35 cm'lik çatal kurgu teleskop kullanılarak Şubat-Mart 2005 tarihlerinde elde edilmiştir. Elde edilen ışık eğrileri aynı yıldıza ait Hipparcos uydusunun elde ettiği ışık eğrisi ile karşılaştırılmıştır. Bu yıldızın ışık eğrilerinden yıldızın tutulma gösteren öreten bir çift sistem olduğu, Hipparcos' un vermiş olduğu ışık eğrisi ile elde edilen ışık eğrilerinin tamamen farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır.Publication Gezegensel Halkalar(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Önal, Özgecan; Saygaç, A. TalatBu çalışmada Satürn gezegeninin etrafındaki halkalar temel alınarak, Güneş Sistemi'nde gözlenen halka yapılarının oluşumu ve dinamik evrimi; başta Satürn olmak üzere Güneş Sistemi'nde halka yapısına sahip olan dört gaz devinin halkalarının keşfi, genel özellikleri ve bu gezegenlerin uydularının halkalara olan etkileri incelenmiştir. Ayrıca Cassini - Huygens Misyonu'ndan bahsedilmiştir. Halka yapılarının sadece sistemimize özgü olduğu düşünülemez. O nedenle, "Güneş Sistemi dışındaki sistemlerdeki gezegenlerde olabilecek halka yapıları ile ilgili bazı bilgilere de yer verilmiştir.Publication Shoemaker-Lecy 9: " Dikkat! Yaklaşmayın Güneş Sistemi Tamirde" D. H. Levy(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Önal, Özgecan; Saygaç, A. TalatBu çalışmada; 1994 yılının Temmuz ayında Jüpiter'e çarpan ünlü kuyrukluyıldız Shoemaker-Levy 9'un (SL9) dokuzuncu periyoduna kadar olan öyküsü, kuyrukluyıldızın yapısı ve başta astronomlar olmak üzere bütün dünyanın ona olan ilgisine değindik. Ayrıca, SL9'u keşfeden (Mart 1993) amatör astronomlar David Levy, Carolyn Shoemaker ve Eugene Shoemaker'ın amatör astronom kimlikleri ve SL9'un Jüpiter'de biten yolculuğu hakkındaki düşünceleri de bu çalışmada yer almaktadır.Publication Türkçede Astronomik İsimler Üzerine Bir Araştırma(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Solak, Ömer; Karadal, Himmet; Yıldız, LeventBiz bu çalışmada, bir Türkçe sözlükteki astronomi ve uzay ile ilgili kelime ve terimleri söz konusu edeceğiz. Çalışmamızda örneklem olarak alınan Türkçe sözlükteki Türkçe kökenli astronomi sözcükleri, analitik bir incelemeye tabi tutulmuştur. Bu incelemede tespit edilen kelimeler tasnif edilmiştir. Tasnif evrenle ilgili, gök cisimleri ile ilgili, astronomik olaylarla ilgili Türklere özgü duyuş, yaklaşım ve algılamaları ortaya çıkarmayı amaçlamıştır.Publication Uzay Gemisi Tasarımı(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Hamdioğlu, Nazım; Akalın, Duru; İlter, DilaraÖzel Irmak Okulları Astronomi Kulübü öğrencileri "Uzay Gemisi Tasarımı" konulu proje ile Uluslararası Gençlik Gelişim Projeleri Yarışması'na katıldı. Kalite Okulları Merkezi'nin Microsoft Merkezi'nde düzenlediği yarışmada, Prof. Dr. At MAYER' in bakanlığındaki jüri, proje çalışmalarını internet ortamında değerlendirdi. Türkiye proje ekipleri bu uluslararası yarışmada gümüş madalya aldı. Kalite Okulları'nın iç değerlendirmesinde ise Özel Irmak Okulları Altın Martı Ödülü kazandı. Uzay Gemisi Tasarımı projesinde öğrencilerimizin kendi çabaları ile yaptığı üç roketten bir tanesi başarılı oldu, diğer ikisi havada patladı. Yarışma gereği öğrenciler tarafından hazırlanan web sitesini ziyaret ederek proje hakkında detaylı bilgi alabilirsiniz. ( http://www.irmak.k12.tr/spacecraft.htm)Publication Yıldızlar Saati Biliyor!(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Sezer, Mehmet; Kumdakcı, MustafaBu çalışma, gökyüzündeki bazı yıldızların düzenli hareketlerinden faydalanarak saat ve tarih değişkenlerini saptayacak bir denklem bulmak amacıyla yapılmıştır. Yıldızların düzenli hareketleri, yıldızların gökyüzündeki yerlerini bir resim içerisinde gösteren Starry Night Pro adlı programda hassas bir biçimde incelemiştir. Belirli gün ve saatteki gökyüzü resimlerini incelediğimde, yıldızların mevkilerinde düzenli bir değişim fark ettim. Bu değişimi bir denkleme dönüştürdüm. Bu denklem eğer saati biliyorsak tarihi; tarihi biliyorsak saati saptamamıza yarar. Bu düzenli değişim Dünya'nın kendi ekseni etrafındaki turunu, kabul ettiğimiz 24 saatlik Ortalama Güneş Zamanı yerine 23 saat 56 dakikalık Yıldız Zamanında tamamlamasından ileri gelmektedir. Bu zaman farklı yıldızların mevkilerinde bir sapmaya yol açar. Bu sapmaların defalarca ölçülmesi sonucunda elde edilen tarih ve saat bağıntılarından bir denklem bulunmuştur.Publication Astronomy and the Cultural Heritage(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Stavinschi, MagdaÜnlü Stonehenge veya Camac'dan, tapestrilere (Bayeux), arma sembollerine, güneş saatlerine, eski gözlemevleri ve elyazmalarına kadar tüm dünyada astronomik kültürün kanıtları vardır. Hepsi, evren ve gökyüzü hakkında yüzyıllar boyu birikmiş bilgiyi; ta, tahta, seramik, metal veya kag1t eklinde korumuştur. Bütün dünyaya yayılmışlardır. Bazen iyi kataloglamış, araştırılmış ve korunmuşlardır. Yine de nadiren çok az bilinirler ve çok kötü korunmuş hatta yok olmak üzeredirler. Belli bir epoktan bir güne saatinin nerede olduğunu bulmak isteyebilirsiniz ancak nasıl bilmezsiniz. Bazı olayların ilk kez ne zaman kaydedildiğini bilmek isteyebilirsiniz ve bu çaba için araştırmalar zordur. Astronomik amaçlar için de kullanılmış bir tapınağın restorasyonuna destek vermek isteyebilirsiniz ve böyle bir operasyonun gerektirdiği bazen çok yüksek masraflar karşılayacak yeterli kanıtımız yoktur. Tüm bu bilginin içerisinde toplanacağı bir veri bankası, uluslararası boyutta bir elektronik kütüphane; araştırmayı kolaylaştırmak ve bu gezegendeki uygarlığın hazinelerini oluşturan sanat, bilim ve tarih anıtlarının korunmasına destek vermek için en doğru ey olacaktır. İşte bunlar kısaca, "Arkeoastronomik Miras" adında yeni bir çalıma grubunun oluşturulmasının sebebi. (http://www.archeoastronomy.org/) Bu zengin mirası tanımlamak ve korumak isteyen herkes bu etkinliğe katılmaya davetlidir.Publication Küçük Gezegen Örtmelerinin Gözlenmesi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Uluç, KadirKüçük Gezegenin çapının doğrudan ölçülebildiği tek yöntem, yıldız örtülmesi yöntemidir. Yıldız örtümesinin gözlenebilmesi için öncelikle, Küçük Gezegenin, örtülmenin olacağı yıldızın önünden geçiş zamanının tespit edilmesi gerekmektedir. WinOccult V.3.0. programı yardımı ile bu örtülme zamanı hesaplanabilir. Bu yöntemde, Küçük Gezegenin Yer ile bir yıldız arasından geçişi sırasında yıldızın örtüldüğü süre ölçülür. Daha sonra, Küçük Gezegenin bilinen uzaklığı ve yörüngesi üzerindeki hareket hem kullanılarak çapı belirlenir. Küresel Küçük Gezegenler için yıldız örtülmesi tekniği çok duyarlı sonuçlar verir. Yıldız örtülmesi yöntemiyle elde edilen sonuçlar ile termal radyometri başta olmak üzere bütün dolaylı teknikler güvenilir biçimde kalibre edilebilir.Publication Güneş Kabuğunun Manyeto-Hidrodinamik Modellenmesi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-11) Çavuş, Hüseyin; Karafistan, Aysel; Büyükateş, YeşimBu çalışmada doğrusal (lineer) ve doğrusal olmayan (non-lineer) durumlarda sıkıştırılamaz akışkan tanımını kullanarak Güneş kabuğunun % 30'luk kısmımı oluşturan konvektif bölgesindeki fiziksel değişimler manyeto-hidrodinamik (MHD) denklemleri kullanarak incelenmiştir. Fiziksel çokluklardan yoğunluk, basınç sıcaklık ve manyetik alanın zamana ve yarıçapa bağlı değişimleri Maple 8 paket programı kullanılarak incelenmiştir. Doğrusal çözümler aranırken MHD denklemlerinde birinci mertebe perturbasyon yaklaşımını kullanılmıştır. Doğrusal olmayan çözümlerde ise küresel simetrik bir Güneş Modeli için bu denklemlerin analitik çözümleri irdelenmiştir. Çözümlerde Standart Güneş Modeli (SGM) olarak dönme ve manyetik alan içermeyen hidrostatik denge durumu dikkate alınmıştır.