Türk Dili ve Edebiyatı Doktora Programı / Turkish Language and Literature PhD Program
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11413/91
Browse
Recent Submissions
Publication Kâtib Mustafa b. Abdullah'ın Tercüme-i Zahîretü'l-Mülûk'u (İnceleme-Metin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2023) KILIÇ, ESRA; Mehmet Fatih KöksalÇalışmanın konusu, Kâtib Mustafa b. Abdullah'ın İranlı Seyyid Ali Hemedanî'nin aynı adlı Farsça eserinden Türkçeye çevirdiği Tercüme-i Zahîretü'l-Mülûk'udur. Girişte metnin edebî türünü ihtiva etmesi bakımından siyasetname ve Türk edebiyatında siyasetname geleneği üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde Seyyid Ali Hemedanî, Zahîretü'l-Mülûk'u ve Türk edebiyatında Zahîretü'l-Mülûk tercümeleri hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Tercüme-i Zahîretü'l-Mülûk'un mütercimine dair tespitler paylaşılmış ve tercüme metin ile kaynak metin karşılaştırılarak mütercimin tercüme metodu belirlenmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde eserin muhtevası-konusu ve bölümleri tanıtılmış ve mütercimin dil ve üslubu tayin edilmiştir. Çalışmanın esasını teşkil eden dördüncü bölümde eserin yazma nüshası tavsif edilmiş, metnin kurulmasında takip edilen yol çizilmiş ve bu minval üzere çeviri yazılı metin ortaya konmuştur.Publication Güney Sibirya Türk Destanlarında Mekân ve Zaman Sembolizmi(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2023) ÖZPINAR, BERNA; Aynur Koçakİlk yurtları Orta Asya olan Türkler yüksek bir kültür ve uygarlık oluşturmuşlar, buradan farklı coğrafyalara yayılmışlardır. Türk kültürü, Türk toplumunun ortak düşünceleriyle şekillenmiştir. Kolektif tefekkürün en yüce eseri hikmettir ve Türkler kendi hikmetlerini oluşturabilmişlerdir. Dünya görüşü olması sebebiyle hikmet, kozmogoniyle de ilişkilidir. Türklerin kendilerine ait en eski kozmolojisine göre kâinatın tüm tezâhürleri, Yer ve Göğün temsil ettiği iki evrensel nefesten oluşan bir sistemdir. Buna "evrenselci dikotomi" denir. İki ilkenin oluşturduğu bu sistem, zıtlıkların uyumlu birliğine dayanır ve buna göre Dünya, Yer ve Göğün birleşiminden oluşmuş bir bütündür. Türk düşüncesinin temel anlayışı olan evrenselci dikotomi, dünya görüşü olmasından dolayı anlatılara da yansımıştır. Evrensel iki ilke Türk destanlarında yüzeydeki konunun alt katmanlarında semboller aracılığı ile barındığından, varlığı ancak semboller çözümlenip, birbirleriyle bağlantısı kurulduğunda anlaşılmaktadır. Türk mitolojik anlatılarında aynı özden gelen evrensel iki ilkenin mekâna ve zamana dair gerçekleştirdiği yaratımlar, kahraman ve karşı-kahramanların mücadelesi üzerinden verilir. İki ilke tanrısal gücü temsilen çeşitli biçimlerde görülebilir. Görünürdeki mücadele sonunda daima bir yaratım gerçekleşir. Onlar birlikte dengeyi sağlayarak, kozmosu kurarlar ve yaşamı sürdürürler. Bu çalışmada Güney Sibirya Türk destanlarında mekân ve zaman sembolizmi, Türk halkları olan Altay, Hakas, Şor ve Tuvalara ait destan örnekleri üzerinde incelenmiş, mekân ve zamana dair sembol çözümlemeleri yapılarak, anlatılar evrensel iki ilkeli sistem bağlamında ele alınmıştır.Publication Türk ve Makedon Atasözlerinin Karşılaştırmalı Analizi(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2023) MEHMETOĞLU, FİLİZ; Muharrem KayaBu doktora tezinin kapsadığı alan Türkçe atasözleri için Türkiye Türkçesi sahası ile sınırlandırılmıştır. Makedon atasözleri ise Makedonya'nın tüm coğrafi bölgelerini kapsamaktadır. Bu bölgeler arasında Osmanlı'nın Balkanları kaybından (1913) önceki Makedonların esas toprakları olan tüm yerlerin atasözleri de dâhildir. Makedonya'nın asıl yapısını oluşturan bu bölgeler: Vardar (bugünkü Kuzey Makedonya), Ege (bugün Yunanistan'da) ve Pirin'dir (bugün Bulgaristan'da). Halk edebiyatının bir türü olan atasözlerinin örnekleminde; Türk ve Makedon atasözlerini karşılaştırmalı olarak benzerlik ve farklılıklarda iki kültür arasındaki temel zihinsel kodların, algılayışların haritasını çıkartmak bu çalışmanın problematiğini oluşturmaktadır. Çalışmanın genel amacı, literatürü, gelinen aşamadan bir sonraki adıma taşıyarak, katkı sağlamaktır. Asıl amaç atasözleri ile ilgili geniş kapsamlı bir çalışma üretebilmektir. Hedeflenen ikincil bir amaç da Makedon kaynaklarını Türk dili ve folkloruna kazandırmaktır. Yöntem olarak genel anlamda 'Metin Merkezli Kuramsal Yaklaşımlar' çerçevesinde çalışılırken; spesifik olarak da Matti Kuusi'nin 'Uluslararası Atasözleri Tip Sistemine' göre atasözlerinin sınıflandırılması yapılmıştır. Sözü edilen sınıflandırma sistemi, Türkiye Türkçesi sahasında, bir tez çalışmasında ilk olarak kullanılmıştır. Makedon atasözleri taranarak ortaya çıkan verilere göre sınıflandırılmış ve Türkçe karşılıkları olanları da eşleştirilmiştir. Elde edilen veriler iki ana gruba ayrılmıştır. Türk dili ve kültürü ile doğrudan ilgisi ve benzerliği olan atasözleri ilk ana grubu oluştururken; tamamen farklı anlayıştaki atasözleri de diğer ana grubu oluşturmaktadır. Özetle bu doktora tezi, diyakronik ve senkronik olarak toplanan malzeme ile iki farklı dil ve kültürde hem yinelenen hem de farklı anlayıştaki atasözlerinin karşılaştırmalı ve analitik bir paremiyoloji çalışmasıdır. Metin yer yer görsel malzeme (harita, tablo, fotoğraf) ile desteklenmiştir. Kısaca çalışmanın mahiyetini, araştırma, tarama, transkripsiyon, çeviri ve analiz oluşturmaktadır. Sonuç olarak, çalışmada, aynı ve benzer atasözleri çok sayıda olduğu kadar; literatürdeki diğer çalışmaların aksine, tamamen farklı anlayışta olan atasözlerinin varlığı da tespit edilmiştir.Publication Hekimbaşı Aziz Efendi'nin Tercüme-i Eşcâr u Esmâr'ı (İnceleme - Tenkitli Metin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2023) IŞIKHAN, DİLEK; Mehmet Fatih Köksal"Tercüme-i Eşcâr u Esmâr (İnceleme-Metin)" adlı çalışmamız, Alâeddin Alişâh b. Kâsım el-Hârizmî'nin astrolojiye dair Eşcâr u Esmâr adlı Farsça eserinin XVIII yy. âlimlerinden Hekimbaşı Abdülaziz Efendi tarafından yapılan çevirisinin günümüz harflerine aktarımına ve ortaya çıkan metnin bilimsel metotlar çerçevesinde incelenmesine dayanmaktadır. Çalışmamızın giriş bölümünde ilm-i nücûmun konumu ile bugün doğum haritası/horoscop olarak tabir edilen zîc temelli zâyiçelerden bahsedilmiştir. Ardından üç temel bölüme ayrılmış olan çalışmamızın birinci bölümünde: ilm-i nücûmun tanımı ve kapsamı ile ilm-i nücûma dair temel unsurlardan bahsedilmiş; ilm-i nücûmun Türk edebiyatındaki yeri ile kozmik unsurların ve diğer astronomik unsurlar ile gök olaylarının klasik Türk şiirindeki kullanımına değinilmiş; Osmanlı'da görev yapan müneccimbaşılar, ilm-i nücûma ait eserler ile ilgili çeviri faaliyetleri ve ilm-i nücûm ile müneccimlere yönelik eleştirilere yer verilmiştir. İkinci bölümde eserin müellifi ve mütercimi hakkında bilgi verilirken eserin konusu ve kapsamı, dil ve anlatımı, ilm-i nücûmdaki yeri, mütercimin tercüme metoduna değinilmiş, bölümün sonuna bir de terim ve kavramlar sözlüğü eklenerek metin içerisinde geçen terimlerin izahı amaçlanmıştır. Çalışmanın üçüncü bölümü ise metne ayrılmış, bu bölümde metnin kuruluşunda tercih edilen ve edilmeyen nüshaların detaylı bilgisine yer verilerek buradan elde edilen bilgiler doğrultusunda nüshaların şecere tespiti yapılmıştır. Bununla birlikte çalışmamızda kullandığımız bir nüsha da tıpkıbasım olarak çalışmamızın sonuna dâhil edilmiştir. Hazırlanan bu doktora tezi ile eserin mevcut yıldızname metinleri arasındaki yeri tespit edilmeye çalışılmıştır.Publication Çağatay Türkçesi Dürr-i Yetim [1b-100a] (Dil İncelemesi-Çeviri Yazılı Metin-Dizin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2023) COŞKUN, HARUN; Vahit TürkÇağatay Türkçesi, 15. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar Batı Türklüğünün sınırlarını çizen Karadeniz, Kafkas Dağları, Hazar Denizi ve Orta İran'ın kuzey ve doğusunda -Türkistan'da- yaşayan Türk toplulukları tarafından kullanılan ortak yazı dilinin adıdır. Bu yazı dili ile çok sayıda eser kaleme alınmıştır. Bu eserlerden biri de siyer türünde yazılan Dürr-i Yetim'dir. Şimdiye kadar bu eser üzerinde tespit edebildiğimiz herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamıştır. Eserin bu çalışmaya kaynaklık eden nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi Özel Koleksiyon bölümünde 00015 numarada kayıtlıdır. 415 yapraktan oluşan Dürr-i Yetim adlı eser, 1201/1786 tarihinde Çağatay Türkçesi ile kaleme alınmıştır. Çalışmamızda bu eserin 1b-100a yaprakları arasındaki kısım incelenmiştir. Beş bölümden oluşan çalışmamızın giriş bölümünde Çağatay Türkçesi ve Çağatay Edebiyatına kısaca değinilmiş ve incelenen eser hakkında bilgi verilmiştir. Dil incelemesi bölümünde metnin yazım, ses ve şekil bilgisi özellikleri incelenmiş, tespit edilen dil özellikleri örnekleriyle açıklanmıştır. Eserin dil özelliklerinde Doğu Türkistan bölgesinin bazı yerel dil özellikleri tespit edilmiş ve önemli görülen yerleri karşılaştırılmıştır. Metin bölümünde Arap harfli eserin Latin harflerine çeviriyazı ile aktarımı sağlanmıştır. Metinde geçen sözcüklerin kullanıldığı yerler bu sözcüklere gelen ekler sözcüklerin anlamlarıyla beraber alfabetik olarak dizinde gösterilmiştir. Sonuç bölümünde ise metinde tespit edilen eskicil özellikler, Oğuz Türkçesi, Yeni Uygur Türkçesi ve Doğu Türkistan ağzı ile ilgili ses bilgisi, şekil bilgisi ve söz varlığı özellikleri ve bu özellikler arasındaki farklılıklar hakkında bilgi verilmiştir.Publication Murat Gülsoy'un Hikayeleri ve Hikayeciliği(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) İYİOĞLU, GÜLÜZAR; Kayhan ŞahanÇağdaş bir yazar ve aynı zamanda bilim insanı olan, öğretim üyesi olarak mühendislik alanında çalışmalarına devam eden Murat Gülsoy Türk edebiyatına, yazdığı sekiz hikâye kitabı ve dokuz romandan başka iki de inceleme kitabı ile dâhil olur. Yazarın bu teze konu olan "Tanrı Beni Görüyor mu, Âlemlerin Sürekliliği, Binbir Gece Mektupları, Bu Kitabı Çalın, Oysa Herkes Kendisiyle Meşgul ve Belirsiz Bir Ânın Kıyısında" olmak üzere hikâye türünde, basılmış altı kitabı vardır. Günümüzde postmodern anlatılara yönelik anlam/anlamsızlık tartışmaları sürerken yapılan çalışmalar daha çok postmodern anlatı tekniklerini, yapı ve biçimi önceleyen, eserde "ne anlatıldığından" çok "nasıl anlatıldığına" odaklanan çalışmalardır. Bu tezde hakkında yapılmış çalışmalara küçük de olsa bir katkı sunmak amacıyla, Murat Gülsoy'un hikâyelerinde anlamı ne şekilde biçimlendirdiğine, "neyi nasıl anlattığına" odaklanılmış, hikâyeler "kişi, mekân/eşya, zaman, dil ve üslûp, kurmaca teknikleri ve postmodern özellikler" bakımından incelenip değerlendirilmiştir. Anlatı unsurları tahlil edilirken hikâyeler çoklu okumalara tâbî tutulmuş, postmodernizm bağlamında yazar-eser-okur merkezli bütüncül yaklaşımın yanı sıra yapısöküm, metindilbilim metotlarından; anlatıbilim ve psikanalizden yararlanılmıştır. Ayrıca, hikâyelerde dikkati çeken, yeni olarak tanımlanabilecek deneme ve arayışlar ayrıntılı olarak incelenip sonuçlandırılmaya çalışılmış, yazarın etkilenişleri, edebiyat hakkındaki düşünce ve eğilimleri de değerlendirme kapsamına alınmıştır. Bu çalışmaya konu olan altı eser değerlendirilirken hikâyeciliğimizin başlangıçtan günümüze geçirdiği değişim de göz ardı edilmemiş, modern Türk hikâyeciliğinin dönüm noktaları, modernist ve postmodernist eğilimdeki yazarlar ve eserlerine de değinilmiştir.Publication Hasan Bin Abdurrahman'ın "Terceme-i Mâ-lâ Tes'iet Tabîb Cehlehû" Adlı Eseri [100b-200a] (Dilbilgisi İncelemesi - Çeviriyazılı Metin - Dizin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) SÖZER, ZEKİ; Hacı Ömer KarpuzBu tez çalışmasında Hasan bin Abdurrahman'ın, XIV. yüzyılda yaşadığı bilinen Yusuf bin İsmail İlyas el-Hûyî el-Bağdâdî el-Kutubî el-Şafiî'nin Mâlâ Yeseuʼt-Tabîb isimli eserini tercüme ederek ve de kendisi de eklemeler yaparak oluşturduğu Terceme-i Mâlâ Tes'iet Tabîb Cehlehû adlı eserinin 100b-200a varakları arasındaki bölümü incelenmiştir. Çalışma Dilbilgisi İncelemesi, Çeviriyazılı Metin ve Dizin bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Eski Oğuz Türkçesi döneminde yazılmış önemli tıp kitapları hakkında kısa bilgiler verilmiştir. İnceleme bölümünde art ve eş zamanlı yöntemler kullanılarak metnin yazım, ses ve biçim özellikleri çıkarılmıştır. Son olarak metnin söz varlığı hakkında istatiksel bilgiler verilmiştir. Dizin kısmında ise çevriyazılı metinde geçen bütün kelimeler, kaynak dil, metne bağlı anlamsal ve yapısal özellikleri belirtilmek suretiyle gösterilmiştir. Eserde çoğunluğu Türkçe, Arapça, Farsça, Yunanca'dan olmak üzere birçok dilden bitki, hayvan, hastalık, ilaç, organ ve cevher ile ilgili çeşitli sözcükler kullanıldığı tespit edilmiştir. Eski Oğuz Türkçesinin son döneminde yazılmış olan eser, çeşitli bitkilerden ve hayvanlardan elde edilen karışımlarla bazı hastalıklara tedavi reçeteleri sunması dolayısıyla tıp alanında, metinde hem terimler için hem de açıklamalarda kullanılan Türkçe kelimeler açısından da Türk dili bakımından oldukça değerlidir.Publication Orhan Pamuk Kurmacasında Gündelik Hayat(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) MELİKOĞLU, GÜLER UĞUR; Halim KaraBu çalışma Orhan Pamuk romanlarında gündelik hayatın temsillerine odaklanır. Orhan Pamuk'un Cevdet Bey ve Oğulları, Kara Kitap, Masumiyet Müzesi ve Kafamda Bir Tuhaflık adlı romanları çalışmanın inceleme metinleri olarak belirlenmiştir. Bu kapsamda çalışmada bu romanlar üzerinden Pamuk'un romancılığında gündelik hayatın nasıl algılandığı, hangi alanlar ve uygulamalar üzerinden temsil edildiği ve bu temsillerin Pamuk romancılığında nasıl bir anlama kavuştuğu incelenmiştir. Çalışmada Henri Lefebvre ve Michel de Certeau'nun gündelik hayat teorilerinden yararlanılmış ve çalışmanın tanımlamaları bu iki düşünürden hareketle oluşturulmuştur. Bu çalışma, Pamuk'un romancılığında kronik oluşturmak ve modernleşen Türkiye'nin serüvenini yazınsallaştırmak için gündelik hayatın romansal bir araç olarak kullanılıp kullanılmadığını araştırır. Bu vasıtayla çalışma, Pamuk'un yazarlık motivasyonlarına dair de bir öneri sunmayı amaçlar. Giriş bölümünde çalışmanın amacı, sınırları ve iddialarına dair bir çerçeve oluşturulmuş ve Orhan Pamuk hakkındaki çalışmalara değinilerek bu çalışmanın diğer çalışmalarla ilişkisi tartışılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde Cevdet Bey ve Oğulları romanı, modernleşen Türkiye'nin tarihi, aile içi ilişkiler, kent mekânı ve karakterlerin deneyimlediği can sıkıntısı etrafında incelenmiştir. Üçüncü bölümde Kara Kitap romanı; gündelik hayatın dışına çıkmanın imkanları bağlamında aile içi ilişkiler, sıra dışılığın mekânı olarak kent ve gündelik bir iletişim aracı olan köşe yazılarının dönüştürücü gücü bağlamında incelenmiştir. Dördüncü bölümde Masumiyet Müzesi; kentin değişimi, moda ve eşyalar üzerinden tüketim kültürü, Yeşilçam üzerinden ise sanat-iktidar ilişkilerinin gündelik hayattaki görünümleri incelenmiştir. Çalışmanın beşinci bölümünde Kafamda Bir Tuhaflık romanı, kırsaldan kente göç eden bireylerin aile içi ilişkilerindeki değişimler, kadınların şehirdeki deneyimleri ve İstanbul'un siluetinde yaşanan değişimler, gündelik deneyimler üzerinden ele alınmıştır.Publication 2,5-5 Yaş Arası Çocuklarda Türkçe Edinimlerin Biçimsözdizimsel Çözümlemeleri(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) GÜVENEK, EMİNE SERAP; Hacı Ömer KarpuzBu tezde 2,5-5 yaş arası çocukların Türkçe edinimlerinin biçimsözdizimsel incelemesi yapılmaya çalışılmıştır. Örneklemde Edirne ili içerisindeki altı kreş ve gündüz bakımevi ve yakın çevredeki çocuklardan seçilen 151 çocuktan derlenen veriler kullanılmıştır. Tez metni Giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tezin konusu, amacı, araştırma soruları ile tezin evreni ve örneklemi açıklanmış, veri toplama yöntemi ve tezin değişkenlerine değinilmiştir. Birinci ana bölümde çocuğun gelişim ilkeleri ve dönemleri, çocukta dilin oluşum aşamaları ve sözcük öğrenme yöntemleri yer almaktadır. İkinci ana bölümde dil-düşünce gerçekliği, somut ve soyut algı açıklandıktan sonra çocuklardaki birtakım gramatikal özelliklere ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Son bölüm olan üçüncü kısımda ise Türkçenin öbek yapısı, cümlenin derin ve yüzey yapısı, cümle çözümleme yöntemleri açıklanmış ve sonrasında örneklem metninden seçilen örnekler ışığında çocuklardan elde edilen cümleler biçimsözdizimsel bir yöntemle analiz edilmiştir. Değerlendirme kısmında ise, 2,5-5 yaş arasında ana dilleri Türkçe olan çocuklarda dilin ulamsal gerçekliği ve tüm aşamaları parçadan bütüne dil bilimsel metotlarla; çocuklardaki dilsel kullanımlar yaş aralığına göre tasnif edilmiş ve yaşsal farklılıklar üzerinden karşılaştırmalı olarak elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Örneklem metnindeki niceliksel veriler maddeler şeklinde verilmiş, tespitler istatistiklerle desteklenmiştir. Sonuç bölümünde kelimelerin oluşumu, morfolojik yapıların ilerleme aşaması ve sıklığı, son olarak da kullanılan sentaks yapıları biçimsözdizimsel bir çözümleme ile ortaya konularak varılan sonuçlar, 21 madde altında değerlendirilmiştir.Publication Äbuġalisina, Abilḥaris (Giriş, Metin, Aktarma, İnceleme, Dizin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) TÜRKDİL, YAKUP; Vahit TürkYaşadığı dönemde derin izler bırakmış, kendini halka sevdirmiş, adını ve yaptıklarını gelecek nesillere aktarabilecek güçte olan önemli kişilerin gerçek hayatlarının yanında bir de halkın onlara atfettiği hayatları olmuştur. İnsanlar onları gerçek hayattan koparıp birer kurtarıcı, yol gösterici günümüz tabiriyle birer süper kahraman olarak görmüşlerdir. Bilgin, filozof ve hekim İbni Sînâ'nın eserleri günümüzde hâlâ ilim dünyasında yaşamaktadır. İbni Sînâ sadece ilim dünyasında değil aynı zamanda Türk-İslam dünyasındaki insanların kalplerinde ve hayallerinde günümüzde de yaşamaktadır. Onunla ilgili hikâyeler ve fıkralar dilden dile dolaşmış ve nihayetinde kâğıda dökülmüştür. Günümüzde birçok Türk coğrafyasında bu eserler büyük ilgi görmektedir. Çalışmamıza konu olan metin Kazakistan'da bir akın tarafından söylenerek yazıya geçirilen halk hikâyesidir. Metinde İbni Sînâ ve kardeşinin hayat hikâyesi ele alınmaktadır. Çalışmamız "Giriş, Metin, Aktarma, İnceleme ve Dizin" bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş kısmında çalışmanın amacı, İbni Sînâ'nın hayatı, İbni Sînâ'nın milliyeti, İbni Sînâ'nın eserleri, İbni Sînâ hikâyelerinin kaynağı ve İbni Sînâ hikâyeleri üzerinde durulmuştur. Metin bölümünde halk hikâyesinin çeviri yazılı şekli verilmiştir. Aktarma bölümünde ise metnin hikâyeleştirilmiş genel bir aktarmasına yer verilmiştir. İnceleme bölümünde ise çalışmamıza konu olan halk hikâyesinden yola çıkılarak ses ve şekil bilgisi örneklerle ele alınmıştır. Çalışmamızın son kısmında ise dizin yer almıştır.Publication Eski Oğuz Türkçesi Eserlerinde Alıntı Sözlerin Yapı ve Anlam Bakımından İncelenmesi (Çarh-Nâme, Kıssa-yı Yûsuf, Risâletü'n-Nushiyye, Sultan Veled'in Türkçe Manzumeleri)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2022) TOPCİ, ÇAĞLA BARİKAN; Vahit TürkBu çalışmanın konusunu, Türkçenin Anadolu'da yazı dili olma sürecini şekillendiren Çarh-nâme, Kıssa-yı Yûsuf, Risâletü'n-Nushiyye ve Sultan Veled'in Türkçe Manzumeleri adlı eserlerde yer alan alıntı sözler oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, söz konusu eserlerde yer alan alıntı sözlerin Türkçe işletime nasıl sokulduğunu ve hangi kavram alanlarına ait olduğunu saptamaktır. Çalışma, giriş ve üç ana bölümden oluşmaktadır. Yapı incelemesi başlığını taşıyan birinci ana bölümde, çalışmanın kapsamını oluşturan eserler sözcük düzeyinde alıntılar ve sözcük grubu düzeyinde alıntılar başlıkları altında, ekleşme bilgisi ve söz dizimi yöntemleriyle incelenmiştir. Anlam incelemesi başlığını taşıyan ikinci ana bölümün ilk kısmında, söz konusu alıntı sözlerin hedef dil ve kaynak dil anlamları karşılaştırılarak art zamanlı anlam bilimi yöntemiyle anlam değişimine uğrayan sözler bir tablo üzerinden gösterilmiş; ikinci kısmında yapısal anlam bilimi yöntemlerinden kavram alanı kuramı bağlamında ele alınarak tematik bir biçimde tasnif edilen alıntı sözler, her metinden seçilen bir örnek cümlenin bağlamı üzerinden değerlendirilmiştir. Sayısal tablolar başlığını taşıyan dördüncü ana bölümde, alıntı sözlerin metinlerdeki geçiş sayısı göz önünde bulundurularak sayısal tablolar oluşturulmuştur.Item Hasan Bin Abdurrahman'ın "Terceme-i Mâ-lâ Tes'iet Tabib Cehlehu" Adlı Eseri [1b-100a] (Dil Bilgisi İncelemesi - Çeviri Yazılı Metin - Dizin)(İstanbul Kültür Üniversitesi, 2021) BAYRAK, MUHARREM; Hacı Ömer KarpuzBu tez çalışmasında XVI. yüzyılda yaşamış olan Osmanlı saray katiplerinden Hasan bin Abdurrahman tarafından kaleme alınan Terceme-i Mâlâ Tes'iet Tabîb Cehlehû adlı eserin 1b-100a varakları arasındaki kısım incelenmiştir. Çalışma Dilbilgisi İncelemesi, Çeviri yazılı Metin, Dizin bölümlerinden meydana gelmektedir. Giriş bölümünde XVI. yüzyılda Anadolu sahasında yazılmış olan tıp metinleri ve üzerinde çalışılan eserin yazarı ile ilgili kısa bilgiler aktarılmıştır. İnceleme bölümünde ise art ve eş zamanlı yöntem kullanılarak metnin yazım, ses ve şekil özellikleri tespit edilmeye çalışılarak söz varlığı hakkında bilgiler verilmiştir. Metin bölümde her varağa sayfa ve satır numaraları verilerek metnin latin harflerine çeviri yazı ile aktarımı yapılmıştır. Dizin bölümünde ise eserde geçen tüm sözcüklerin anlamları ve hangi dile ait oldukları verilmiş; yine bu bölümde sözcüklerin eserin hangi sayfasında kullanıldığı ve ne tür ekler aldığı bilgileri aktarılmıştır.Publication Şahseven Türkçesi(İstanbul Kültür Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı / Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2021) Çam, Ahmet; Türk, VahitTürk dilinin araştırma alanlarından biri de lehçe çalışmalarıdır. Bu çalışmanın konusu İran'ın Erdebil ve Zencan eyaletlerinde yaşayan Şahseven Türkleri ve Şahseven Türklerinin konuştukları Türkçedir. Çalışma "Giriş, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi, Metinler, Dizin" olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı, çalışmada kullanılan materyal ve yöntem, ses kayıtlarının yazıya aktarılması, yazıya aktarılan kayıtların incelenmesi ile ilgili bilgiler sunulmuştur. Çalışmanın temeline ilişkin esaslardan sonra İran ve İran Türkleri ile ilgili genel bilgiler verilmiştir. Giriş bölümünün son kısmında Şahseven Türkleri tüm yönleriyle incelenmiş ve ses bilgisine geçilmiştir. Ses bilgisi bölümünde, Şahseven Türkçesinde kullanılan tüm seslere ait özellikler, betimleyici dil bilgisi esaslarına göre incelenmiştir. Şahseven Türkçesindeki ünlüler, ünsüzler, fonolojik süreçler ve vurgu bu bölümün ana başlıklarıdır. Şekil bilgisi bölümünde, Şahseven Türkçesindeki "İsimler, Sıfatlar, Zarflar, Zamirler, Fiiller, Fiilimsiler ve Edatlar" yine betimleyici dil bilgisi esaslarına göre incelenmiş ve tüm konu başlıkları örneklerle açıklanmıştır. İnceleme kısmından elde edilen veriler sonuç kısmında maddeler halinde sıralanmıştır. Metin bölümünde çalışmanın esasını oluşturan kırk bir adet derleme metni, kaynak kişilere ait bilgiler de verilmek suretiyle çeviri yazı alfabesine aktarılarak sunulmuştur. Çalışmanın son bölümü gramatikal dizindir. Dizin bölümünde derleme metinlerinde yer alan tüm sözcükler, alfabetik olarak sıralanmış ve sözcüklerin metinlerde geçen anlamları verilmiştir.Publication Türk edebiyatındaki hâtıralarda edebî meseleler 1860-1918(İstanbul Kültür Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı / Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2019) Ay, Ferudun; Çelik, YakupBu çalışmada 1860-1918 yılları arasında kaleme alınmış olan edebî hâtırat türündeki eserler esas alınmıştır. Tezin amacı, edebî meselelerin söz konusu aralıkta yazılan hâtırat türü eserlerde nasıl ele alındığının tespiti ve yorumudur. Çalışmada öncelikle eklektik bir tutum benimsenmiş, okumalar edebî meselelere yer veren hâtırat türü eserlerin tespitine yönelik yapılmıştır. Bu çalışmanın birinci bölüm giriş kısmında hâtırat ve edebî hâtırat türünün tanımı yapılarak çerçevesi belirlenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde hâtırat üzerine araştırma derinleştirilerek hâtıratın tarihçesi, Türk edebiyatındaki yeri, tür üzerine yapılan tartışmalar ve diğer türler ile ilişkisi tartışılmıştır. Üçüncü bölümde ise edebî hâtırat türünde batılılaşma ve yenileşme olgularına ve hâtırat yazarlarının meseleye yaklaşımlarına hasredilmiştir. Dördüncü ve son bölümde ise edebî hâtıralarda yer alan edebî meselelerin tespiti ve değerlendirilmesi yapılmıştır. Bu çerçevede batıdan edebiyata giren yeni türler ve verilen tepkiler, edebî hadiseler, siyaset-edebîyat ilişkisi gibi meselelere temas edilmiştir. Anahtar Sözcük: Edebî Hâtırat, Türk Edebiyatı, Batılılaşma, Avrupa, Şiir, Roman, Tiyatro, Gazete, İstibdat, Sansür, Matbaa, Dergi, Tanzimat, Servet-i Fünûn, Edebîyât-ı Cedîde, Fecr-i ÂtîPublication Kerküklü Seyyid Şükrî Dîvânı (Notlandırılmış metin-inceleme)(İstanbul Kültür Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı / Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2019) Yalçınkaya, Yağız; Ceylan, Ömür"Kerküklü Seyyid Şükrî Dîvânı (Notlandırılmış Metin-İnceleme)" başlıklı tez çalışmamız 19. yüzyılda Kerkük'te yaşamış olan Seyyid Şükrî ve divanı üzerinedir. Çalışma giriş kısmı, üç ana bölüm ve sonuç bölümünden oluşmaktadır. Giriş kısmında şairin yaşadığı dönem ve coğrafyanın edebî durumu ele alınmıştır. Birinci bölümde şairin hayatı ve eseri işlenmiştir. Şairin hayatı hakkında kaynaklardaki kısıtlı bilgiler ile birlikte eserinden ulaşılan veriler ortaya konmuştur. Daha sonra eseri tanıtılarak eserin şekil, tür, vezin, kafiye incelemeleri yapılmıştır. Şairin edebî kişiliğinin ele alındığı ikinci bölümde dil ve üslup özellikleri üzerine durulmuştur. Üçüncü bölümde divan metni notlandırılarak çeviri yazı ile aktarılmıştır. Sonuç kısmı ve notlandırma listesi ile birlikte çalışma tamamlanmıştır.Publication Beyânî - Şecere-i Harezmşâhî [1b-102a] (Dil İncelemesi-Metin-Dizin-Tıpkıbasım)(İstanbul Kültür Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, 2018) Yeni, Emre Berkan; Türk, Vahit; 9466Bu tez çalışmasında Hive Hanlığı'nın son döneminde yazılmış olan Muhammed Yusuf Beyânî'nin Şecere-i Harezmşâhî eserinin 1B-102A varakları arasındaki kısım incelenmişir. Çalışma Dil İncelemesi, Metin, Dizin ve Tıpkıbasım bölümlerinden oluşmaktadır. Giriş bölümünde Çağatay Türkçesi ve Edebiyatı hakkında bilgi verildikten sonra Hive Hanlığı'nın kısa tarihi anlatılmış ve tarih yazıcıları ile onların eserleri hakkında bilgiler verildikten sonra Şecere-i Harezmşâhî eseri tanıtılmıştır. Dil İncelemesi bölümünde eserin incelenen varaklarında tespit edilen yazım, ses ve biçim özellikleri anlatılmıştır. Metin bölümünde metnin latin harflerine çeviriyazı ile aktarımı yapılmıştır. Dizin bölümünde metnin söz varlığı sözcüklerin aldıkları eklerin de gösterilmesiyle alfabetik olarak kaydedilmiştir.Publication Serâyî Dîvânı (Notlandırılmış Metin-İnceleme)(İstanbul Kültür Üniversitesi / Sosyal Bilimler Enstitüsü / Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı / Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı, 2016) Kolunsağ, İbrahim; Ceylan, ÖmürDoktora tezi olarak hazırlanan "Serâyî Dîvânı (Notlandırılmış Metin-İnceleme)" başlıklı bu çalışma, giriş ve üç bölümden meydana gelmiştir. Giriş bölümünde şairin yaşadığı dönem olan 15. yüzyılın (II. Bayezid Dönemi) Anadolu sahası Türk dili ve edebiyatı hakkında genel bir çerçeve çizilmiştir. Birinci bölümde şairin hayatına dair eserinden elde edilen bilgiler aktarılmış ve eseri tanıtılıp nazım şekilleri, türleri ve imla özellikleri açısından incelenmiştir. İkinci bölümde, şairin edebî kişiliği genel başlığı altında dil, üslup özellikleri ve 15. yüzyıl şairleriyle olan benzerlikler tespit edilmiştir. Üçüncü bölümde, Viyana Millî Kütüphanesi Mixt. 1446 numarada kayıtlı müellif hattı divanın metni açıklayıcı notlar eşliğinde Latin harflerine aktarılmıştır. Tezden elde edilen sonuçlar belirtildikten sonra notlar için liste oluşturulmuş ve çalışma tamamlanmıştır.