(İstanbul Kültür Üniversitesi / Lisansüstü Eğitim Enstitüsü / İktisat Ana Bilim Dalı / Para ve Sermaye Piyasaları Bilim Dalı, 2021) Sediqi, Sultana; Hamzaoğlu, Nazife Merve
Türev piyasalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmelerinin amacı henüz sahip olunmayan bir ürünün belli bir süre sonrası için alınabilmesi veya satılabilmesidir. Gelecek tarihli işlemler ile piyasa, fiyat, belirsizlik, dalgalanma vb. gibi risk faktörlerinden etkilenmeden işlem yapılması sağlanmaktadır. Vadeli işlem piyasalarında piyasa etkinliği, geleceğe yönelik fiyat keşfi, risk yönetimi, işlemsel avantaj ve kaldıraç etkisi olmak üzere dört temel fonksiyon bulunmaktadır. Vadeli işlem sözleşmelerinde asıl konu tarımsal ürünlerdir. Tarım ürünleri için iklim, hava koşulları, fiyat dalgalanmaları vb. gibi gelişmeler üretici ve yatırımcı için önemli risklerdir. Riskler karşısında taraflar gelecekte elde edilecek ürünün fiyatını sözleşme ile şimdiden belirleyerek kendilerini güvenceye alabilmekte ve riskleri ortadan kaldırabilmektedir. Bu sürecin işletilmesinde VİOP altyapısını ve lisanslı depoculuk iki temel yapıdır. VİOP tarafında sözleşmeler yapılırken lisanslı depoculukta kullanılan Elektronik Ürün Senedi (ELÜS) aracılığı tarım ürünleri bir emtia olarak vadeli işlem piyasalarında el değiştirebilmektedir. Bu çalışmada trend analizi yöntemi kullanılarak vadeli işlem piyasalarının tarımsal ürünlerin fiyatına etkisi Ekmeklik Buğday ve 41 Renk Ege Pamuk ürünleri için araştırılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda vadeli işlem piyasalarındaki fiyat gelişmelerinin Ekmeklik Buğday'ın piyasa fiyatlarına etki etmediği, ancak 41 Renk Ege Pamuk ürününde etkili olduğu tespit edilmiştir.
