Afganistan Türkmencesi Ersarı Ağzı Derlemeleri Üzerine (Dil İncelemesi-Sözlük)

Abstract

Bu tez çalışması hazırlanırken, Afganistan'ın bazı bölgelerine tarafımızca bizzat gidildi ve orada yaşayan Türkmen nüfusundan insanlarla çeşitli konular üzerine röportajlar yapıldı. Yapılan bu röportajların ses kayıtları deşifre edilerek yazıya geçirildi. Afganistan Türkmenlerinin yaşadıkları bazı bölgelere ulaşımın ve buralarda araştırma yapmanın Afganistan'ın mevcut sisyasi ve sosyal ortamı gereği araştırmacıların can güvenliği açısından tehlikeli olması sebebiyle tarafımızca buradaki Türkmen yerleşimlerinin tamamına ulaşılması mümkün olmamıştır. Ulaşılan yerlerde yapılan derlemelerle bu bölgelerdeki yerel ağızları, derlenen metinlere bağlı olarak hem fonetik hem de morfolojik açıdan incelenmiştir. Çalışmanın Giriş bölümünde Afganistan'ın fiziki coğrafyası, Türkmen tarihi ve Türkmence hakkında bilgi verildikten sonra Birinci Bölümde Türkmenlerin yaşadığı beş farklı bölgede yapılan derlemelerin ses kayıtlarından deşifre edilmiş metinleri yer almaktadır. Yapılan röportajlardaki konuşma konuları şu başlıklar altında toplanmıştır: 1)Türkmen kadınlarının yaşadığı zorluklar, 2)Türkmen halkının misafirperverliği, 3)Türkmen bir yazarın, okumak için çocukluğunda verdiği mücadele, 4)Afganistan'daki Türkmenlerin dışlanması, 5)Türkmen halkının yaygın olarak kullandıkları atasözleri İkinci Bölümde derlemelerin ses bilgisi açısından özellikleri incelenmiştir. Üçüncü Bölümde şekil bilgisi üzerinde durulmuş, Dördüncü Bölümde derlemelerdeki söz varlığı üzerinden sözcük türleri incelenmiştir. Son olarak derlenen metinlerdeki sözcüklerin metinlerde geçtikleri yerleri de gösteren bir sözlük oluşturularak çalışma Sonuç Bölümü ile tamamlanmıştır. Derlemeler incelenirken kolaylık olması açısından, metinler her beş cümlede bir numaralandırılmıştır. Dil incelemesi bölümünde örnek olarak verilen tüm kelimelerin metinlerdeki satır numaraları verilerek gösterimi yoluna gidilmiştir.