Okul Öncesi Dönem Çocuk Kitaplarında Babalığın Temsilinin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi

Abstract

Bu araştırmanın amacı, en çok satan okul öncesi dönem resimli çocuk kitaplarında yer alan babalığın temsilinin toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelenmesidir. Okul öncesi dönem çocukları için en çok satan çocuk kitapları seçilerek, kitapların babalık rolünü sunuş biçimlerinde dilsel ve dil dışı öğeler incelenerek elde edilen veriler paylaşılmıştır. Dilsel ve dil dışı öğelerin incelenmesinin sonucunda okul öncesi resimli çocuk kitaplarına baba karakterinin nasıl yansıtıldığına, babanın mekansal analizi, eylem dağılımı, ebeveynlik rolünün nasıl ele alındığı incelenmiştir. Çalışma nitel araştırma modellerinden temel nitel araştırma modeli ile desenlenmiştir. Çalışmada veriler araştırmacı tarafından geliştirilen ''doküman inceleme formu'' veri toplama aracı ile incelenmiş olup 2018- 2023 yılları arasında yayınlanan en çok satan kitaplar listesinden 70 resimli çocuk kitabı ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Okul öncesi döneme ait resimli çocuk kitaplarında dilsel ve dil dışı öğeler bağlamında babalığın temsilinin toplumsal cinsiyet rolleri açısından incelendiği bu araştırmada, incelenen çocuk kitaplarında babaların çocuklarına ilgi ve yakınlık gösterdiği; çocuğu ile oyun oynayıp iletişim kurduğu; ev içi görev ve sorumluluklarda yer aldığı ancak çocuklarının sağlık, okul durumu ve temel bakıma ilişkin eşitlikçi bir sorumluluğun yeterince yansıtılmadığı tespit edilmiştir. Öte yandan, geleneksel olarak otorite figürü olarak bilinen babanın, bu geleneksellikten uzaklaşarak, eğlenceli ve oyunbaz yönlerinin daha çok tasvir edildiği, çocuğunun uyku saatinde ona eşlik ettiği sonucuna ulaşılmıştır. Tüm bulgular göz önüne alındığında, çocuk kitaplarında yıllar içerisinde babalığın temsilinde ciddi değişiklikler olduğu; babalığın geleneksel rolünden uzaklaşılarak daha eşitlikçi bir bakış açısıyla tanımlandığı söylenebilir.