Klasik Şerh Geleneğinin Son Örneklerinden Galebe-i Sultân-ı Aşk

Abstract

Derviş Hâfız Abdülkadir’s book titled Galebe-i Sultân-ı Aşk is a work of commentary (şerh) based on an ode (gazel) of the famous Iranian poet Hâfız-ı Şîrâzî. With the exception of a few couplets (beyit) and odes, the commentary studies under the influence of the Ottoman commentary tradition were done by Sürûrî, Şem’î, Sûdî and Mehmet Vehbi Efendi respectively. All of these works were written for the Hâfız Divan in its entirety. One can think of Derviş Abdülkadir’s work to be a unique one because of its considerable length on only a single ode. Considering the fact that the work was published in 1339/1920-21, it can be assumed that the classical commentary tradition proceeded the same way throughout the Ottoman period. In this article, after the available biographical information and works of Derviş Abdulkadir are mentioned. Galebe-i Sultan-i Aşk will be introduced, and evaluations about the sources and method of this commentary will be made.Derviş Hâfız Abdülkadir’in Galebe-i Sultân-ı Aşk isimli eseri İranlı meşhur şair Hâfız-ı Şîrâzî’nin bir gazeline yazılmış şerh metnidir. Beyit veya gazel düzeyindeki birkaç şerh hariç tutulursa Hâfız’la ilgili şerh çalışmaları Osmanlı şerh geleneği içinde Sürûrî, Şem’î, Sûdî ve Mehmed Vehbi Efendi sıralamasıyla yapılagelmiştir. Bu eserlerin hepsi Hâfız Divanı’nın tamamına yazılan şerhlerdir. Derviş Abdülkadir’in bir gazelin şerhinden yola çıkarak kitap boyutunda bir eser ortaya koyması orijinal bir çalışma olarak nitelenebilir. Ayrıca eserin 1339/1920-21 yılında basıldığı göz önüne alındığında klasik şerh geleneğinin hemen hemen benzer bir çizgide Osmanlı’nın son zamanlarına kadar varlığını sürdürdüğüne dair bir fikir de elde edilebilir. Bu makalede, Derviş Abdülkadir’in ulaşılabilen biyografik bilgileri ve eserlerine değinildikten sonra Galebe-i Sultân-ı Aşk adlı şerhi tanıtılıp bu şerhin kaynakları ve metodu hakkında değerlendirmeler yapılacaktır.