Nörotropik B vitaminleri ve merkezi sinir sistemine etkileri

Abstract

B kompleks vitaminleri, nörotransmitter üretimindeki rolleri göz önüne alındığında enerji, beyin fonksiyonu ve ruh modülasyonunu etkilemede güçlü biyolojik etkilere sahiptir. Nörotropik B vitaminleri olarak adlandırılan B1, B6 ve B12 vitaminlerinin ise, nöronların ve glia hücrelerinin enerji metabolizması, DNA ve RNA sentezi/onarımı, genomik ve genomik olmayan metilasyon, nörokimyasal ve dopaminerjik ve serotonerjik nörotransmitterlerin sentezine katılarak bilişsel işlev üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olduğu bilinmektedir. Dolayısıyla, hem merkezi sinir sisteminin hem de periferik sinir sisteminin sağlığı açısından nörotropik B vitaminleri önemli rol oynar. Bu derlemede, güncel bilgileri dikkate alarak nörotropik B vitaminlerinin nörolojik süreçleri modüle edebileceği biyokimyasal yolakları açıklamak ve yapılan araştırma sonuçlarını sunmak amaçlanmıştır. Literatüre göre; B1 vitamini, glikoz metabolizmasında, nöronların membran fonksiyonunun sürdürülmesinde ve miyelin ve çeşitli nörotransmitterlerin (özellikle asetilkolin ve serotonin) sentezinde rol oynayarak beyin fonksiyonuna etki eder. B6 vitamini, özellikle L- DOPA’dan dopamin, 5-Hidroksitriptofandan serotonin ve glutamattan gama aminobutirik asit (GABA) gibi nörotransmiterlerin sentezindeki önemli işlevi ile bilinmektedir. B12 vitamini ise özellikle miyelinin sentezinde ve B6 vitamini ile birlikte metionin döngüsünde önemli işleve sahiptir. Homosisteinin yüksek düzeylerinin beyin fonksiyonu üzerindeki zararlı etkilere sahip olduğu düşünülen mekanizmalar arasında oksidatif stresin artması, metilasyon reaksiyonlarının inhibisyonu, DNA'da hasarın artması ve onarımınm düzensizliği ve hücre ölümüne yol açan nörotoksisite bulunmaktadır. Nörotropik B vitaminleri hakkındaki güncel bilgileri göz önüne alarak, sinir sisteminin birçok farklı yolunda, özellikle periferal nöropati tedavisindeki kombine kullanımlarında biyokimyasal bir sinerji oluşturdukları sonucuna varılmıştır. Gelecekteki klinik çalışmalarda B vitaminlerini hem periferik nöropatiler hem de birçok nörolojik bozukluk için terapötik ve nöroprotektif bir yaklaşım olarak düşünmeye başlamak önemlidir.