Sağlık Bilimleri Öğrencilerinde Tasarruflu Su Kullanımına İlişkin Bilgi, Tutum ve Davranış Düzeyinin Belirlenmesi

Abstract

Giriş ve Amaç Su, insan yaşamının ve ekosistemlerin devamlılığı için gereken temel bir bileşendir. İnsan faaliyetlerinin su kaynaklarına karşı sürdürülebilir olmayan talepleri artmakta, dünyamızda içme ve kullanma niteliğinde olan su kaynakları hızla kirlenmekte ve azalmaktadır. Bu çalışmada suyun sağlık açısından önemini bilerek yetişen geleceğin sağlık profesyonelleri sağlık bilimleri öğrencilerinin su kullanımına yönelik bilgi, tutum ve davranışlarının belirlenmesi ve bu öğrencilerde su farkındalığına katkı sağlanması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem Ekim 2019'da gerçekleştirilen kesitsel tipteki araştırmanın evrenini bir üniversitede okuyan tüm sağlık bilimleri öğrencileri oluşturmaktadır. Örneklem seçilmemiş olup 206 kişilik evrenin %87'sine ulaşılmıştır. Katılımcılara demografik özellikleri ve tasarruflu su kullanımına ilişkin bilgi, tutum ve davranışlarını ölçen 18 adet soru içeren anket yüz yüze uygulanmıştır. Toplanan veriler yüzde ve ortalama istandart sapma ile tanımlanıp, değişken analizleri için %95 güven aralığı ve p<0,05 anlamlılık düzeyinde ki kare testi uygulanmıştır. Etik Kurul onayı ve katılımcılardan yazılı onamları alınmıştır. Bulgular Katılımcıların yaş ortalaması 19,9±1,8; %82,3'ü kadın, %60,2'si Beslenme ve Diyetetik Bölümü öğrencisi, %42,5'ü üçüncü sınıf öğrencisi olup %49,7'sinin annesi, %64,6'sının babası lise ve üstü eğitim düzeyine sahiptir. Katılımcıların %97,2'sinin yaşadığı yerde su tasarruf özelliği bulunan en az bir elektronik cihaz bulunmaktadır (en fazla çamaşır makinesi (%93,9), en az dijital su saati (%45,3)). Herzaman veya çoğunlukla yapılan su koruyucu davranışlar; atık yağı lavaboya dökmemek (%91,8), kullanılmayan anlarda banyoda (%91,2) ve mutfakta (%83,0) musluğu kapatmaktır. Katılımcıların %59,1'i su kullanım alışkanlıklarının su kaynakları üzerinde etkisi olacağını düşünürken, %14,9'u su kaynaklarının biteceğine ihtimal vermemekte, %83,4'ü su kullanımı konusunda bilinçli olduğu belirtmekte, %91,1'i su kullanımına yönelik bilgilerin okul eğitiminde olması gerektiğini ifade etmekte, %59,7 su tasarrufu amacı ile yaptırımların (kısıtlama,vergilendirme, fiyat artışı, ceza vb.) gerekli olduğunu belirtmektedir. Katılımcıların %32,6'sı Türkiye'yi su zengini ülke olarak tanımlamaktadır. Aynı zamanda, öğrencilerin %33,1'i su tasarrufu amacıyla günlük 20 İt su kısıtlaması yapılmasının uygun olduğunu belirtirken, % 59,1'i 20 It'den daha fazla olması halinde su kısıtlamasının uygun olduğunu ifade etmiştir. Katılımcıların %14,4'ü su tasarrufuna yönelik eğitim aldığını, %74'ü bu konuda bilgi almak istediğini %53'ü su tasarrufu ile ilgili etkinliklerde gönüllü olarak yer almayı istediğini bildirmiştir. Demografik özelliklere göre bilgi ve davranış açısından anlamlı fark saptanmamıştır (p>0,05). Sonuç ve Öneriler Suyun insan sağlığı üzerine etkilerini bilme konusunda özellikli bir grup olan sağlık profesyonellerinin dünya su kaynaklarının mevcut durumu konusunda bilgisi istenen düzeyde olmamakla birlikte ve suyu tasarruflu kullanım alışkanlıkları mevcuttur. Katılımcıların üçte biri ülkemizi su zengini olarak tanımlamaktadır. Toplumda etkin rolü olan tüm sağlık profesyonelleri yetiştirilirken dünya su kaynaklarına ilişkin bilgilerinin güncel tutulması ve daha çok tasarruflu su kullanımı davranışları kazandırılması önerilir.