Türkiye’de Enflasyon ve Döviz Kuru İlişkisi: Zaman Serisi Analizi ile Yeni Bulgular

Abstract

The inflation rate demonstrates the the overall price changes in goods and services. Economies are adversely affected when there has been a rise in exchange rates or the general level of prices reach a certain threshold. High inflation in the domestic market generates welfare losses on the households and increases the firm costs. Inflation problem is a structural macroeconomic issue in Turkey and has persisted during COVID-19 pandemic by further damaging households’ welfare and firm costs. Moreover, persistent inflation reduces the effectiveness of monetary policy which has been vital to deal with pandemic-related economic problems. The causality between inflation and exchange rate is crucial to fight with inflation problem in Turkey. In this study, the causality between the exchange rate and inflation in Turkey investigated using monthly data for 2003:01-2020:12 period. Impulse-response functions, variance decomposition and Granger causality analysis were performed using the Vector Autoregression Model (VAR). According to the findings from the Granger causality analysis, it has been shown that there is one way causality from real effective exchange rate to inflation.

Fiyatlar genel düzeyi yani enflasyon mal ve hizmetlerdeki fiyat değişimlerini göstermektedir. Hem kurlardaki yükseliş hem de fiyatlar genel düzeyindeki hareketlilik belirli bir seviyenin üstüne çıktığında ülke ekonomisi üzerinde olumsuz etkiler yaratmaktadır. İç piyasada meydana gelen yüksek enflasyon, hane halklarının refah kaybına yol açarken firmaların da maliyetlerini arttırmaktadır. Türkiye için yapısal bir mesele olan enflasyon sorunu, COVID-19 pandemi döneminde de devam etmiş, hane halkları ile firmalar üzerinde olumsuz etkiler yaratmış ve pandemi ile mücadele sürecinde para politikasının etkinliğini azaltmıştır. Türkiye’de yüksek enflasyon sorunu ile mücadele açısından döviz kuru ve enflasyon arasındaki ilişki önemlidir. Bu çalışmada, Türkiye’deki döviz kuru ve enflasyon ilişkisi zaman serileri analiziyle 2003:01– 2020:12 dönemi aylık verileri kullanılarak incelenmiştir. Çalışmada Vektör Otoregresyon Modeli (VAR) kullanılarak etki-tepki fonksiyonları, varyans ayrıştırması ve Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Granger nedensellik analizinden elde edilen bulgulara göre, reel efektif döviz kurundan enflasyona doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.