Türkmen Türkçesi ve Türkiye Türkçesindeki yalancı eş değerler

Abstract

Türk dünyası uzun yıllar siyasi nedenlerle birbirinden kopuk bir gelişim süreci yaşamıştır. Son yirmi yılda büyüyerek artan temaslar Türk lehçe ve şivelerini daha yakından tanıma ihtiyacı doğurmuştur. Her lehçenin bilim, kültür ve sanat eserinin bilinmesi, tanınması, incelenmesi, bu büyük ailenin birbirine daha çok yakınlaşması için değerlendirilmesi gereken bir fırsat olarak görülmüştür. Bu amaçla Türk topluluklarında verilen eserlerin lehçeden lehçeye aktarma faaliyetleri başlamıştır. Aktarma çalışmalarında aktarıcının dikkatinden kaçan hatalardan biri ?yalancı eş değer kelimeler? sorunudur. Bu çalışmamızda Oğuz grubu Türk dillerinin doğu kolunu oluşturan Türkmen Türkçesinin kelime hazinesinde bulunan yalancı eş değer kelimeler tespit edilmiştir. Yalancı eş değerler üzerine bugüne kadar yapılan çalışmalar araştırılmış, incelenmiş ve bunların dökümü yapılmıştır. Daha sonra Türkmence-Türkçe Sözlükteki 17 bin kelime Türkçe Sözlükteki ilgili kelimeyle eş zamanlı olarak karşılaştırılmıştır. Bulunan yalancı eş değer kelimeler Türkçe kökenliler, yabancı kökenliler ve kelime başında ses değişikliği bulunanlar olmak üzere üç başlık altında tasnif edilmiştir. Her yalancı eş değer kelimenin karşısına Türkçe Sözlükte bulunan ilk anlamı, gerekli görülen yerlerde diğer anlamları parantez içinde açıklanmıştır. Farklı lehçelerde kullanılan kökeni ortak kelimelerin yaşadıkları coğrafyada nasıl yeni anlamlar kazandığı bu çalışmada görülmüştür. Bu yüzden aktarma çalışması yapan birinin her iki dilin gramer ve semantik özelliklerini çok iyi bilmesi gerekir. Söz konusu iki lehçede yalancı eş değer olabileceğini düşündüğümüz kelimeler şimdiye kadar bu konuda yapılan çalışmalara göre sayı bakımından en geniş kapsamlısıdır. Sonuç bölümünde ise genel bir değerlendirme yapılıp bazı tekliflerde bulunulmuştur.

For many years, Turkish world lived in the development process of being detached from each other for political reasons. Last twenty years, growing increasingly closer contacts has led to the need for recognition Turkish dialect and pronunciation,. The recognition, investigation of science, culture and knowledge of the art work of every dialect for a large family to each other was seen as an opportunity for much closer. For this purpose, the works on dialects to dialects of Turkish communities started to transfer activities. During the transfer to transmitter studies, one of the errors escaping from the attention is