Cilt 3, Sayı 2, Temmuz 2005
Permanent URI for this collectionhttps://hdl.handle.net/11413/189
Browse
Recent Submissions
Publication Değişen Yıldızların Amatör Gökbilimcilerince Gözlenmesinin ve Veri Tabanı Oluşturulmasının Önemi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005) Aslan, Zeki; TR142225Türkiye'de amatör astronom ve amatör astronomi kulüplerinin sayisi hizla artmaktadir. Biribirleri ile astronominin hemen her dalinda elektronik ortamda tartismakta, astronomi bilgilerini gelistirmektedirler. En önemlisi teleskop ve optik bilgilerini gelistirmedeki kararli tutumlaridir. Bir kisiminin teleskopu ve teleskopuna takili CCD kamerasi vardir. Bunlarla çok güzel gökyüzü fotograflarinin çekildigine tanik oluyoruz. Mutluluk verici bir gelisme de kendine gözlemevi kurmak, yani bugüne kadar ülkemizde olmayan "özel gözlemevi" kurmaktir. Ancak bu yeterli degildir. Yapilan çalismalar artik, degisen yildizlar basta olmak üzere, bilimsel gözlemlere dönüsmelidir. Son yillardaki gelismeler bu dönüsümün olasi oldugunu göstermektedir. Bu dönüsüm bireysel kalmamali, "bireysel hobi" olmanin ötesinde "kurumsallasmis merak" düzeyine çikarilmalidir. Bunun yolu da ülkemizdeki amatör astronomlarin, kendilerinin 'Yönettigi ve kendilerine gözlemlerin planlanmasinda ve indirgernelerde. yardım edecek bir örgüt altinda birlesmelerinden geçmektedir. Yapilan her türlü gözlem, verileri hem kendilerinin hem de profesyonel astronomlarin yararlanabilecegi bir "veri tabani"nda toplanmalıdır.Publication Türkiye'de 29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Oklay, NildaBize muhteşem bir göksel şölen sunacak olan 29 Mart 2006 Tam Güneş Tutulması hakkında genel bilgiler, çok şanslı bir ülke olarak Türkiye, yapılması düşünülen projeler ve amatörlerin yapabileceği çalışmalar.Publication From Flowers To Photons: From The Ground Up A Talk In Memory Of Janet(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Wallach-Levy, WendyHayatının son yılına kadar Janet ile tanışmamış olsam da, hemen iyi arkadaş olduk; astronomi aşkı kadar çok olmasa da nerdeyse ona eşit çiçek tutkusu. David ona bizim gözlemevimizi gösterdiği zaman, çöl evimizdeki doğal çiçeklerin çeşitliliği takdir etmek için her duruşunda hayretini paylaştım. Birgün çiçekler ve evren aşkını ilişkilendiren bir proje yapma istediğini anlattı. Janet’in onuruna, atomların ve doğanın karşımıza çıkardığı ilginç tesadüflere bir bakmayı öneriyorum: Yer’deki bir karahindiba ve gökyüzündeki Akrep takım yıldızı; bize Messier 80 deki bir uzun süreli novayı hatırlatan ve sadece bir günlüğüne açan bir çiçek; uzak galaksilerin bazı geniş yapılarını taklit eden diğer küçük çiçek tasarımları.Publication William Tyler, Meet Janet: How Two Extraordinary People Made Variable Stars Accessible To The Rest Of Us(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Levy, David H.Bir ışık noktasının parlaklaşıp sönükleşmesini izleme fikri her zaman kolay iş değildir. Değişenleri yalnız bırakarak gezegen, kuyruklu yıldız ve derin uyaz gözlemciliğini benimsemiş çok iyi amatör astronomlar vardır. İyi bir şarap gibi değişen yıldız gözlemciliği de aquired bir tat olabilir. Neyse ki, bazı insanlar yıllar boyunca, bu alanı daha geniş bir yıldız aşığı kitlesine ulaştırmaya kariyerlerini ve hayatlarını adamışlardır. Bu sunum böyle iki kahramanın çalışmalarını kutlamaktadır; William Tyler Olcott ve Janet Mattei; değişen yıldız gözlemciliğini kendi nesillerinin kalplerine dokunan bir alana dönüştüren iki akıl hocası. Her ikisi de insanlara ulaşan gizemli bir yolla değişenler için bilgi ve hevesi birleştirmiştir. Bu çok özel astronomların çabaları olmasaydı, değişen yıldızlar bugün olduğu alan olamazdı.Publication A Night Watchman's Journey: Thoughts On 50 Years of Observing(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Levy, David H.Kuyruklu yıldızlar hakkında bir araştırmaya başlamak istediğime karar verdiğimde, 1965 Ekim ayında Fransızca sözlü sınavı için okuduğum liseye doğru yoldaydım. O yıl 17 Aralık’da araştırmaya başlamış olsam da ilk kuyruklu yıldızımı keşfetmem 1984’den önce değildi. (19 yıl veya gözmerceğinde 917 yıl sonra). 21 yıl sonra hala kuyruklu yıldızların kataloğlanacak hedefler olmaktan daha fazlası olduğunu düşünüyorum. Bir eş zamanlı keşife teşekkür ediyorum: Shoemaker-Levy 9. Bu gezegendeki yaşamın kaynağı ve evrimi üzerinde kuyruklu yıldız çarpışmalarının oynadığı rol hakkında daha fazla bilgi sahibi olduk. Pan-StARRS’ın gelişimi ile görsel kuyruklu yıldız keşiflerinin geleceği yakında bu önemli çalışma alanının tarihine indirilecektir. Halen görsel olarak ve de otomatik bir CCD programı ile kuyruklu yıldızları araştırmaya devam etmekteyim. Bu çalışma benim gözlem kariyerim ve gece gökyüzü ile ilgili çocukluk hayalimin nasıl gece gökyüzü altında geçirdiğim zamanlara öncüllük ettiği ile ilgilidir.Publication A New Variable Star in Delphinus(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Glinos, Tom; Wallach-Levy, Wendee; Levy, David H.; Waagen, ElizabethBu çalışma; Glinos, Wallach-Levy ve Levy'nin Delphinus'daki yeni bir değişen yıldız ile ilgili son çalışmasında da gösterildiği gibi, bir değişen yıldızın keşif işlemlerini ortaya koymaktadır.Publication Teleskop Yapımı(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Girgin, Can BuğraTeleskop yapımı ve diğer ek parçaların geliştirilmesi, amatör astronomlar için gözlemler kadar dikkat çeken başka bir uğraş alanıdır. Teleskop türlerinden, değişik görüntüleme yöntemlerine kadar bir çok farklı örnek bu tür deneyim ve denemelerle ortaya çıkmıştır. Temel olarak teleskop tasarımlarının en bilinen şekillerine nasıl uygulanabileceği ve bu uygulamalar sırasında genel olarak başvurulabilecek kaynakların verilmesi amaçlanmaktadır.Publication Açık Kaynak Yazılımlarında Astronomi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Gezer, MuratAçık Kaynak lisansı ile dağıtılan yazılımlar son yıllarda çok hızlı şekilde yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu durumun en büyük etkeni açık kaynak yazılımlarını yazan kişilerin bu yazılım üzerindeki mülkiyet haklarından kısmen feragat etmeleri ve bunun sonucunda yazılımın geliştirilmesinde kurum ve geliştirici bağımsızlığı sonucunda projelere desteklerin oluşabilmesidir. Böylece bu tarz yazılımlara yeni fikirler, iyileştirmelere ve çıkmış olan problemlerin giderilmesi çok daha hızlı şekilde gerçekleştirilebilmektedir. Astronomi belki de günümüzdeki bilim dalları içerisindeki amatörler tarafından en rağbet görenlerindendir. Astronomi de gözlem hazırlıkları esnasında, gözlem sırasında ve gözlem sonrası analiz sırasında yoğun şekilde hesaplamalar gerekmektedir. Piyasada birçok kapalı (sahipli) yazılım bulunmaktadır ve buna karşılık olarak açık kaynak kod lisanları ile yazılımcılar tarafından çok değişik astronomi yazılımları yazılmış ve kişilerin beğenisine sunulmuştur.Publication Amatör Gökbilimde Üniversitelerin Yeri(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Evren, SerdarÜniversitelerimizin astronomi bölümleri yaklaşık 50 yıldan beri halkın astronomiye ve fen bilimlerine ilgisini ve sevgisini arttırabilmek için büyük çaba sarfetmişlerdir. Değişik alanlarda yapılan çalışmaların başında amatör astronomlara yönelik dergi faaliyetleri ve yaz okulları gelir. Bu alanda en etkin çalışmayı Ege Üniversitesi Astronomi Bölmü öğretim elemanları ve öğrencileri son 14 yıldır yüzlerce kişi yetiştirmiştir. Yaz okullarına katılan kursiyerlerin %50’sinin 18-50 yaş arasında olması, kursiyerlerin çalışmalarına rahatlıkta sürdürebilecek yaşta ve beceri de olduklarını gösterir. Bu faaliyetleri yakından izleyen amatörlerden bazıları kendi teleskoplarıyla çeşitli çalışmalara başlamışlardır. Bu çalışmaların bir kısmı dergilerde yayınlanmıştır. Yıllar süren uğraş sonucunda Amatör Astronomi Derneği de kurulmuştur. Profesyoneller, artık amatörlerin daha üretken olmasını beklemektedir. Amatörlerin gökbilimine gözlemleriyle sağlayacakları destek birçok yıldızın gizemi çözebilecektir.Publication Sıvı Aynalı Teleskoplar(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Doğru, S. Serkan; Şenyüz, TunçBu çalışmada, adındanTürkiye’de çok bahsedilmeyen sıvı aynalı teleskoplar tanıtılmaktadır. Bilinen optik aynalarla çok büyük çaplı bir teleskop yapmanın maliyeti oldukça yüksektir. Sıvı aynalı teleskoplar ise maliyetleri bakımından diğer optik teleskoplardan daha ucuza mal edilebilirler. Ancak onların zenit noktası teleskobu olmaları, yapılabilecek astronomik çalışmaları oldukça sınırlandırmaktadır. Bu çalışmada sıvı aynalı teleskopların tanıtılmasının yanında, onların yapım teknikleri, kullanım amaçları ve bilinen diğer optik teleskoplara göre avantaj ve dezavantajları incelenmiştir.Publication Değişen Yıldızların Minimum (veya maksimum) Zamanı Gözlemleri(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Demircan, OsmanYıldızlarda her ışık değişiminin fiziksel bir nedeni vardır. Fiziksel nedeni anlayabilmek için öncelikle ışık değişiminin farklı filtrelerle duyarlı ve sistematik olarak eşzamanlı gözlemi gerekir. Diğer taraftan ışık değişiminin nedeni olan fiziksel mekanizmadaki değişimler minimum veya maksimum zamani gözlemlerinden saptanabilir. Bu gözlemler filitresiz bile olsa işe yararlar. Örneğin manyetik çevrime sahip bir yıldızın dönmesinde ve manyetik çevrimdeki uzun süreli değişimler; pulsasyon yapan bir yıldızın puls döneminde uzun süreli değişimler; bu yıldızların çevresindeki madde dağılımı, hatta varsa çekim alanındaki başka yıldız veya gezegenlerle ilgili bilgiler; çift yıldız yörüngelerindeki uzun süreli değişimler ve bu değişimlerin fiziksel nedenleri; Güneş sistemi üyelerinin dönme hareketleri ve bu hareketlerdeki değişimler gözlemsel minimum veya maksimum zamanını gözlemleri oldukça önemlidir. Ancak gözlemlerden söz konusu bilgilerin çıkarılabilmesi için gözlemlerin uzun zaman ölçeğine yayılmış düzenli duyarlı ve sistematik olması gerekmektedir. Amatör astronominin gözlemsel astronominin gelişmesine en önemli katkılarından birisi bu bağlamda yapılan değişik gökcisimlerinin minimum veya maksimum zamanları gözlemleridir.Publication Radyo Astronomi ve Türkiye'de Radyo Astronomi Çalışmaları(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Dağtekin, Nazlı DeryaGözlem araçlarının ve tekniklerinin gelişmesiyle, astronomik gözlemler elektromagnetik spektrumun her bölgesinde yapılmaktadır. Radyo astronomi, gök cisimlerinin radyo bölgesindeki ışımalarının radyo teleskoplar ile alınması, kaydedilmesi ve değerlendirilmesi ile yapılır. Türkiye’de ilk radyo astronomik gözlemler, UNIDO’ nun yardımı ile Kharkov Radyo Astronomi Enstitüsü’nden (Ukrayna) alınan 2 m. Çapındaki MRT-2 (Marmara Radyo Telestopu-2) ile 1996-97 yıllarında TÜBİTAK MAM’ da (Marmara Araştırma Merkezi) yapılmıştır. Daha sonra bu teleskop Erciyes Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü’ne hibe edilmiştir. Erciyes Üniversitesinde 2002 yılında Türk Telekom’dan alınan 5 m. Çapındaki çanaklar ile yeniden tasarımı yapılan radyo teleskop (Erciyes Radyo Teleskopu-5:ERT-5) ile öncelikle galaksimizdeki nötral hidrojen gözlemleri yapılması hedeflenmektedir.Publication Linux/Unix Üzerinde Çalışan Özgür Astronomi Yazılımlarının Sınıflandırılması ve Analizi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Baştürk, Özgür; Ergün, İlkerKullanıcısının yazılımı çalıştırma, yazılımın yapısını anlama ve ihtiyaçlarına uydurma, kopyalarını dağıtma, geliştirme ve geliştirdiği bölümlerini diğer kullanıcıların kullanılımına sunma haklarına sahip olduğu yazılımlar olan özgür yazılımlar herhangi bir işletim sistemi üzerine çalışmak üzere yazılabilir. Bir yazılımın özgür yazılım olabilmesi için sağlaması gereken bu koşullar, yazılımın kaynak kodlarının kullanıcısına açık olmasını gerektirir. Bu çalışma, özellikle son yıllarda sayıları artan astronomi ile ilgili açık kaynak kodlu, özgür yazılımlardan Linux ve Unix işletim sistemleri üzerinde çalışanları sınıflandırmak, yazılımları objektif olarak değerlendirmek üzere kriterler koymak, amatör astronomiye yönelik olarak hazırlanmış popüler özgür yazılımlar seçerek bu yazılımları koyulan değerlendirme kriterleri çerçevesinde değerlendirmek ve sonuçlarını paylaşmak amacmındadır. Sınıflandırılan ve incelemesi yapılan yazılımların seçimi için ayrı kriterler saptanmış ve tartışılmıştır.Publication Basit Radyoastronomi Tekniğiyle Meteor Gözlemi ve Analizi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Engin, Mehmet Fatih; Uğurluoğlu, Cavit Burak; Topal, Selçuk; Başlangıç, GünizBu çalışmanın amacı, basit bir rasyoastronomi tekniği kullanılarak bir radyo alıcısının alamadığı ve meteorların atmosferde oluşturduğu iyonizasyon etkisi sonucu yansıyan radyo sinyallerinin elde edilmesidir.Publication Işık Kirliliği(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Çetegen, Duygu; Batman, AlpBu çalışmanın amacı, ışık kirliliği konusunda bilgi vermek, konuya duyarlılığı arttırmak, ülkemizde ışık kirliliği açısından alınması gereken önlemlerden bahsetmek ve bilinçlenmeye katkıda bulunmaktır. Bu yazıda İstanbul’da yapılan gözlemler sunulacaktır, mevcut sorunlar ve alınabilecek önlemler hakkında bilgi verilecektir. Sadece astronomi çalışmalarının devamı için değil, sağlıklı bir çevrede yaşantımıza devam edebilmemiz için ışık kirliliği konusunda çok daha duyarlı olmamız gerekmektedir.Publication Ankara Üniversitesi Astronomi Araştırma Topluluğu, ASART(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Altan, İpekAnkara Üniversitesi Astronomi Araştırma Topluluğu (ASART) 1988 yılında kuruldu. Topluluk çalışmalarına teleskop ve gök atlası yapımı ile başladı ve ayrıca halka açık gözlem şenlikleri düzenledi. Ekim 2002’den itibaren ASART, bir süre ara verdiği aktif çalışmalarını tekrar canlandırdı. Son iki yıldır TÜBİTAK’ın düzenlediği Antalya’daki “Gökyüzü Gözlem Şenliği “ ‘ ne ve Eylül 2004 Erciyes Üniversitesi’nde gerçekleştirilen XIV. Ulusal Astronomi Toplantısı’na topluluk olarak katılım gösterdi. Ankara Üniversitesi Gözlemevi’nde her ayın üçüncü cumartesi gecesi düzenlenen halk günlerinde ve önemli gök olayları için yapılan organizasyonlarda yer aldı. Ayrıca üniversite içi eğitsel çalışmalarda bulunan ASART, seminer ve belgesel film gösterimleri de gerçekleştirmektedir.Publication Amatör Gökbilimcilerin Değişen Yıldız Araştırmalarına ve Genelde Gökbilime Katkıları(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Menali, Haldun I.Gökbilim, amatörlerin önemli katkılar yapabildiği yegane bir bilim alanı olması dolayısıyla diğer bilim alanlarından ayrılmaktadır. Amatörler Gökbilim araştırmalarına artan sıklıkta değerli katkılarda bulunmaktadırlar. Profesyonel Gökbilimciler genellikle uzmanlık alanları ile ilgili özel araştırmalara odaklanırken, amatörler; kuyrukluyıldız ve küçük gezegen avcılığından değişen yıldız gözlemlerine, nova ve süpernova araştırmasından ay ve gezegen gözlemlerine kadar geniş bir yelpazede çalışmalar yapmaktadırlar. Tüm bunların yanı sıra, Büyük gözlemevlerinin sağladığı gözlem zamanının kısıtlı ve zor bulunur olması, kendini Gökbilime adamış bir amatör için eşsiz bir fırsat yaratmakta ve kendi gözlem aletlerini kullanarak geniş bir alanda katkı sağlama olanağına kavuşmaktadır. 20nci yüzyılın Büyük bir bölümünde sadece profesyonel Gökbilimciler tarafından yapılabilen araştırmalar, günümüzde en az aynı ölçüde amatörler tarafından yapılabilmektedir. Piyasada teleskop, CCD ve benzeri aletlerin ticari ve bol olarak bulunması; herhangi bir kısıtlamaya tabi olmadan kendi özel gözlemevlerini istedikleri zaman kullanılabilmeleri; ve dünyanın dört bir köşesine yayılmış olmaları, amatör Gökbilimcilerin hergün daha yeni, hergün daha heyecanlı adımlar atarak Gökbilim dünyasına, kendi arka bahçelerinden katılmalarına ön ayak olmaktadır.Publication Başka Pencereden Bakmak: Halpha Filtresi Tasarımı, Üretimi ve Astronomi Fotoğrafçılığında Kullanılması(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Duran, Gökhan; Kumdakcı, Filiz; Sözen, EnginAstronomik gözlemlerde ve ölçümlerde çoklukla herhangi bir atomun spektrel emisyon (ışıma), veya soğurma (yutma) çizgisine karşılık gelen belli bir dalga boyundaki ışığın kontinyumdan (sürekli yapıdan) ayırmak gerekir. Biz de okulumuzda bulunan Schmidt-Cassegrain 8” LX200 model teleskop ile astronomik gözlemler yapmak için bir Halpha filtresi yapmak istedik. Filtremizi hidrojenin balmer serisinin α ışıma çizgisine karşılık gelen 6563 A°dalga boyunda, Zemax-EE tasarım programı kullanarak tasarladık. Tasarımda Fabry-Perot dielektrik filtre yöntemini kullandık. Fabry-Perot filtreleri kısaca iki yüksek yansıtıcı tabaka arasında kalan bir aralık olarak tanımlanabilir. Bizim filtremizde yüksek yansıtıcı katman dokuz dielektrik katçık bir araya getirilerek elde edilmiştir. Katçıklar çeyrek dalga boyunda yüksek ve düşük indisli materyallerle yapılmıştır. Kullanılan yüksek kırma indisli materyal olarak TIO2 (titanyumdioksit) ve düşük kırma indisli materyal olarak SIO2 (silisyumdioksit) alınmıştır. Taşıyıcı olarak ise RG10 cut-off cam kullanılmıştır. Tarsım, Denton Integrty 44 Yüksek vakumlu Optik Kaplama Cihazı ile uygulanmış ve kontrol ölçümleri ise okulumuzda mevcut SHIMADZU marka UV-2101/3101 PC model spektrofotometre ile yapılmıştır.Publication AAVSO: Profesyonel ve Amatör Astronomlar Arasındaki Köprü(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Menali, Gamze H.1911 yılında kurulmuş olan The American Association of Variable Star Observers (AAVSO-Amirkan Değişen Yıldız Gözlemcileri Birliği), değişen yıldız gözlemlerine ilişkin veri ve araştırmaları profesyonel ve amatör astronomlar arasında koordine etmektedir. Bu alandaki uzun ve başarılı tecrübesi ve, kuruluşundan bu yana 6000 amatör gözlemcinin katkısıyla oluşturulan 7500’un üzerinde değişene ilişkin 12 milyonu aşkın ve manyetik ortamda saklanan gözlem veri bankasıyla, AAVSO araştırmacılar ve öğrenciler için vazgeçilmez bir kaynak durumundadır. Profesyonel astronomların yeryüzündeki teleskoplarla ya da dünya yörüngesindeki uydulardan yaptıkları gözlemlerin zamanlaması açısından amatörlerin gözlemleri büyük bir rol oynamaktadır. Değişen yıldızların gösterdiği ender parlaklık değişimleri ve nova/süpernova gibi patlama olayları AAVSO’nun zamanında profesyonelleri uyarması sayesinde gözlenebilmiştir. AAVSO verileri ayrıca veri analizi ve teorik modellerin sınanmasında da kullanılmaktadır. AAVSO istek üzerine, gözlem teknikleri hakkında bilgi vermekte, bir gözlem programında olması gereken yıldızları önermekte, okul, astronomi kulübü yada kişisel gözlemcilere ellerindeki olanakları en verimli kullanabilmeleri ve bilime gerçek bir katkı yapabilmeleri için bir gözlem programı oluşturmakta yardımcı olmaktadır. Gözlemci destekleme (Mentorship) programı ile tecrübeli ve öğretmeye istekli gözlemcilerle, değişen yıldız gözlemi yapmaya istekli ve olanakları kısıtlı kişiler bir araya getirilmektedir. Bu çalışmada kuruluşun yapısına, etkinliklerine, değişik çalışma bölümlerine, astronomi dünyasına yaptığı katkılara ve yayınlarına değinilmektedir.Publication Barn Door Ve Benzeri Montaj Teknikleri ile Yapılabilecek Astrofotografik Amatör Gözlem Tekniklerinin İncelenmesi(İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları, 2005-07) Erdoğan, Emre; Aykutalp, Ayçin; Civelek, Erbil; Yıldıran, YaşarBu çalışmada amatör astrofotografik teknikler olan barn door ve türevi montaj teknikleri incelenmektedir. Uygun maliyetli bir barn door modeli pratiğe geçirilmektedir. Sistemin mümkün olan en iyi görüntüyü elde etmesi için gerekli yöntem araştırılıp, görüntüler karşılaştırılmaktadır.