Birikim Stratejileri Doğrultusunda Değişen Patent Anlaşmaları: 1883 Paris Sözleşmesi - 1994 Trips

Abstract

Bilgi kavramı çok sayıda farklı disiplin dahilinde tartışılmış ve çağı anlamaya yönelik önemli yaklaşımların temelini oluşturmuştur. Bilgi toplumu, enformasyon çağı, bilgi ekonomisi, bilişsel kapitalizm bunlar arasında ilk akla gelenler olarak gösterilebilir. Bu perspektiflerin her biri farklı bilgi tanımları kullanarak, örneğin ‘knowledge’ ve‘information’ örneğinde olduğu gibi bilginin ne olduğuna ve devamında taşıdığı özelliklere dair bir dizi sorunun yöneltilmesine imkan vermiştir. Ayrıca sınıflandırılmamış olsa bile ‘üretimin bilgisi’ yukarıda belirtilen yaklaşımların analizinde oldukça önemli bir işlev görebilir. Hem sosyolojik açıdan hem iktisadi anlamda yahut tarih disiplininin sınırları içerisinde; toplumsal ilişkilerin dönüşümünü anlamak üzere odaklanılabilecek en temel kategorilerden biridir. Üretimin bilgisi bazen de ‘teknik’ ya da ‘teknoloji’ olarak ifade edilmekte ve toplumsal bağlantıları iktisat ile maliye disiplinlerinin içerisinde pratik/kuramsal düzeyde incelenmektedir. Bu çalışmada da ‘üretimin bilgisi’ ile sermaye birikimi arasındaki ilişkiye odaklanılmıştır. Özel mülkiyet ile kapitalist özel mülkiyet arasındaki farklılaşma temel alınarak, üretimin bilgisini koruyan patent yasalarının geçirdiği dönüşüme bakılmıştır. Bu çerçevede analiz edilebilecek iki kritik süreç bulunuyordu: 1883 Paris Sözleşmesi ile 1994 TRIPS (Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları) Anlaşması. Çalışmada, iki uluslararası patent anlaşması arasındaki süreklilik ve farklılıkların izi sürülerek, sermaye birikimi ve üretimin bilgisi arasındaki ilişki irdelenmiştir.