f
Kamrt^ Aralık 1996 
120 000 TL^v Mkl
BDE
Türki 
ve Pr
Yaratır
kca Eğı
liım İZİ
kları 1
İletişim ve Çocuk Fen Bilgisi ve Jl
Doç. Dr. Hayrettin Akyıldız Hayat Bilgisi
Dokuz Eylül Üniversitesi Derslerinde Öğretim 
Buca Eğitim Fakültesi
E.P.H. Anabili Dalı Öğretim Üyesi Metodu Olarak
Bulmacanın 
Kullanılması
Yaşadıkça Eğitim - 13
Doç. Dr. Ayla GÜRDAL
Marmara Üniv. Atatürk Eğt.Fak.Öğrt. Üyesi Kendimizi ve Çocukları 
Koruyalım.
Araş. Gör. Nurdan BA YSAL Dr. İlhamı FINDIKÇI
Marmara Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü
Araştırma Görevlisi Olumsuz toplumsal gelişmelerden 
ailenin ve özellikle çocukların en az 
yara almaları konusunda neler 
yapılabilir?
Eğitimin hedeflerine ulaşmasında 
iletişimin düşünüldüğünden daha 
büyük bir rolü vardır. Okul Merkezli 
Yönetim
BDE'nin 8 Yrd. Doç. Dr. İrfan ERDOĞAN
Başarısı da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Görevlisi
Öğrenci Merkezli
Öğrenmeye Bağlıdır. Okul Merkezli Yönetim, eğitimi geliştirmek amacıyla, okul düzeyindeki 
yetki ve sorumlulukların arttırılmasına 
M. Tınaz TİTİZ dayalı olarak oluşturulan bir sistemdir.
Beyaz Nokta Vakfı Başkanı
Eğer Dünyayı 29
Fen öğretimi, keşif, problem çözme, 
Türkiye'de Anadili araştırma, geziler, gözlem, deney, Çocuklar Yönelseydi
Öğretimi ve kavram haritaları, bulmacalar, Kathleen L. Rottier
benzetmeler, oyunlar ile Çev.: Seda Toprak Uyarlayan: Neşe Eser
Programlar desteklenmeli, zenginleştirilmelidir. 
Öğrencilerin öğrenme kabiliyetleri 
Kevser BAY KARA farklı olduğundan, değişik öğrenme 
H.Ü. Eğt. Fak. Eğitim Bilimleri Bölümü Eğt. metodlarının denenmesi gereklidir.
Programlan ve Öğretim Ana bil im Dalı 
Çağdaş toplum, bağımsız düşünen, 
doğru anlayan, nesnel davranan, 
bilinçli bireyler ister. Bunun yolu da Yaratıcı DramanınM
köklü bir anadili eğitiminden Uç Boyutu Eğer dünyayı çocuklar yönetseydi 
geçmektedir. tarihin akışı savaşlarla değişmezdi 
Tülay ÜSTÜNDAĞ çünkü, onlar kardeşçe paylaşmayı bilirler; eğer dünyayı çocuklar 
Hacettepe Üniv. Eğitim Fakültesi Eğitim 
Bilimleri Bölümü yönetseydi, aldığımız oksijen daha taze olurdu çünkü, onlar tabiata 
Yaratıcı Drama bir öğretim yöntemi, daha çok önem verir.
sanat eğitimi alanı ve bir disiplin olarak Ama gerçekten dünyayı çocuklar 
bireylerin 2000'li yıllarda kendini yönetseydi;...
rahatça ifade edebilen, yaratıcı, grup 
çalışmalarına açık kişiler olmalarını 
sağlayacak bir yaklaşımdır. YAYINLAR
AAerhaba Değerli Okuyucularımız,
Kasım / Aralık 1996 1996 yılının son sayısını biraz gecikerek de olsa sizlere takdim 
120.000 TL. (KDV Dahil) etmenin sevinci içindeyiz.
ISBN: 1300-1272
Bu sayımızda yine değişik konuları gündeme getirmeye 
Sahibi
KÜLTÜR HİZMETLERİ A.£. çalıştık. Değişik okuyucu gruplarına hitab edecek farklı yazılar 
Fahamettin AKINGÜÇ hazırladık.
Genel Yayın Yönetmeni Doç. Dr. Hayrettin Akyıldız'ın hazırladığı "İletişim ve Çocuk" 
Bahar AKINGÜÇ GÜNVER başlıklı çalışma, çocuklarınızla kurduğunuz iletişim modelinizi 
Yazı İşleri Müdürü gözden geçirmenize yardımcı olacaktır. Böylece bu süreçteki 
Dr. İlhami FINDIKÇI olası hatalarınızı görme ve düzeltme şansınız olacaktır.
Yayın Yardımcısı 
Neşe ESER Beyaz Nokta Vakfı Başkanı M. Tınaz Titiz'in hazırladığı 
"Bilgisayar Destekli Eğitimin Başansı da Öğrenci Merkezli 
Teknik Yönetmen
Kudret GÜVENÇ Öğrenmeye Bağlıdır" konulu yazı, eğitimciler ve anne- 
babalara eğitimde öğrenci merkezli öğrenmenin esas olması 
Dizgi
Cemal TURAN gerektiğini vurluguyor.
Nermin TAŞKIRAN Bu sayımızda yer alan diğer bir çalışma ise son zamanlarda 
Montaj güncel bir konu haline gelen anadili ile ilgili. Kevser 
Zafer UZUNTÜRK Baykara'nın hazırladığı "Türkiye'de Anadili Öğretimi ve 
Fotoğraflar Programlar" başlıklı yazıda anadili eğitiminin önemi ortaya 
Temel YİRMİBES 
Çetin ÖZER / Coşkun İPEK koyuluyor. Doç. Dr. Ayla Gürdal ve Arş. Gör. Nurdan Baysal'ın 
yazdıkları "Fen Bilgisi ve Hayat Bilgisi Derslerinde Öğretim 
Renk ayırımı ve film çıkış
Filmon Ltd.Şti. Metodu Olarak Bulmacanın Kullanılması" konulu çalışma, 
özellikle öğretmenlere pratik uygulama bilgileri sağlamaktadır. 
Baskı ve Cilt 
Çınar Ofset "Yaratıcı Dramanın Üç Boyutu" konulu çalışmayı Tülay 
Yapım/Yönetim Üstündağ hazırladı. Eğitim-öğretim ortamında giderek önem 
YA/BA A.Ş. kazanan drama konusunda uygulamalara ışık tutacak bilgileri 
9.-10. Kısım
34 750 ATAKÖY/İSTANBUL bu yazıda bulabilirsiniz.
Tel: (0-212) 559 04 88 PBX 
Fax: (0-212) 560 47 79 Bu sayımızda eğitim yöneticilerini unutmadık. Yrd. Doç. Dr. 
kultur@ibm.net İrfan Erdoğan'ın hazırladığı "Okul Merkezli Yönetim" konulu 
© çalışmada okul düzeyindeki yetki ve sorumlulukların nasıl 
Kültür Koleji Yayınlan düzenlenmesi gerektiğini irdeleniyor.
ISSN: 1300- 1272
Her türlü yayın hakkı "Eğer Çocuklar Dünyayı Yönelseydi" ne gibi farklılıklar olurdu 
KÜLTÜR HİZMETLERİ A.Ş.'ne aittir. sizce? Tarihin akışı savaşlarla değişir miydi? Ya da aldığımız 
Dergide yer alan yazılardan oksijen bu kadar kirli olur muydu? Bu ve benzeri soruların 
akademik kurallar çerçevesinde, 
kaynak gösterilerek yararlanılabilir. cevaplarını bu çeviri yazımızda bulabilirsiniz.
Fiyatı Yaşadıkça Eğitim köşemizin bu sayıdaki konusu "Kendimizi ve 
120 000 TL (KDV Dahil) 
KKTC için 200 OOOTL Çocuklanmtzı Koruyalım" başlığını taşıyor. Bu yazıda olumsuz (KDV Dahil)
toplumsal gelişmelerin aileyi nasıl etkilediği ve bu konuda 
Abone koşulları
Yıllık (6 sayı için indirimli) 600 000 TL. neler yapılabileceği konusu üzerinde durulmaktadır.
Abone ücretleri için;
Yapı Kredi Bankası Bakırköy Şubesi Hazılıklarını hızla sürdürdüğümüz yeni yılın ilk sayısında 
Hesap No: 2888-6 yeniden buluşmayı diliyoruz.
Yaşadıkça Eğitim 
ya da Saygılarımızla.
Posta Çeki Hesap No: 475 009
iletişim 
ve 
Çocuk
Doç. Dr. Hayrettin AKYILD1Z
Dicle Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi 
EPH Anabilim Dalı Öğretim Üyesi
Eğitimin hedeflerine ulaşmasında iletişimin 
düşünüldüğünden daha büyük bir rolü vardır.
daİyleatlıi şiom; büyük oranda konuşmaya Geanlamın Bu, k
raibyinldaiğrıinm y eanlıic mıneıns ajeınyıl ebmiçliemrildeinr.­ 
myoalaeyrsıaindk i rd. 
 laBbruiar k gy ebaçniirşd  pamsnie ksdoai-jğs, oeirsş yayarale ntb aiyr  aog da dirdiği gibi, olası diğer etkileşim sü­
m oğrudan ya da araçlı (yaz
leıalçıy­ reçlerini de etkiler.
ariayslıen ydiolael utioyşlliaamb) ,i oleblacirebeğiylii lre.g rE ibynia ,  ydabayi lgdgıinrru ibspiilnçaier­
,  
psikolojik  A
Alılcııc; bı:irey, küçük grup ya da geniş 
klmiare.y snaİaljeık tlviaşerirm eil
bi ir anlam yüklediğimiz 
 iezylleeymicii  oglrmuabduı ğoı lhabalidlire.,  pEans ikf üişçleümk lberir,  
odrırt.a kA kksoid haa n
en   bkgiareyernyça eakkr laveseşı enabdliaılcm ıd,e aas izo  liaççboinki­  edaltüıkcriı.l  esşüirmekinli  eiştlkeimn bir öğ(şifre, işaret) s ler yap
easnid birir.  bÇöülnükmü­ 
ylaomru mvela nbailbgliidl,i er.a vlıecrıilen me
ashaipjd aoklmi aanlı­­ bli ekollemKdaiağysinı ,b ağiaçınilım csıdnueınn dd uebğğueurn lmuen,e dskairajmıynne eastiğnkınie­  
yaalaK nua lyaknşişıaniklce arvydeair  .k aaMldıecaısr 
 tmaerasfaıjnı dvaner eynanlış çbüağkl ıgdrıru. Bire-bir etkileaj kaynaktan ba yönelik bildi
şriimledrde e vbea şkaürı­ 
 bir miktar değa ilşıvcireı.­ yleürkinsek ikşeitmkidledeşeki mi (ieö
eğnr,e tgmereçe)t kbiulinliğuin,n  ia
knk yço krs
aa ı
şnnag eı
mfrg 
 proble
iusiçirniu dbeeut knkiu
mlen­­ 
(Andersen 'den uyarlanmıştır, p. 654) al­
Kaynak Mesaj Mesaj
r— > — kmaakalgAyıllnı
tcaaıkdır.amnalıa nvn e e gtkeilleenş imbield iyorumunai lrggiöim rgeinö v,s etae ölrımcıensıni,  Özel durumun konumu ve genel çevre nem­
-------------<--------------------<--------------------< - li olup olmadığına bağlıdır.
Geriye Bildirim
_ YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
eÖ Alıcının karabin
trkilsina
ilenenirğl
şaimin baş.i nrİıç,n s beöeln nlik
ka tresısarıiynsgtı ıilkba reöıl zirdelülelşyiküelkcee roki ltadirne.   mheaİmlseı tnidış eism aöğ, ğlsaroyesanycamalk evtnıeri n.p sdikaohlao jikka lbıcirı  soül­­
lo(aFlrai,sn hylaeürrk , sd1ea9kh8 a2b
keeroninlletikrroe  lsldaeayrhgi aıys ıüa çkıske  ).zor ikna edgieleli
koşt ldiorulmağniuş­ reçtir. Çünkü insanların ve onların bilirler.  ytaemrinlair dtua taentk ialeraşiçmla rkına çbınuıllunduğu or­vlgaeundur. Etkileşim bir anla
mmadza  bsirö zoell­ 
KKaayynanğaınk  b:azı özellikleri etkileşim yöözB
 dsuıö ğzyıe abl ziroıd lsmaü, areyilçaetntiir ş.dimavirna nyıaşlpaırın açık­
snüarketcai nmi uettlkailer. Bu özelliklerin kay­ Ps
einklüloi lkoüljeizrkei nroidnleadnrea  kç doubkir rueplymisiniak kolok olarak bulunmaları ge­ varlığı,  olarak tfiazt
sjıiarkl.   İletişim, 
lruen•k mmİayeisz ı. Alıcının algılanmasında bu­ do
sosyal ve 
ki diğer inğasal nlara mçeesvarjelasrin dvikeei­­ psikolojik bir süreçtir.
vmeı şg
b yüileçitn ebmraleikdyıimern.ın kdaaynn adka,h ay eatebralriltiıkl­ rnmiure.m Bu mesajların zaman ve ko­ Bu süreç karşılıklı • Ogilyui  moladolurğ atuk  todulemağr aeikrçli enank; dtkaiarryidlru nmığaiığşnıtanir  i.bliişl­­ dmkiele es
sai ,j mbdo iğyeutubulunçuörlzm üi
nnda süalüssıpann, dlagare
r
  r
eit kli değiş­ etkileşimimizi de 
kin gü bi
arafından içerir.
• Kaynağvae niymöinzeinli ko lmkaasrıa rgıemreızkdira.; inleütmişşi immka  zssaüünrrdeeıccriıinrnd.ee )d idnaah
rbaei yldei,i trki(iment ­­ kılar, 
tçeepvkrielemrii,z dkeakyin adğıinğ efr i
mik bir görü­
• nKüamynüa etkili olabilir. izik
nsseal nglaörrıün­ zeBr irdaerağdear
mız, eğtak ilig roulapn  odlaiğreark  byira kfaınkltıöğrı­­ nlgaeuşçt mıvreıir ş eviç ees rya
 leoh
brği
upe, l uonanunlilalmgşital
 
ıesrır
in
ı rei 
sanla
. leBatimirşeia
rçılna,r ab evn­
iğe yönelik tutumymi kolay
e­ 
birİlee
dt üyiinşi
r
 m
.
k,e nkdişi ilieçrianrdaes ı (oinlatrbailpdeirğsio ngeibl)i  snbüierrdleeecrniinn oie l kuyoröl. anİyleelaltişikşt ıirmbır e kvğaeeyn nfiilakeğirrıi n 
lleailrreiınt, i şbkiimor­­ 
bdier eoyl, aöbzigliür,n  ianltgrıalapmeras,o dneeğl erilletişimve dü endirm
dee  lenmek ile bu kaynağa yöneli
bkdi arol ileğutimnkie­­ 
dsküiü rneyça 
zieçnselel mbeird eil e(tuiyşiummd)i rb. uBluirneuyr, . dBıuş  knluii   kstuöatzyukbmoendlauer arasında doğrusal bir iliş­göstdearkiri , bfiark oatlay ya da
su olur. Anılan özellikleri­
lirsizliği nede  verilen 
 molegsuayjıan  tebpe­­ n kaynak ile iletişimin sür-
ylianarsp aöınyza g düdanö  onblüisrşa ü
n
meyle içselleşa,t 
rio.y le, iletişim, içsel bir ilrgiınl
Bauumn  assüreçte, kaynak, 
tim sürecind lmişti
 rvu.e nÖ ddzueeğğlulei rklmleene edsğairij­­­
ipdıelarn, m19ış7 6o).laer akkiş ilyeürarrüatsüıl üiler tiş(iSmch, nyea­­
olruıllalma
 Eğitim hedef
urakktsu ınyrü.d raZü, atdmüelramsn e estziknaimdnelai knbl,ue
lerrinininin p blaaşnalı­ 
nreenl milee toişritmaminı k
 bir zorun
nı uçlelkanicıil mhaals eıi ,n gtehrteaimrpee cröeskoğ­
­
,­ 
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996_______________________ 3
vmkürıümi
clşttuıüzir
tr .d duruşu i) leeFntai şrkkimülıl t
 tüav rk
eel  idheağrieşikre tv ek öalğırpelanriıl,­ dır. Bilin çdsiazy aonlsaürraek
tc vinei nsö zd
mkaelıspaljalararına anl  öğrend
eiğli ğevirmu raigzru ablcauı­­ 
ccaaÇğğıoınncııu , yğialaikş ıknnia leçserıl
a amyrüa krvü erykarşımızdakinin 
k ivnrdeesi  di
i
öğlie
r
r c
iz.
enetaiğrsi.ın l Öik,r unoleltauğnirnaa,­­ 
çşra
okn uhşeur laalnt ,k küilştüiyreü, nk o
dürülebilmesi hemen hemen olanak­ leiolrec.ruakrlaasrı  çmoke searfek env ayr
odnnaşıa
ury.y laaB dubıalarda ğ öı
ğo lğbl
ı
rg
 ieru
o
n yk
la
iriu-
­
­  saırzdınbuaarlçua 
rd. iliİmleitzidşiimnk du(braazrıa kk)ra . 
i
ydD
niz
ıüpillşi
i
aün
  sağrnı gcrdeaalem
layan t
 rgeimörizniözeni  d
eamyel ünd Her çocuk ve yetişkin, iletişimin lnaırrılzı .a Bnlua msülarreıç toel,m baaszı ı nseödzecnüikylleer, ianbç aık
a
se
­
ı­­ i
a
grçi
m
örg.ö 
arÇcüıo,  ğ(ezlenenud
tnkuliyusgik ulvlaez  ya daa  
r idlbeaitçniiş miomilnuee ilişkin bir 
sözcükl yaşanan k
ş aadna)h ag eölnişctei­ 
kriınş;m kaosnı euarnş aliaçnmi nvı e dk ouakhlluaay naaıçlnaık na  hçyıasülıekn ldgeaemntie rçilpea
ı­ b,­ ra
eYfr ildnikae   edkdeee nrüd.eit izşiihmi nssüerl eycianpeı 
lhıpelra rik ri etha­­
siflaöerztkiclşüıi kmilçeie rriiknko lcelaür ymlaleş tı(racakazatnüdmıkcketıla)r ry . ı adpaAı syimrleıdctaia­  
ve 
dsuenidletnlear sişim leü rhdeüsrümreeyci
sını getirir 
şim sürecinde dikkate alınması gere­ dür. Bu sürerç tiele tki
enş içim akl ıeşsnıürd.r ieB cedi nozöğerarşıt bir olguyz
rug lüntnue­­­
kkeaÖnraz kdetlieğlirekirls etbl iikkr  aötyaznşeıaldlkik tilier
lama ve açıklama için, onu u an­
de alıcı, sözel bildiırğiıl eil
 .eatilşıcimın ısnü rfeacrkinlı­ ltaırmmaa ka çvıesı nbdaasitri yeni yapılara ğu hatırlanmanlı 
lebşatzirı msaekndır. ı
innc, asl üayrraıe lcıonil ldaanuş­­­
ynear lgeöşrteir egreerkiy, eo lbuişldtuirridmudğeu  bbuul uannularm. ı­ Mileteişsiamjin: temel öğesi mesajdır.
kaDDt  kik
il lav rveş ıelkı Kavramküdlıılt
üülrt, ügörr:ünü
yrikıaniçıl aarçınıkı lar
 r.o lDairla, kk übirk ltü
brrirüdinen  eif habtriakyğlaıı çmflaalı­­ 
jgteiekklçitreif.   oDb iirld iany a 
akdreşunıyl, akyüacltaükr  ddiel  kveansıdtia siıhytlia­ 
sgüörreec kinadrşeı dk
p
aduke
ısğıi gşvuimasra dlg,ı ru. yKaürılctüı rv ed esğüibş-­ 
dguulyagrula
llan
ın rö nueymanii  dkhıirş
ı
aıi
lltd
aıır
ner.l 
  as
ödosİlies
tliyetna
rir, iletişim 
iş li mövzede elkl iidğşiiusneyel­  
yçiömndüen ünde öğenrelmenid dirailheab nislıirarsğ. alı, k(Öldı rilnbinier ğ bibnui,­  
4. ...YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Mcidesdai,j laörn eymüsziezy s- eöl n- emdelri inv,. gülünç - kbeelb ebğiçinim ilik o dlaenfa  “dsioğseyra iln gsüanlülamrseme" krleiamrydlneea rk ok,l uaslbölaizlneirıl.r  v. MeA lesıöscaız jeilsla ero ıvlnme rai
blye.a tninm itienlik­b lığına verdiği anlamlı bir tepkidilen meilsddaei­­ odnnıönun, nepmlas dihkeoo şlo bsjieeksb  oetolğanirnua ykl auo ylkuaomrnılluumş ua
ınisr ı.nv Baınru,­  
jmoıl, aarvyaaakr   çodalelaığşneı rr.zl eiMhniednsisraeijlılm ny eatspai mısçıya yakala­ olacağını anneler  bilirler
sl.o mnausçı­
tir.  ovke  sedyorğerku­ rz
laeercrıi iyi
­
İletişimin dört öğesini yazıya  ndie neetykiimleldeirğini,  çgoecluişğimun  pgesilkişoimlo
B geslnüa­­­
vbeerlierntmdiirş.t iKki. şiÖ, zgertulpe ; yak adyan abkir; 
 mgierisşatjeı  grıennciaş libği kurum ldaomğrau ysaai
ldirilmekte
lş  iıl iel(i şzbkaeim bbaenuğıil)n
d ikro. nÖurşnmeağyian ,b aaşiale-  
nomlianaby kialaniry . nbMaiçşiemmsaadsje;ı   bsoözel ya da sözel ol­ lar an
u namrausışntudar.  oÇluomculuk,­ 
M ladeeğsearjd, irk. aMyneaskatjamniç  i
bmiliencdeeğ id gei boi
aanlılcaıymaı , gkeaçyel
,a nbi kiilbisriir.­ önağın  boze
ğiçkrienlumam ld
iarü lezdrei.ly leiB riirnçio okk uçal lıyşımllaar,ı nçdoac uiyğiucne  
rkuoşnuu, şymüaz  bifiaçdimesii,  gsiebsi  tsoönzusü, zv übciludti rdilue­­ bdiirr . H
due kulolgua t içılrioşlackuniy
l(aeIQkmlaa 
nd)m ikialkesa ı at na dilini, etkin 
rine göre değişir. nuşma eğiliminrsııdn e ge egrooe
açerakss m
ınedk
lmkaenantl rairdkıi ğ
a
kt
kei­ 
Etkileşimin ilkel 
dÇeoncu, ksolasry alb uk onkuoşnmuşamyaa  dboiğçriumd biı
eorr­.  biçimi o lan "sosyal
şıyKKaanan nablia;r iilml e:tiş
n­ gülümseme ” 
kdua dir
i.m D suüyraercaikn,d geö, rmereeska,j ı dtoa­­ g ir bebeğin ilk defa o diğer insanlam 
recynianaldrı aeok lb,a irrakdkoe nky loçaroyukam rkalaaknn, aırldı, nei,ln euetyiyşgiimumnl e sbrüei­­ l1e
el9ra
lini şim79 ui)lni
 
.şukti
guleöEgosentrl
rmsdtaeemr biraulle ıgrde.ı rli şÇi(omDc uuö kzelarla Bloliiks,­ varlığına verdiği anlamlı bir 
çimde k tepkidir.roGaleaclraeaknkt ı rym. o
uArlulamn
ik 
lıcı lıalimsnema dsaıas, iım moale asbsaiırjlıı nğbı inrdıe oyağdrritruı.­  zydiauhpriı nvssıene ıo  gnyeualninş sim
ko nduüşzmeyain, eç oucyugğuunn­ 
hinsel yapeıssaınjaa  dgöernee yainmlalemr inveer ivr.e zi­ nmneui şnsude
d
öry.  leç(odEicğguionksi,
ı tobığr.a l Bvue  nkoornmual zihinsel 
büyüdükçe aze andltıi
a
rkr
ş
.ik
k
)k a
a tlkeao raınnAyarlum
ın
ıcşaa
 m,k
şkmseınzadı nibs ikinçoie­­ 
Bİlikre yyian şillaydauşylaurmdlaa rgıe alet
rişdima  iklaelıtpilaşriım ço:inş k erken 
 aço cçuokcluakr 
vrlaeem  dd avehneare mykiuemvslive, e
mlıtkleitdyırier  v.b eDa şuyleaytrui. şmBtümüyle denkli
e
ri sonucundae kya
nbe
airm
le
zın
krealeler  iag
ri
andınğn
ön 
öğ e
­
be ı
­  
rçaiıd,k 
rboeennkmllaeelerine baarmarrılne , oalağnla milk
ğa lnıadınnır la.d mYışelıınt idişleak tiinşlmerlien-  
çniem laedndı
sesler 
rek vğeei l i
s
urnıyel
ıayacn
lea k rıld
ba
anlama 
ö
sco
n
ıazl
şuelakr m
r. d“eA,
 sesosallu eyrra
 ğ bdleaabm ehğaoi”şn   obyliüar rzbaüki­­ 
şılık verecektir. Sosyals  açe,ıt kkgaiülrealşürimamksi neky aierl­­­
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996 ___ ------- • 5
süreçler
soalanBrliaarerkly a,k 
eso onbsuıyrşaaulk pda,ma varkatnaıdır. ilgilidir vey aoznalrşakırneıı nne;  tbkdiiril ğebemirç eimiynei­  
şçıanlıış; ır,k ailreştıisşıinmd aanında birey, davranı­örkeza eraalylkiaktrellerarirsi,nt ideğ ei vğei(ş 
k
ktki
i insan
erezinra.d  iK sdoönu
ınuru şumalalugnnılazel olm aad 
d
yigl
ıiğaö
ı
nn­bildirimlerin karesteristliği de) ­ 
 
şmri
 
lea
m
rand ı
dgeö rbeu dlue etkile
ha aşezı, n sk öbuzilerla 
ngğaeişrnier kk. ilBşiliuiyğ e, grubl noıllaann  vseo söyi
odalilgr u.d ,i Ylszel m,ea
aok sv yeıyn
ea duri nli lidişa
rkuv­ dai­­­
moyiunndde ai keengo, syeentitşrkikin lekrolen uoşlmana  etekğiillei­­ rzkeeanbenr
 
kş lı
e
ebd
t
mua
k,ki li(eşey öekz
im 
cieşeliklni
bi sa
 kiknl
çe i mseörlezgrineadar eedlne lğbe
 ribişl idra
ıri çr
a
vıs
jklıaınrrd.  iaBçnea)­­ 
şpdiirmlo blkelurelimlnad nemd duaar uhemağ ilçlaiomrkıyi,n lsado esdkyiaarlrlleşeırşl.am şCitşıi kdbldairi­  hlnıkaüllnıe e gk aeoşlnıirruı.  şöBmnaaezlmeanr l vade eri ilileleteritşeiişkmi,m  disinğe
iemm klbeaorrilşnikıi­  
sdrıeens dlzia ao mdlaaar naçk o zcdauümkşlaüannr ü, brkeleennrz.d eYir e ktbeiişnrk dionilllegeruriydnuee   leri legtöirşmime zalğikı tden
 bir
eğ igşeikli ngeöbriülinr.ümelre ry
 
 ö
y
vn
ö­­
gözlemek £d olasıd e­  drı
iinğk eknrae t eisn  
ıras.al mnBaalüyayar üıbnya eşfnliak rir,ç looecnruilnaki­ yrneuabmlliıllliıark.r  ıY,-  aiçlleoınkl ıkk a- karmöylediğini anlamaya ği v.b. açıl nallılık
a,ş ıükylıekl,e rtienk  dkao-­ 
Çocuk,
kendisini çğaul ıbşıirr.eyİilnet isştiamtüd ev eb fuikluirnledrui­­ şnieml leorl argaöks a
tvrideşia mnsü interir. Gkr
 uebaşareçrn ueillça en
ı
or
s iı, üretkelisaleirntaidkşe im bdi, e
ngğleii­­­
ödüllendirmeyen, rey, 
geliştirmeyen   Ydneein , eöz indheei nmçso eclv ueökrğm eiçleeiynred  ielebnta içşşloiamkr.,­  dhöızeğerı l  itkaein klt aakmraadfnıaan ldçlıao  cioluerk iletişimi duygusal öğeler daha cektir. Kendisini tötiadşk
bim iroiilm atr eazsürdürmek rkac mikhua nleldadnae,­­ 
istemeyecektir.
rerek iletiösşoinmreumiladlriaadh irau. y ugBzuüunyn ü yyoaen çocuk geliştirmeyen iletişimi
üllendirmeyen, 
dkoünreubilir.    dl
naaırtlar ve­ temeyecektir. Kendisişma Çdoüczueğyiu nves ökzocnüukşmağalaakrr cdsıüağrnı,­  cilaektitşıirm.  kalıplarını geliş
 ntsii ürmdrdeeüsytreem kçleaeklyı şeiasn­­ 
amtenrilnga,em le çrçodıckiura.ğ rPuminaa g eyztei teneği önemli gös­ Zambdiüldzeiryiriy. lYea şd oilğerruleddah
, niletikin çieslie
işşlk im çoicl- iu 
dmeka İletişoğuld
i
nnu
 ge
 tğgıku
lişi­
irsal şime da
imayandlıe k, öuzlelllaiknleı mkarış:ılıklı etkile­
ği iletişim sayısı artmakta, yine de nbduui­  lnneıırlmminıa,e s, tıa übrsaitrfl l
 
eas
i
nro
leıdrn
t
iu
i şknk
imd
ledaruria r
e.k zr otZela
ammaanın kulla­
acçıdan taşıdıkları l
reirseti nkv ıenö  zkdeuulllriluka­­­
lliuu nekmtlkaaril keatşraiamdsıı rny. deBari irön nis
öeözelliklere göre ço­ ma göre de umzzculüin kf alvürek,  lkıklııaskarlam sraü bşruıek­­ enlıtamks iıllde ygüeözceredyküintğ
ğiüi ş,ve ebo inlkiurun. Bireyin durumu ir. Örneğll ianen tbkaicirlae çğşoıi mczueak m kiaaçntinıı­  
6 YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
fiz
kğkıeo nl
içkosceul kylaaprıı nv eta entıkdiılke şoimlmdaes ıb, uilleutnişaicmai­ 
btdieüş iym
adylaştırırüiik s is büiöçrin 
. dEoğyeurr ukcaut ılımcı, iletişimi 
olacaktldıürüm.rmüneük  kvuel laz
bnaummluaay noeığrnsi laidm, aiihlnea­­ 
İÇleoçekiltei
cşiuklan myuink b
 İalzeı töişzeimllik l:erine dikkat 
çmoicnu öğuzenl liyka
arıdaki bildirilerden sonra 
kat çekmekle
 rdina eç çoocku kla olan iletişi­
ya da alıcı o lyaarraakr lıç ola
kcıaska toırl:a rKaaky dniakk­ Anne-Babaların iletişim
kfair-zkilhı ibnisre ld-sizois yöazle lvliek
olceurk g, öysetteirşikri. nFdiezin-  Hataları:1 - İlgisizlik-açık düşmanlık duygusal bakım­ 2- Çocuktan kusursuz olmasını df an çoc
bekleme
Kaorknluılyıkala
uğun yetişki
 irlgı io ldduuyğaunn ub 
nhleerpdimen öneir çoğuizm buizl i
mrizli.  K3u- sÖurdsüunz leoylaimci aayşaırnı  çkoocruumk,a g. iderek 
vane ılkainş isbela kgıemlilşairmd as eçyoircluekril aorılnd uort
iaske  ksuernsduiz g öozlsüanyddeı  dkea bduelğ eerdseizrldeişmir”.  “gKiubi­
bilmemize karşın, onlarla olan ilğeutinşui­ boilru mansluazy ıdşla ann
 
mimizde anılan gerçekleri gereği ka­ çalışır. Obsueysgiuf lda
e, çocuğuna yönelik 
dar dikkate alam a
rvınraa nnmedanenın b builrm baayşa­ 
rgüer, ekkiürç küil,t üçolmcuükş,  
ayyeıtz. Vurgulanması ka özelliği olan mükemmeliyetçi tu­
magazin bir yayındhaa l
iiş kdineiğni lmdirin. yYaatürı­ aturtmtır, ıra.na çocuk arasındaki mesafeyi 
llaarrıınn a dayandırılarak 
aAra.şBtı.Drm’lai  çsoocnuukç­­ çoAkş ınrıe dtietnizil iğoilna, koruyuculuğun bir­
usunu aynaaş-abmablaarlaınraın kı aryşiıt iTrmürek  aknoar-kbua--  an- nbeelbere kçloecşutikrilrar
bıinliır;. Aşırı koruyucu 
bgealmel
aercıkte
n
eğ
 ç
dii 
oecuklar. nHdeirş e
r
is
ı
ki
n
i  kd
ınu baayygdıu
şkınlaa birşeyler - toplumsal olgunlaşmasını engeller 
şılığı açıktır. nın 
rnıo rbmildaildriıl-­ -adşıarvır anbıeşr aablaenrılnikı lseırniıyrllea ndçıorıcrulağru. n
yuÇlmocausık  göezreelklieknle rbinaği ımolsaınz,  bsiary gbıi rdeu­ laş
Baanz ıa dnua-rbuambalalardr,a ,ç oecşulekrlianrdınena  yuöznake­­
KAYNAKÇA
dlei re. dÇiolmcueğsiu dno sğoasly bail ra enşlayma vd.ab .m oalnaürap
y-­ lliekr . aşırı koruyucu tutumlar geliştirir­ 1 Du Bois, F Nelson, Ge 
görülmesi, çocuğa zarar vermenink Aşırı korunmuş ve şımartılmış ço­
örge F Alverson and Ric­
hard K. Stoleey. Educati­
onal Psychology. An Inst 
ruclional The dorsey 
löetre,s yinedtieş koinnllearril ad eo lmanu tisleutziş ikmılai re. ngel­
 cmuğileets
u
işi 
n
imo
, lk an
end
biladkis
i ızs ınıhrlaalreı mg etrilerinde çocl
ainr.ı mTluatyaabil­
Ana-babalann çocukları ile olan ile­ cağına uk ne ya
rpsıaz­ Press Homeewood Illi­nois, 1979.2- Fisher, J. Ronald Social Psychology; An Applied 
tişimlerinde önemli sakıncalara ne­ zayıflığ ık, ailreatri şivme rseümreeczi.n dAen ao-nbaa bkaanrışnı­ 
Approoch. St. Marlins. 
Press New York, 1982.
3- Schnider, J David. Soci­
den olabilecek tutu al Psychology Adder- 
zbearş,l ık1 9a9l2tı)nda özetl
meyseabl ihliartiazl. ar(ıYnaı vüuç-  vlaey açmoğauya cçaoğcıu ks otruutmarlsuılzu kdlaavrr aynüışkllaerrı  son-Wesley Publishing olumsu company, Reoding. kilerindze  bkiur lblainçiımlırd. e, kişiler arası iliş­ Massachusetts, 1976.4- Yavuzer, Holuk. Çocuk Psikolojisi Remzi Kitabe vî, İstanbul, 1992.
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996. 7
BDE’nin Başarısı da
Öğrenci Merkezli 
Öğrenmeye Bağlıdır
M. Tınaz TİTİZ
Beyaz Nokta Vakfı Başkanı
nreinn.mE ğçeio tcimuenkde ervnjei l ebgreeiknnliçenln etrihilnear rigemekinezetineti  kh gekemaçyiernnial mkhleıe spöinsğie­­ tvöaeğy ratea tbçiliımik mekyia.e zö . ğçarBeliıtrşibılleiarmnin edybeiinşr  i- gibi bibağlı olduğuna sık sık değiniyorum. çok az miktardaki "öz bilçfgaoir'kkn liın b kitla
r bgualr iepdliikle roerk­ 
gnealniAş ibm, irai nçhslaaan lda irgrai, rçdalaimlriı ant ü bkmua rnsıuşütnrı reıeçldğleıirğtiiı m bddoaeizm mma eryadsatnlaa­ anlaşılabilirdi.
ginin aslında 
Eğitim, çocuk ve g Hick Kuralı diye bilinen bir kur
üarle, vbi iro lkdiuşiğyue  
göiçğii,nr e btyemacpeerınliıl,re .rt uinBt uu mdye arvlsıe
e
 n 
n çpdrga
l
oe
evgr
rrerçae
 ngkışerekam llayarerıırn 
liiınk
 
 ae
a
yz,
n ea
aenh
ak
ğdtiaı
trram dbaıirlk­. varetrtimin t
iılğeınn ıb, ivlgeir ialerntt ıkbçilag i kdişainhian  dpae rafrotrmmaaynas ıdneınv adma  
miçiınş  yoaluprı.ldığı geçers tiştirmek
,   feğodınremır. sabeni lspgıine rg fiboririşrmid deannahbsıianr e h pızdelküa şnatdürıtğrmıülıanrysüaı p s bsöuay bdleietmf ake apkletderı­­­
mlareınnPıle ekör iğyçroie, cnubckuill earnriıinç  öinen 
eb, öaymlea çolalu ar?r aAçlcaarb karıştırıl­ dbiurd. uHr.alk arasında "ambale oldu" denilen olay 
mi Bkou yabrellakri? ğ
eimtsesel mheedzleefrle, rkineinnd aiö  nbölaeğşrraienrtıe­­ önlağe
Oku
rrd edetenmği,ie 
l no skildirm.u
stla eambşilinamarılinazrıinnın  ıdnbü aşeşüsakkrilılüsiığğziül ı ğyyıana ı ndd aa  basaızşnllıaığcvıa­,  
bbBuilıde
rl  oılrti.ü 
lkra iy.b ,ib rua by ye
 nnıb caaizlnlıi dkhalea  lhlaeeçrrıd kyelae mrbdöaeyk l oed luooyğlaorburis loair,l .a bmAumanzua.   ydaaçtılHna reıçrne aar kçgleaöv rege eo leolanlruianşkt ui çyriounrleau cdmaoklla dnbuıirpru , sldöeuğnrğaeurny mcoi  üuifhyrtaei­­­
t Öğretmen
alnerlıişnı,n  ebğiirt sbeal şkhae daeçfılkelrai mgaesrıç eoklmleaş­­ grıunncB abD "iEöçi ğmbriedrnçeco iek ğm iotekimrukl edyzaalp i"eı lğymiatanimyi ıd şsıodoğırrau.l nelağrilıinmıne  çuöy­­
rBierumtnmue yeig ”e iyçrteçeenklliekşleti rimsteedniiknl erbiinrdiceink  kyuşku yoktur. zümü için bir sihir olarak görülmüştür. BDE. 
dleuryiAnude
olunun “öğ­ "öğretmen merkezli" bir sistemde yalnızca bil­
tilecemlkmla
n 
eu.r ş
d
 sm
erine “
lia
 ü kifusteçri
ş
sein
k
”d
öuğ yreonktmure.”den geçtiğini bildik­ gisayar okur-yazarlığı denilen becerinin kaza­
tir ki, bunun bel e
a td i o
dldenuirluenlm vueş  bhuelru nnaen  i"hötğiyraeç­ bnuıl mdBaeDsğEıinl'dnı iirns. ağdlea yabbaişliarr. ısıB, D-Ee'ğdietinm ibne kbleirn ebnü tiüsne  
dsie niçEiilnğe eb"riöl eğmcreüektfrm ee" 
rotl ei dkbe iynro lisl ü khraeal laiinbçiean lıdgkee l hmyaeiltşeitş igrti.erlimlmieş­­ ooeğllaaitrriaamkk   aybnoalrşaauyrımşısılnıa ang mibbaaiğs-,lı ındmaı rü. vfBere ud öiağsterıne. n ycabili nr ımzç eebrrükçyeeüzvlkei   
bu denli çok bbdiirlag tik napivnlar naömlğaryı eıgctiıöllmazareary d"eıb  eiçltagmliı şekıslomenleaurssdıu i"-.   dçkeaekn d tliaeyhir iian ny almapşoıılldambemıişli r v.o ekY ubeletleanrri mınkdsi eabn imdrkeiağş çilo , tlsemumneez.lr aglearr­­
8 . YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Türkiye’de
Anadili Öğretimi 
ve Programlar
Kevser BAYKARA
H. Ü Eğt. Fak. Eğitim Bilimleri Bölümü Eğitim
Programlan ve Öğretim Anabilim Dalı
Çağdaş toplum, bağımsız düşünen, doğru anlayan, nesnel 
davranan, bilinçli bireyler ister. Bunun yolu da köklü bir 
anadili eğitiminden geçmektedir.
gel İkibinli yıllara doğru, Türkiye’nin kavranmasına bağlıdır. Bundan dolayı 
dkeel
ieşriimini sürdürebilmesi ve dünya ül­ kişinin eğitimi ile anadili arasında 
nitğeilşike
 na rli k
asında ger
inosşaunll agrüa ca
eykaekn u yyedruini almünün yetişratibriillmec
aeskı,,  ndoüğnr uindşaanm b iiyr i bbairğ laynaştıa mva rdır. Bugü­
ne bağlıdır. Toplumda bu göre esi­ araç-gereci sağlamanın güç
ilçüiğnü  gyearnekınli­ 
ndıer .g eEtğiriteinm k kuururammlar eğitim kur
vuim ylearni­­ vdea , bbeucnelrairleınri nk ueldlainnıimlmınesai  islioşrkuinn ub iliglei  
rbaenkılşelanrelna  dgöorneavni,ı b
liarreıyniın kendisinden karşı karşıyadır. Bu sorunun üstesin­
tır. k olma
ns ıinsıt esnadğilka mdaakv­­ ydaeznm gae, lkeboinlmuşemka  içvien  aknilşaimnian  yoetkeunmeka-, 
bi Uygarlık alanındaki genilng,i  ieyvi rbeinr iyni hızla genişletm
lişmelerin 
gi ve becerilearşia omk uiçl isnı rgaelarenknldi 
etsi, kişi­
ması olasılığını giderek ortadaan 
üm bil­
m  
kkaazldaınr­­
ydii 
ıştır. Bunun 
 bkielgnid iilen ed obnila
içtmina çkatğadaş eğitim, bire­
retmeyi hedeflgeir .e Adiynnm
n eç oyko,l loarnıan ık eönğ­­
ddaoşğ reuğ itim, 
ı zamanda çağ
anlambiar,e ytdoep lsuamğl ıkilçı inddüeş üntümrleü,
­ 
drmiuneri, u gm
 
öenllaicşretalii rkumlyeeu kmd ii lsigntöe srit.ş elSermayiğşel ı kydleüı tzedenüneşiknülinen­­
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996--------------------------------------
anadili eğitiminin yattığı söylenebilir.
şmam
A
asın
ndadı, aak
iliinad 
n
iy
, 
lee
irnisnanın ve toplumun y döinnü, şö, naenmadiniliinn  saölgzı ladn
a­­
Yğeurnlearnincai , iLşleme bilincini yaratmıştı
er.­ 
vseeç mdieny ed iylle
atince, A
önrie latmraisşıtn
rapça gibi
ird. a”1 9b. iryeüy
 “kültür 
sonr z
leyrıil dbainr  
emğaityimaöğreati 
  ibiszaelşe, lnaamcneminin uı
al
zş
edtrıirlii .  içöÜinğlrkdeeetm iamğiziı,rd leıuk l uaksnalzaarınnun bir geçmişi yokatduirli
­  
lerini çok iyi geliştirmiş olması gerek­ rCeutmimhinudriey eöt ndeömnelim ai tiıçlıimndlaer  anyaadpiıllim öığ
.
ş,­
 
lmayelkatşetdıriarr. aÇkü nökğüre, nbmilgeiy ai ktçaarbımukınlaı şktıor­­ aetnkaidnilliiknl ekru şaadülmanıd iıçreılraisrianke,  geirğeitni md ilsiezl 
 
­
cmaakn aınn başka yoraedbiilliinr i (tŞeimm
lue yl oaklatunr. Bunu da an­ lencelerinde bu etkinlikleri yönlendi­
 Anadili, birşeeyki n1 9
 
i8
b
ç3
ir e
in:3d6
ğ)i.tim ve­ rsiarpkteann mgöz önünde tutulacak ilkeler 
 büyüdüğü aile ya dae  todpolğuump  öğre1t9im29
ı ştyırıl ı(nÖdzad ehmaizrı r1la9n83:23-24).
Anadil, bireyin, çevresinde ilk öğrendiği dil ola­ retimini  pbrüotgürnacmüıl,  ydaikl lvaeş ıme
adne b Türkçe 
düşünsel yaşamına  ilei yealte  öağl­­
yön veren, dış  brairke ytiann, ıömnlcaen ymaktadırdünyayı doğru nin bulunduğua okrınta maidle
.
a 
 
 ç
Ay
eedvir
r
ne
ıca
dsii­
 ymöınş tevme T­ miştir.  1k
üornkuçseu dersleri945 yılnınddaa  ayçaık
nldaem aizlenecepılan lparro ggreatimr
k­ 
algılamasını ve
bunlar üzerinde  ğdii ğveer  daçehvar esolenrrdae  ilişgkeillii şotilrdduiğğui,  ve ders kitab
 
yeni görüşler toplumla en güçlü bağlarını nöiğnr ebtiimrbiinridnei  il
ık çalışmaları ile Türkçe 
oluşturmasını oluşturan dil olarak tanımlanan rilmiş, buna bkü
 tvüen loermtaeokul düzeyleri­
anadilin işleyiş ve kuruluş düze­ edebiyat derslearriş ınfa rlkilsıe
s
  
in
dd
eü zöenyeimnd evkei­
sağlayan en ni, bireyin düşünsel yaşamına tür. 1957 yılında hazırlanüaşnü nTüülmrküçşe­
 
önemli kaynaktır.
şünmey öny evteerneenğ,i nbii r bgaeşlikşat idreebyiilşmlee, sdinüi­ pmreolginrai molıu bştuugrümnukşüt uur.y gulamaların te­
 
ssaağğllıakylaı nd eünşü önnmeemslii,  kdaışy neavkrteırn. dKe işoilnuipn  lrailreınna  i1lk9o6k2u’dl e pbraoşglarn
A
amıpı, 
nc
 1il9
ak6 8h’dazeı rbliıtk­
bitenleri doğru anlaması, bunlar üze­ okutulan Türkçe ders progrkaomkıu olllaarrdaa
i­ 
rdiünzdeen iy eiynii  kgaövrrüaşmlears ıonlau şbtuarğmlıdaısrı , (Ebru-  t1ır9.8 1il kyoılkınuall akraınd ar8  uyyıglau laçımkaarda kalmış
k-  
dgeanş çe ğ1it9i9m4d:1e,2 )i.s tBeneldirikti ldöizğeil ligkilbeir, eç asğa­­ bzıirrllaikntme, ışy,e nbui 
ılması ile 
hip bireyler yetiştirmenin temelinde Kurulu tarafın 
bpirr oTgürarkmç e prdan kabulT eadli
omg rTamerıb hailmiş ve ibyue
­ 
lain aödzielil lvikalredrıir . kÇaüznankmü absiır eyalşearmina sçıenşdita­ mprıoşgtırra. mA ngcüakn ü1m9ü91ze  yıklıanddaar  Muiylgulan­
 
mbaağ,ı moksıuzd udğüuşnüun mane,l admina,l eymazem, ak oyneuteş­­ tkiomm iBsyaoknanlal ığyı entai rabfiırn dtaan oluştu
lir uElağni­ 
bnaeşkalerırliı  aenğajtdimiliinne  tbeamğleıldinırd. eB ugnüaç lüg örbeir,  lhua’znırulnan minış ve Talim T
selarbki yper oKgurarum-  
1981 progcrealmemı, eTsüinrek iyseu’dneu lymenuiş tuury.­ 
ıo _____ YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
M il
g
öge
ullnci
aşnüt i
mrmayb e 
aa nblaaşylıaşnınaan  gçöarğed ahşa zpırrloagnrmamış  çBüutnleurni lai çbeirrmliketket en epeyce uzaktır. 
ramda igre pnreol gvrea möz enli theelidğeinfldeerd, iörğ. rPernocgi­­ v“eH eçra ğödğarşeltımğae na çöık
p
n cd
ro
ee
gr
 ğail
admnaidr
lar yen
i. liO ökğurlela
iliğe 
ye kazandı tm
rdea­ 
mteem , baoryauç-tglae
rrıelaçc vaek  davranışlar, yön­ ni olacaktır” ilkesi hiç brından öolçlumşem-daekğtaedrlıern. dBiru-  lneişnt igrielrmeekmleirşin, i hyeerrkinese  gkee
irn zaman yer­
programda, dil öğretimine ilişkin özel mıştır. Ayrıca, Gündüz’etir
di dersleri­
hedef  g
möerey e (çGaülınş­­
ttıınmd, ad
leilrb ivlgei sdi avver aynaızşlıa ra lta nblaaşmlıkal,a raın laal­­ doküuz lla1r9ın9d1a:4 7T)ü, rkilkokul v ele çe dersl
ee riinlkinöğ, raemtima­ 
mbaaş lvıkel aarnı ldami
anlılnemışta, mane lav
ıre.  iAzlnelmame ainleı no kault­ ncıendae, istenentımın nlerinden
  dbüirzie dyde eT üurlkaşçıel mparsoıgnrıan­ 
ilsaen dsıörzıllmü ıvşe,  dyailzbıillıg iasni lavteı my 
aoltla braakşl ıskılnaırfı­ mraımndınadkai kai ktseamkleıkl laerkdsıirk.l ikT,ü rhkeçdee fp-draovg-­ 
h(Danemgi irebli r 19s9ın4ı:f3la-5m)a. ya g
aidziıl miçeinm ihşetirr­ lriaşntiırşm vee  kbounlguullaarrıın  ışeınğ ısnodna  pyraozgırlmamam gıeş­ 
dalıA dneağdiilldi ire.ğ iEtiğmitiim, tceikle rçeiz ggiölir eb, ird ibnillgi 
oplmasınde­ girboig, riaşmleın 
anb uileriiş önrlnaer
 dgaenlm ekleriny
k
do
t
ek
e
ns
d
 u
i
dn
r.  Toürkçe 
me e yo
ldkusuğnu  
nraıfkl 
, bkoamaşl
n
a ıic
uşma, 
çai ndeö, rdt 
oalkauma veilinn kı uvraarldlaı
 ry. aBzma ola­ bulunmaktadır.
dilbilg rını 
uö ğarneat esnı­ zorÜunnliuv erdseirtselleerr daer aissıen,d aT üyrekr  daillmi adkertasi­ 
yreanzıisleı 
ibsiencie, raisyirı bir çalışma isteyen el dır. Bu derslerin işlenişine, klavuzluk 
laşılabbilimlmeessi i içv
nei , ssaönz sanatlarının öğ­ eden program incelendiğinde ise, “çer­
lerini, söz dağina rvceığrıi
alte cyeakp ıylaarzıınnı n an­ çeve program” adı altında bir plân ile 
için sözc nın geliştiril
bmilegsii­ ksaadrşeıclea şkılampasakmta dvıer.  önÇeerri çneivteel iğpinrodger aifma­ 
gli abzeirt eo, kdu
ümk aç aalılşımşkaalnarım, iyi ve sürek­ delerden oluşmaktadır. Anlaşılan o ki,
mayı da keartgmi avke  gkeirtea
lbığaı  aiçlıişn­ 
ağlüaşn la1r9 d8e3n:4g1e)li. Eğ
kir (Gö- 
rilebilir. Birin eo ladr
itaikm gdeel işbtui­ 
ddeanhgae yai zb oazğaırrl
iğe
 vıke  vveerr
riilnmden 
düşürür. Nitekim, ülikmelmil
eiğsii  
drien ,y aanygaıdnil io elağnit ikmaimni, nb girey
i
erel
z
ke
­
­­
rtiirndcieğ i Ays
t
da
ehmipel ın’a  ol
baemcegöra
riler
ed ığıd
e 
(Aır
y
y.
ete­
pk1ar9on4gl1ığ:4ı’3n
dın 
skionn, urlbaamörılnl
)ıan, r ıMneldiinlal di oekEkği itöiğmr etBima-  
leri, gereük mlig üebnnü,e tlü-üönnz
uietllue lne,r  devre­­lük hveed eöfl­ 
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996-....................
rüinlmiveesrisnitdeele, rdpelâ Türk Dili dersinin ve­ 1993:2). Buna göre, iyi bir anadili eği­timT eülerkmçaen ldaerrı 
nlama a
syi,a lkneızn dbiır
çaıskıınlmdaank öğr içinde tadır
e.­ triemtiimn inp ryooglrua,m tiltairzılnikdlaen h gaezçırmlaenkmteıdş irö.ğ­
stüunnlük taşır. Uygulamada kolay
bliırk  boül­­ mişB iörzeeyllleikrl, eorkulda önceden belirlen­
bilg idsii,y ey aozkımum gai,b ia nblöalmüma, learnel aatıymrı,l mdiılş­ smeiçşi lömğirşe tviem k de
in dkia zaarnaldaırrııncdı an öitreglüikttleekni­ 
bgöağrülannetnı  beutlkuinnmlikalleır  vea rbasuı nedtak insılkikı lebrier  lzıa vne sözkonus
uur öuzmellalirkı içine sokulma­
birbi yokmlanadmıkallaıdrıırn.ı  Bguö irsme
lke rii çke, i
anz asmıkp  ksıak­ 
mrdaveiği
k
r,e 
 
ila
brnlaelkarıimlnmia a tçlaıadmlıırşa.mm Balaluay rıacınım dbaiçrlear,  ösğöez goellarm eetkinliklerle ilgili ç
i
li, anlatım konulaaarlıı ş gmieşlraeelnakirtraikk yeçener,
­­ a) öÖzğerlelinkcleilrei,re kazandırılacak ,  b) Özağnrmenacsiılneari nh izbmu etö zeedlelickelekr öi ğkrae­
ddiel bidlguisriu lyma adlıad yıra. zıBmu nkuurna lliaçriın üdizre rkini,­ c) Btium ö zdeulrliukmlelrair kınaız,
­
Tü anıp kazrinrdkeç oe kduemrsale, rainnldae haftanın şu günle­ dıklarım anlama olanağı verece
akn mölaç­­
bgiiblgii ski,e sainnl aatıymır ıçmallı
mşma,a şara gla
ur saidiı lmy
aatep
le
sıil
rde
 adca
 kdtiılr­ mpreo grdurumoğru Eğitima mpırnoıg 
lgaerrıenkı tiriiçre r(eTne kinbi r eğitim 
değildir. Ancak çalışmalarda bir plan­ ların gerçekramı, “tasarlandık
1 d9u8r7u:5m). 
sızlıktan da dikkatle kaçınılması gere­ eğitim etkinlleikşlteirriilnmi eszia miçainn  vgee reskırlai
­ 
rkiilrm. eEsği itvime in etkili, verimli hale geti­ göstererek belirten programlardır.” 
 
pözlâenllliığ ienğii tkima
izsatennmilairs nitelikler taşıma Öğretim programı ise,” eği ise geıç, erplliâ nölğı reenğimtiemleler;­ ymaıpnıdlaac aişğaırme,t  yeadnilie nis teetnkdinikli k
tilmer ipnr ongarsaı­
den oluşa öğrenmeyi
l  
dgöirr e,( Boükyuü
nk köuğrrte ti1m9l9e3 yakından ilgili­ sağlamada kullanılacak yöntemler ve 
ortam llarda anadili 
:1ö)ğ reAtlilmwir, igh’a malzemeyi zaman ve sıra göstererek 
çekleşıtnirdilam öeğkrteetdimir.s eBl ub irs üsrüerçetçet ep 
sınıf bel
rgoegr-­ 197
ir9t:e1n0 0).programlardır” (Ertürk 
r Anadaemrs,l eyriönninte ömn eve sınıf iklimi anadili rin ger
dili programlarındaki hedefle­
göze çarpmamklti addeırğ işke(nBleüryi üoklkaruarkt msınaılfatra  vg
çeerkelketşitririlmesinin uzun çalış­
ra dek hee ra naaşoak
muelsuin, dbaun  yetükkisneliğin her 
ni zorunlu kımlaard a(kGi öoğküuşl da1 9s
küorkmuellsai­­
vParzoggeraçmilmdae zy eurn asluarnu  hoeldmefale
83:43). 
hazırlanırken üzerinde özkel
ra,  ebğiirtliimktien,  
m“palsâın lagnemreıken b
nle çal
ş ve teirrt ipkloennumdişu ry. aşHa ed
ışıl­
sayesinde öğrenciye kazandırılmanktıl
eafr,  
tdenen ve davranış 
 is­
vearvirşalin ıoşl acni nöszinedlleiknl eirf
daedğei şeikdliilğmi eyyae  edla­ 
nır Y(Eurktaürrık 1979:25
" olarak tanımla­
larda Türdkaç ed ad ebreslii
)
 r
.tiiçlidniğ ih agzibıril, aonkmuılş­
___________________________ YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
ogelarne klpirogramlardarekli bü tnüitnellüikkl evrei  öt
 ayşıemr aamlan hedefler 
epeyce uzaktır. Eğlçiütitmledrei 
aiçketram veek tgeen­ 
ohlimp aomlmaasmı ya 
 hedeflerin 
nkiin vliek ledroinlaiay sıosı 
dpar gerekli niteliklere sa­ıylao gdraa mtüınm d iöğğerre ötiğmel eerti­­
rheekd 
lumsuz yönde etkileye­
açıse
vfelerirminl iliği düşından, ötağşrıemnacs
üı rgeebrielir. Buna gi davrakneışnı nnai tdeölik
ölreer,  
roalmnıaşlsaı, bir tek davranış değil bir d
naüvk­ 
sriekç iikle o
rl agrraukb uifnaad eiş aerdet etmesi, açık ve 
bağlam idliaş kTileünrkdçirilm
ilmesi ve bir 
e deerssi insainy ılhabeidlierf.l 
içBeu­ 
nin; okuma, yazma, konuşma ve deirni­­ dirmEğei tiişmle msiü yreecr i alsıro.n Öunğrdeat mdee ğöeğrrleenn­­
kleampsea yoalacraarekli görülk
k  bdiöçrimt tdeem eslı radlial nbmeacesır isgini mmektedir. e­ Stiüm
e  süreçh
reeci sonunda alınan ürünün eği­
Eğitim hedefleri öğrenme yolu ile ğerlentde
dkeflerine uygun bir parçadır. 
(Fidan 1ir
i
9m
 dee86 
ğsişoinmu çv:12). l
ea ryınean ilgeöşmree lyearp dıleır­ KAYNAKLARAVDIN, Mehmet 1991 'Türk Dili ve Edebiyatı Oğrelimr gkeorçe
ne İlişkin Sorunlar' Öz­
ntrkollelüşi rb. iÖr ğorretnamme  içisine dsee çöilğmrieşt mvee  Özet olarak; çağdaş toplum, yaşa­ gün Eğihm Ankara Sayı. 2. s:43-44ygoerluçeyklal eşötğirriern. eSnoinn  ykıellnadrdisai  htaerragfüınndan mın gittikçe ktan ve genişleyen olanaklar psikol oajri­­ vdee , bsiolirnuçnlil abriırneı
a rkmenadşıik blaaşşaınna y çaöpzıseıb iiçleinn­ Bil EN, Mürüvvet 1990 Plân­dan Uygulamaya Cğre yler hm. Ankara- Sistem Olsel.BUYUKKURT, Güzin 1993 lıca işlevi, bireyi b ius tekri.ş iEliğkittei myient ibştaişr­­ ’Öğretimde Yöntem Zen­ginliğinin Başarıya Etkisi nkoinla yyleıknlia rb uvleg usloarruı, mölğuretmene büyük 
'Eğitim Ve Bitim. Ankcra: 
Türk Eğitim derneği Yayın 
laıt, s. 17-27
t(i1r 9(9B3i:l1en2 ) 1T9ü9r0k: 5D)i.l i Bpü
lyuükklakru rgte’ati rgmöirşe­ şmileikk ;k daazhaan adboiğlmruesku  ona, yetlu, yararlanacağı oiçlainn aikzlleay
keince bğirı göi
r  yki­steor­­ 1993 ’Anadili Öğretiminde Çoğdaş Eğilimler' Anka­rogramlarım ge­ mektir. Böyle bir kişiliğin gerektirdiği ra: XI, TED Öğretim top­lantısında sunulan bildiri.liştirme çalışmalarında eğitim duru­ DEMlREl, Özcan 1995 Türk­mnaun  kdoünzuenlalreımn eölzeri yapı
çe Programı ve Öğretimi, 
Ankara; Usem Yayınları 
rak birden fazla yeöllniktelemri
lnırek euny geulne  alı­ bağımsız düşünme, doğru anlama, 
mesi yararlı olmaktadıre.  aBğuırnlıukn v e
orlial­­ nnesnel davranma, iyi aniçin tieğkinledrei na, nbaidreilyinine,  böanğcıemlilkı o
lalatma yete­ 12ERTÜRK, Sefahattin 1979 
de öğretmenin, herhangi bir öğren­ kendisine sunduğu geniş lea na
rnaakd igleinliişn­ Eğnimde Program Geliştin me. Ankara Meleksen Lmf. $M.FİDAN, Nuren.n 1986 Oto­
lmereiy oi lkaırlaakv utzalnaımmala vnea ns aöğğlarmetam eet kvien löikğ­­ naklarını kavraması gerekir
la. tıBmu noulan­ da Öğrenme ve Öğretme ymoilnud edna  agnecçamke kkötekdlüir  bir anad
Öğretme. Ankara: Kodt 
oğlu Matbaası
(Şimşeki li 1e9ğ8i3ti:­ GÖĞÜS, Beşır 1983 ’Ana­dili Eğıfım Programlarının renme arasındaki boşluğa öğretim 39). Anadilin kullanımı ve eğitiminde Niteliği’ Türk Dili Ankara: Yıl: 32, say. 379-380, s: yöntemi ile köprü kurması gerekmek­ görülen eksiklik ya da başarısızlıkların 40-48tedir. “Belli öğretme etkinlikleri ve GÜNDÜZ, Ekrem 1991 ’İlko­nedeni ise bireylere ana kul Türkçe Programı Üzeri­eartkaçinlalirkı lekruinlliann arak öğretmen-öğrenci lenmesi ve ybüirr üptlüânlma egsöi"re  d(Füizdeann­ bhiallidneci, niilnk öyğerteetriimncdee nv eürinlm
dielim keuslildainrm. Oa  ne ’ Özgün Eğitim Anka­ra Soyu 2 s: 4344ÖZDEMİR, Emin 1983 'Ana­dili Oğıretımt. 'Türk D4i 
Ankara: Yıl 32, sayı 
y1ö9n8t6e)m ionlia rsaek ç ertaknenım  ldaen anö ğröeğtretme 
dar anadili iversiteye ka­ 379-380, s: 18-25.
klavuzlamaya çalıştığı öğrenme mçeeşniidni  eglöer üalleıbnimlira.s Çı 
ööğnreetmimlii nbinir  aaydrımın tıolalraıryalka  SİMSEK, Rosım 1983 ’Çağ daş Eğitimde Anadilinin Yeri.’ Türk. Dili. Ankara 
ve öğrenci tipi önem kazanmaktadır. lbaun gaıçd ınmoık tgae
arğçedkalşe şetğitim programlan Yıl: 32, sayı: 379-380, s:36-39sıdır. irmenin bir baş­ TEKİN. Halil1987 Eğitimde Ölçme ve De ğerlendirme. Ankora- Me so Yayınevi.
I
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Fen Bilgisi ve Hayat 
Bilgisi Derslerinde 
Öğretim Metodu 
Olarak Bulmaca’nın 
Kullanılması
Doç. Dr. Ayla GÜRDAL
Marmara Ün iv. Atatürk Eğt. Fak. Öğretim Üyesi
Araş. Gör. Nurdan BAYSAL
Marmara Oniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Araştarma Görevlisi.
I 
t
1
nkdd
aii
Eğitim, 
rnd.  aürİl zkbeöirrğibnrieer
a innkaio otnkaaumnlua mnbdtim, hem alçauğu gelişim Özelliklers
aaynma nüa nkiversiteye sında ayrı bir öneme sahiptir. Bu ba­io chueğmu
vlnaer   bbdiuribzluiisrnii­­­ rykeaımtnim dea leny  öainllköğ de diğer rek yenileıtnneımmp 
rldeeteriğimedrlee nhdbasamaklarının temelini teşkil etmesi gerekir. esi nvine  gçö
eizrrdi lemdnersin ayrı 
açısından, bu eğitim basamakları ara­ İlkokulun ilk ve ikienşciit ledn
e dsgii evçeir iölğe­­evrreislminedsei  
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
sdHuaayat ve Fen Bilgisi dersleri çocuklar­ ve Fen Bilgisi derslerruln mvuaa rlg ı eovlleiaş ntzi ermevckeerlika h kba vilree   ngöeiğtterireliinğlmme eekl iaddviuruy.ş gÜtuuç­­ eaçomdcianuçmğlauernk s teçeerdgvirirl.eesmi eilket ei 
iv be irhbeirr iinkei  dpea
yıl gibi uzun bir sürede okutulan, fen Bütü lgili olayları k
rrsoa ndleuel   
vededa enn sso esHvyaialylm aekt yoBenniulg lvaiseri ı növğıenr  eöntzeielmmlleieklmilneei  ksttoeenş rdkaii-l­  mddoueğğtauos dı lfaga
nekr aetbğ uib  dabşoetğlaiurştitlaenn lfeerndee ny, atinksına noınl­ 
strioe dndilelaerrsnıin nbıd ire  kdöueğlrrlsae tnhmmaleiannllaeer rgıi enl esöonğn rF eetnidm eB rmielcgeei-­  şyöaağr ru
rın
ıellatammşaeamnzl”ae
ıyrniın , “pe  
t
nff
eeek nsn
   dökğüurzleleatlniimğıliai nnyd üözüğrnedtim 
öne ı’kinıc “ı"e nd 
en 
ez e başarı­
buluHmnaldyiduaitğr u.B içlgeivsri edneirns isnodsey oço-kcüulktü, rieçiln ddee­ kbaürrıÖülağnbrmielietris.min ei çsineb ekpu lolaldnuılağcu
ro srs "on,n it“ueeclniuğ  ibnçaeı­­ 
çğueeyvrulremer  isnsoier ruginnillceaemrlıe ehysiaip ks kaıçğneldavnare adsroiayğklr euç e vivyi bir ler seçillam bilgilerle donatılmalıdır. Berue ns auvğne­  çgoöczu ğöunnü
irunknde end  içtkuokctauutlkim lvaaerlı ında lıgör.ız  e
a
yİll
k
elki
 koylkeöurnil  tem­
ği kısıtlıdır ve gelişmemiştir. Öğretim için yi1ça9inş8a 7de)ın.ğ  Fı eetnk içBlie ilvagrriseaisç di deisirres  i çdoe(c;B u“iğnçuobnca uşikıçolianğrldıune,   çkdeaektnlme reöi sğkir,ı seadtm isküekrnaeltedi reai nnd laağdtııellıarl'sn. tlBea ru  
tyeDünikze­­­ kullanılan yöntemlerin  uygun olmayışı ve
nybaiırrş .a dÖdüızkzeelatnrlıi lçikev arreaymi aan glaüydıpü lyeroir”unmi klaumllaa,­ Hrinaydaet  vyeo ğFun
iülgziyei­ kullantlan öğretim 
metodlarının tek 
vtıeğ ı 
en
bkuargmünlaekş,ıü kç  odfceüunn ğyuany ı hteapniı mm“iaçzsoiınnc uıp ksaalyağlrlaıanşr­  ğriımndlialikğii nçio acrut
l taBırşiatlgıcrmayı başarması düzeliği 
her zaman sordukleağrıi tdimoği,aya ilişkin so­ yyaöpnıülannd eenğ itfiamkrlkalrıl 
iadskiü tdşıreü.r nsİmllekeroi knbuiinlç  ivçmeai­­ yüzünden fen ıklar sergiler ve dersleri zaman zaman öğrenciler ruları en etkili bir b tarafından 
mmğişaaeyçnlıa  vrç ee (vİçlrokecöyuğekr elaturiymınu  m
içdi emvsdaağmel aclıme voaplandır­Fen Bilgisalila arÖraığknr ıe dteai-­­ 
ymteeğ
aapmit 
ıilarıniymnöe n itlee
ı 
y mç
eoitnkcueileterli 
e vroe.  neTlazürbmıenrü eyd ldüea şyüaannnmlaante­  “en zor", kların düşünme sis­ “en başarılmaz" “en sıkıcı" dersler olarak mi, Y algılanmaktadır.
illeer ii,H lga
ÖyKat- DBüilngyisai  Bdearnski,a sçıo, c1u9ğ9u6n)  katkıda bulunula- 
konu oiellida iyonllaairrn ı  (hÇveielre şneptyrii,o;  b1çl9eev8mr8le)ed.r eiF kekin 
 .nheasyna mayacağı bir gerçektir. Özellikle
su da bizzat içinde yaşadığımız e dnküdoninn
eteı­  Fen Bilgisi öğretiminde kavramların 
ve olayalar olduğundan çocuk yaşadıyğuaı­  m
amneelankmtleelrdıe ir bö. inrA enşmleaklyii algdröaerk e övöğlğerrere tndilmmüşeemsdiee k göterÇünkü öğretmen öğrencinin sınıftaeğ dr
eeikrt.­­ak­ 
bdoİçir
ülggnytiğailine
airy szi
ım ,f eaçuyuns
e ıvenrn ğı
e
ö izvt
n
eie
imn kl lisik aalğ
olrıkulnı myaaşsaınmı,l ak eilngdilii  tshiaefğ,m loa mkduüalşl ıüddnıırşü.ı rnOkde ahn a dleda ea hraeşmtı rdıcüı şüonlmdüasreınnı  
yaptığı havaya, yediğerira ibcnıeldısğeinınyl,le ars öoğlurnemi ve pişirilmesine kadar hepsii nfe nü r
nueimtri.­  lmleerşe mytaie rzeeği­ Piayagif 
v
eısn
kli ha
tad’ğianlan y ka
lenu geBi lllyiaşö
ğtnilretienpmd gilrreeurnp  ösvağelr  ebötüğmrtüeennn­­­
hFtiaemnnig’ iidn ye ragsşülteanr loiünlukdr es yaea doşilansmuilnlma  teükimltgei dliin irs.oa Zaten
nılmalıdır.
içinde yaşadıkl lması, 
 Bmuı’nnlaa rg: ö(rae);  Z“üihçi nösğersle enkl maveGr asemülrilşeaicrmiı nv  Kaoruldruıarş-.­  
gperetinrsmipelketreindii r öa(ğrGrı eüdnrüdmnaeyl,sa iyn1ıi  9y9cö2anzeitpe
n nlha fraeılnne   rmtuinar suııl şmıvası, (b) Kavramların deneyimle­), Hayat yut) yağepı nıld(acra)   oaKlduaaşvptruatarmasyclaaorknın laş erzıknihiılndin es sebali ğrlb(asinor-­­
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/199Ö 15
Mklearasityı,el em 1ialitşikk iÖleğnrdeitriimlmi,e YsiÖ"dKir-D (üİlnköyğar eBtaimn­ şik öğrenme metodlarının denenmesi 
esiloney  öbuğat rşetk
9a9v6r)a. mİllakokulun ilk devresinde gerektiği düşünülmektedir. Hayat Bil­
laştınlacata imöğğı nrvaee trmigl
remınnei lnidg ueirsl.it şaStlioryilumte ksio nyuolalur  s
glaii sbdii elve ebc euFklem nöa ğcBraeillnagimrsdie ır ö.mğreettoimdlianDersi zevkli bir öğrenmr
d
eın
ed k oratn
u llamb
a
ıi
n
nr
ı
ai­
­
 
kmgiu irinçt u
öre, eğitim
inklu mru kuruya anlatım 
ığö ız vielelel  iğsöoiğnmrdeuettni-­  rdüö:n küaşrtüe rveece kçe onlgaenl  bbuullmmaaccaallaarrıdnı rik. iÖ tüğ­­
porial mrbaiakzk ztya
dtaüsçzıoe ga şayncau
elerğneukenlrak n
id öirğ. reÖnğmreen
adır. Bu eo tlakdkiuntiğlfiu kk leazrtaı l
 ıeimltekıcek b inli kylil­ae­­ rvçeoetykima  a çzee ntbkgirien lzl iabğmuinlami nsa uchnaa arhccaaazykıa rrlöaağykra ebbtimilri re.knaleile rer  
çgaoertlcituşırtkıirr .i rgB evune en lpelemeler yapar, 
mysaaarny eskianldıceı  rob I. Kare Bulmaca Hazırlanmasıbmüatsüı ng beurenklalird iddrie.k nk
llemDaeet 
 ç
ned eearl
ösın zmy meatr
e
okai
 knbede llhilk
caleteırrciiısliınğiı  ce çKoacruek lbaurlam öağca hazır retil
amzıerkla nisıtrekne
er, dlnarinan-­  lnreaur ndde ae  nbo uöl unkşeotmunrului  lmimleea sisalıgj ıi lsai emoçliaalçirrla;a knd
enan h ilakk os nöounn­­­
m atizrraii tsatyalaoşrınmı , vakeka tvbarudalımmr. aacğallaanr ,b kua övrzaeml  ha­ ramlar sıralanır. Tespit edilen 
 maöneğ sraekjn avcvie­­ 
Çocuklar
oyunlaştınlmış   İtlılkdoıkğıu lü zçeorceu ğçuevnruens iynudkeakri ıdoala 
lainkllea­­ krnaaucvrar. kaB mşuel aksrialıdynıe n tıhonep rklhaamarne  ghbia ubrlifmr  ssaaacyyaıılyanır ınoı l bukuaştrluue­­­
aktMteler,  hgeyecanla yaklaşan, şaşırany lavrea  söiğ roelması gebenzetmeler, nci grub
rueknluid ior lu(şBtuu rsaacyaık  çaşelıkşiılladne  
deneyler gezi ve
gözlemler yolu
İle fenin   
yyite
aüçlü bir öğrenme isteği duyan herhangi bir sayının karesi olması ge­
temellerini Dya
şp
eit
k ıüsBı i,e lgdgieesiln e dcbeeuğr seçl aeöğrin  ieçamiçnı lsiFı nebdnir a vntee  mçHoeakl­  gOrerrkutlabiyduainr  uçAı kyöarznıec lalsi ağbyiunıy esa a ggyööı rrçeea  lakışyaıarlaernl aç niözağiblriierlni rvc)ei.   
atarak kavram c  değerlendirilmesi gerekir. ufak karelere bölünür. Konuyla ilgili geliştirme fırsatıbulur.
m n(d
ae ry
rs
ahle
tiremza,
 m yoaeyptu ılnaenlda eşertt.ık nilHnmlaiızkşıl realrak nbtiauvn iat emdleear­­ yktaeayrvtizasyon), analoji (benzet- na l 
revaşemt ird ivilkiere . ykA eroltilmaa rekalakel rau nky aghruae üzerine ya­
m ise esas mesajı oluştura
nrnf   hbbiaorr şfşllueekrk lisalıdrreıa­  
mvçoe
ae t)gelöerr,cukzy laa
 eloymlne
yrluıe
n
 lezr 
 , yhaapmtıura rıl
laanrı ymlao dyea lldear,  agretızki  illaen ymaızşı loırlu. rB.öylece kare bulmaca hazır­
atetmme"ıe şlf lıerosrlaiuntrıi .  boBuyul
mugrrau. p çalışmaları yoluyla Öğrencinin yapacağı etkinlik bu ka­
tartışmaları, işbu inral 
 nBydoöaly k ul
“yeklcaaev  rbçaoumc u ygkaeş lfliaeşrntdiirna­  irrleagnnilimin k aiemçliiınmşd ehelakerrif,il  ekbroui nlsmuırnaau kin lev  eky aatvazrraaarmmaklaa vkre,ı  rtiilale­­ 
sçgtoercnautt ektjlhialiernrdkia i niçlgeo) k g dyeö
isğtnti
iv
le ükv
it
 lede
e nleüdi
r a
şirüğ. enBr
yr
m uö 
ığcsraae ynsemındıf mee (diveree­  ymüiz
k istenen
zAü" şnaüdğneıid tvae;es i 
 HmGaöeyskaaytj üaB zui laşmnin “Gecülgeni sdGie ö3 
a.Gk stöırkyıürnd
.
zıüfü k”“ Ylekerori­­­
yddö
Fen ve
ıirğn etvree m doele ryrs
  alei
H
şlre
ay
 d deb
a
ö a
teoş 
llBidşituligrğiiuslii  rgd. iebris lkeurilnladneı ladne  nmöruinszeu ğk iiel eliv mielgreiillleim rhiinaştz ivırr.ları a  
aÖnğmrıeşt mkaerke  biustlemdaiğcai­ 
likleri göz önünndee mtui trçuaols
e mesajın harf sayıla­
dcıuunğdğuua nnidluişank,  idö vezaeğril­­­ rmbıunışlımntı rat.ocapmlamız ı 1lO0Ox’1d0ür k. aBrue  soelabreapkle y kaaprıle­ 
16----------- ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Y T E L E S K 0 P A zreaıdlkıilir. Uzun olan kelimE Y Y 0 R o N G E I ğdeer 
rb. Bu kelimeye diğe  bihraeağrrl afhlneaırrrif.n  o Bruçta akyka ıoşplmıalı
e
rrraamk
leleernir  dçiekenin  gkbeeirll ii moyleaa­­­
R M E H T A P s 1 D k kullanılır, di­
ç K M K il A Y K V 0
reıddialinr . aKşaeğliımelere soldan saasğınaa v ed yikukkaat E U E L 1 N G R Y L ­K z T A L A A A D U
1 A E V A G Z T U N
dmBoueleri M Y 0 Ğ L 0 I E D A navlldm auarracma
ba uölalcı oğ
ydraue rnsayılar verilir ve bu keli­
1 E R Ğ 1 K L R D Y
Aşağı lraır ias
tucu sorular hazırlanır. 
1 ÇoAcukTlaraM ve0rmeS k iFsteğEimizR R yüzünde k
tce ildneairr e.k  uBbluola şt niopıll aabbruaillkimr v.aecrail isrı,­ 
lsaamj:  2“1A yh aırşfı)k kaynağı değildir.” (Tmoep  mnmuaiszcu”a   üöilrenn i
d tvaee;  HGaöykayt üBziülgnisdie 3 .G söırndıüf “Yeril kleri­
­
Kelimeler Yerçekimi: 9
Atmosfer 8 eğg
siii lniv ienhr ail“zmıGrielşatcnierm . Gışö kçeynügzeül”  bkuol­­
Teleskop 8
Dolunay 7 1. AÇyengel Bulmaca Sorulan: Yörünge 7 Soldan Sağa Doğru:Krater 6
HMileatleor 6 gör
’
Mehtap 6 23..  kGDaüüsnn
üınyn abıneışn
ü
 n 
şat
çaı
ü
en
ınd eaç  evivnercreiesl bidı. einnd 
ra eydka.i y hbaivçaim tianbdae­ 
5
Uydu 4
Uzay 4
4. anBliidnr ı koglraötrkaı ıGök 3 kendisin kd 
şvaığrdeıı .syianndseı tadno lganan, ondan 
Gaz 3
cisminin cisminin çeki
ömk  ceistikmislieyrlei­ 
Lav 3
Toplam 79 (79+21=100)
Çözüm 5. yaGolöeltkuinyn ü aazddüıı.n.
çeenv redsaihnad e buüzyaüykd ab içri zdgiöğki  
y T E L E s K 0 P A
E Y r ö a ü AT a £ 1 6. ü incelemeye yarayan 
E M E H T A P Ş 1 D lGuünndeuşğ,u D süonnysau,z A byo vşleu yğıal dvıezrlailreınn  badu.­
Ç K M K H A Y K u 0
E 1 1. YAğıyun’akın av reeınrdi lpaeannr  laAadkş. aolğdıuyğau D zoğrE V L N G R Y L 2. Gök taşlarının diğer ismia.ma
un:da ışı­
K z T A L A A A D U
1 A E V A G Z T U N 3. yYdeaernryianürldziküalğnelreai rnıdçnıe knap rüdgseıkklüelarnrm ı,ek  dsüırnaysında M Y O Ğ L ö 1 E D A miş anın / E R Ğ 1 K L R D Y1 A T M 0 s F t R R 4. nAAıyy ’’yıınna
m ntasüdımtdtıe ğylıeünrzdeea veril bu durumy uiy nuGavü
en
 annr
 
ele
aaşdk’
ıi.zg ng öı
ışn, eri­rıünnlaürrı.­ 
II. Çengel Bulmaca 
ÇenHgealz ıbrulalmnmacaas ıda kare bulmaca 5. Aghüiylnâ'ı lngibi biraz uğraşla kolayca hazırlanabi­ ilk g ögş
 öearkyüldinnınmi lıeakzl ı.r k. ısDmaıh aiy 
 iscaoedründüğü duBruunmdaunn as von
  ve
enr
a
rar
z
ia 
arbillıirirr k?vaeç  
lir. Yine konu ile ilgili kelimeler tesbit l eAny a’ıdn. 
YAŞADIKÇA EĞİTİM 749/1996
6. Hmmaeevs akinyueav  vnfıeertldianeteınl a vonel rabinilre  nDta üaşndıny. ay’enrıen  dçeükş­­ SONUÇ VE ÖNERİLERBulmacalar:
1. Öğrencilerde kavram gelişimim 
sağlar.
2. Çocuktan çocuğa öğrenimle ba­
şarıyı ve öğrenciler arasındaki iliş­
kiyi arttırır.
3. Öğrenciler arasında işbirliğini ge­
liştirir.
4. Dersi anlaşılır ve zevkli hale geti­
rir.
5. Konuyu basitçe özetler
6. Değerlendirme aracı olarak da 
kullanılabilir.
Çözüm: Her öğrencinin öğrenme kabiliye­
ti aynı olmadığından bütün metodlar 
3 4 S öğretmenler tarafından kullanılmalı­
1 H I L A L ü Y
2 A T M 0 S F E dır. O halde diğer öğretim metodları M
2 V L N 6 yanında Hayat Bilgisi ve Fen Bilgisi 
M U 1 Y derslerinde bulmacalara da yer veril­
3 G E Z E G E N A E meli, öğrencilerin dikkatlerinin da­
1 T A 4 Y 0 R IJ N G E ğıldığı bir sırada daha önce hazırla­
M E Y £ nan bir bulmaca ile ders zevkli hale 
T E L E S K 0 P E
KAYNAKLAR
H R K getirilmeli, sınıfta hareketli bir ortam Binbcşıoğlu, Covil 
Özel Öğretim Yöntem­ T r yaratılmalı ve öğrencilerin oynarken 
leri. Ankara Binbaşı- 
oğlu Yoyınevj, 1987. 6 l' 7 A y M öğrenmeleri sağlanmalıdır.
Çilenti, Kamuran P 1
Özel Öğretim Yöntem­
leri Anadolu Üniversi­
tesi Açıköğretim Fakül 
tesi Eğitim Önlisans hneinm Fen Bilgisi ve Hayat Bilgisi dersleri­Programı, 1988Gürdol, Ayla. 'İl­köğretim Okullarında 
Fen Bilgisinin Önemi" 
Marmara Üniversitesi alBımduılarm
 aamdceaa lcasır,o  sööyğrencileri hem bilimsel, 
Eğitim Fakültesi Dergisi. 
lar ö.cğ ır Kegnüercççiülekl
ğearlşe ttiamrçmıedenaklne ir ç igtnea lrkiaşuftıilnrlamdnaeınlkm tbiaru.­  
Sayı 8. 1992.
Shoron, Shlomo 
‘Cooperative learning 
m Small Groups: Re­
cent Methods ond Ef­ döfaağ  rgbeeuttmilrumennuelreli 
ekr( r
 grupl
bSinhu alsmroaas
anyr,a lal1  g9ye8al0pcalar hiaş)
ıl
zi.
am Oni ırlann
çeuayı n
lkış amitçkianı­­ 
fects on Achievement 
Attitudes, and Ethnic 
Relations”. Vol. 50. 
No 2, Pp 241-271 de Sınıfta
Sahin, Fatma. *Fen 
Bilgisi Öğretiminde oaöyrntrcaıelma r çaöskaz ğe“lcHaenakınr?g "i h degemrun p
 hd eeb musl mıhnaıfr egkreu
ptp lsil ıabnriıar­  
Grup İşbirliğinin One- acayı daha 
mi' Maımaro Üniversi­
tesi II Ulusal Eğitim erek gruplar arası 
Kongresi, 1996.
YÖK/Dünya Bon rekabet sağlanabilir. Böylece hem grup 
kası İlköğretimi Geliştir­ ça
me Projesi. İlköğretim 
Fen Bilgisi öğretimi, p
1996.
YÖK/Dunya Ban­ rbleıe
elcrt
kı şibşmatişarasilrıiyırnl aıhn eö amğrr temdneac silıgenrrıu isnpa lağarlra kyaaardabasiılş ilrır.k eAlkayarı­­ 
kası İlköğretimi Geliştir­ a önce çözen gruba bir hediye veri­
me Projesi İlköğretim 
Matematik Öğretimi, maedka  ökudlülallneınladbirilmire.  de başarıyı arttır­1996.
18 ___ YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Yaratıcı
Dramanın
• • ___________
Uç Boyutu
Tülay Üstiindağ
Hacettepe Üniv. Eğitim Fakültesi Eğitim
Bilimleri Bölümü
Yaratıcı Drama bir öğretim yöntemi, sanat eğitimi alanı 
ve bir disiplin olarak bireylerin 2000'li yıllarda kendini 
rahatça ifade edebilen, yaratıcı, grup çalışmalarına açık 
kişiler olmalarını sağlayacak bir yaklaşımdır.
Yaratıcı Drama bugün eğitim süre­ nen yoldur. Yöntemle, 
cinde “moda ” olan kavramlar arasın­ belli öğretme teknikle­
dadır. Günlük yaşamda kitle iletişim ri ve araçları kullanıla­
araçlarında haber, duyuru ya da rek­ rak öğretmen ve öğ­
lam amaçlı olarak sıklıkla kullanıldığı renci etkinliklerinin bir 
gözlemlenmektedir. Yaratıcı Drama, plana göre düzenlen­
giderek ekonomik boyutu ağır basan mesi
bir sektör oluşturmaya da aday gibi ama
görünmektedir.  y1ö9Gn8üt6
ç ,l av1ne6ı r7 y).ürütülmesi 
Bu makalede Yaratıcı Drama bir enmülmerüinz ö
(ğFriedtaimn,  
öğretim yöntemi, sanat eğitimi alanı de öğret­
ve bir disiplin olarak üç boyutu ele  lgmeönerneek e sodelüld şueny ögnötreemv;l egree­ alınıp, yeni tartışmalar için irdelene kça değişik 
çektir. böniğiç riemknodcleiandyiilnra . ÖğBriert iÖmğdree tim Yöntemi Olarak renciye reşht
öÖığrğmrreeant,mm een, ösği­­
döreiğrnr. emBneac 
Yaratıcı Drama berlik et­
şiykeiat k hbineirld i
ykdöleenyrtiişenlmee  ,ö rğöerğherbtencilerin öğ­ me, öğrenme sürecine efe ulaştırmaeimkrl  iykiçö insnü terizemlceii,­­ össaüğğrreleaknmlci ain givnüe d ükölaeğtmrıleeınm cıiinyleiı  
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996 ___19
naın paonlaYlaraaşrkıal  at
yblialmşılemkatesdınird.aki yeri kolaylıkla 
lmtuüminnlsdeaşelm  
eıvcnıe   dödrnaemmalni ıvna rbliırğ ıö; ğbrielinşmseel,  ytoolu 
Dramaybaiuş  klo
p
ualnm
eavinişsel yetenülıanms ıp dyeıork.l çuHoykela r b eöelğdcr
eeee
kr nei
l edmY
r
ia
l
le
er  abbtiıçüir. Bcuiı­
­­
e  
llei
t
adk
k
ret
i
ıenr
n .d 
ldiDkaünr
leşrde katı ayümonalüa ry ,oç ıldkuu
lyıaryl
macag kuk
ı
 li
 adş
dnia 
i
hı
ğre rvleer ihyale bir  
luşlar yapar, bu etkinliklekraee n ebdtüik yyi üaokş
r
la
e
a nrb
ke
atukı
t­­ 
yreütkmüemnliünd küurl la(Fniadcaanğ, ı y1ö9n8t6e,m 2 6de8 )b. uÖ eğt­­ klaarEtıı ğlbaiturialmukr d ye(eÖ nmyi ve değişik öğrenme yol
­­ 
kminaYllaıidkralıert.rıci ı gerçekleştirecek nitelikte ol­ menlerle öğren
eencriiol eğryl uaa kr1ala9sşı91, 368).
oyunlarla g de, problem çözme sürec
nıimnddalaekrki ;ii  laişöşkağimrleeart­­­
  Ypbaaurr çaöatzısce
Delllriişğatmira; ııd ıDr ir a(iÜ
illeems 
neğitim sürecinde
atüe
 nğbidi vet
r
 ai
 mğetkineğ,i ints 1ey9
lai9kş4tai,m r s8vel drama)al. 
  lmmareeıyk git eesdraçiğrel akdl(eıPğşhtı iiirlçbdiiinnğ  id vrvaeem eleştirel d 180). Tom Stabler de  aoMykyıu eöldrnsae,  mdl1
üi 9şgü9ön1r­,­ 
Öğretimde önemli rama- 
olan öğrenciyi
edilgin bir dinleyici  çsleaarlm ıişçamiğnaıdnlaedr abı,,  iröy raögyğügrnıent e imeğği tiyitmöimnintde ehm, eidr eo bras­­
 
kmtüanmza,  nddeağırviıtrlimamna ışslıpa irrçoıi gnvr seaım rabılnuad naad na vberetaklnirıdurumundan inlşelliankrelıenn­  
kurtarabilmek, 
onu bedeni ve  zraakn mgiadketraedkı rd a(hSaa nd, a y1a9y9gınlıkduyu organları ile 1, 57 k4
laa).­­ drLiau bmğiurbbneiurrti n, eb1 e9bl8airğ9tlm,a1ye7ak)nt.  ebBdiurir  aö çz(ıedOlali’nğN ieb bialukl lıulvdneı­­ 
harekete Önem
geçirebilmek,  adruleam nulyagr
li
unıdu
 noland  ak
a novş eud ersler ykullalhnlaeırlma sbeainlğe lcah
a da k
 linmesidir. en
eğmri nadisünı z
on
 debuy
u
i­­
 
slğaoırnkonulan ­ nı
dn ady ıaYl laaçrraadğtadı cası şıkD lörıkağlmrae atym, eeerğ  iastilimastne  pmbriloreg rryinaödmne­­ 
canlandırarak Ö temdir. Öyle ki eğitimde oluşturulan yaşanır duruma
getirebilmektir.
yu orekdu
ğ
gair
r
nltg
eatimdlairnraı  bbiliielr
em   hd
öinnelemyliic i diğer ortamların çoğundan daha güçlü 
konuları canlandıeark, onu 
o bldaeundr euönmği ruenn dcdiayuni­ ve  bereğirti mtiişmele  vseüp rrseoacghirnipad meokllmai raıenstıkı nivl iel igğöeiğ lrinşetenidrmielenm iyöelğsei­  
ogDelratarimraekab  iglbmöure ükslü erboeillçditru
arğeruaknkea tye a ggşaöenrçeiırr  edYbuailrrmuatmeıkcaı,   igçeiElniğş dmiteiem shiiı nzi llaea nmidlgaıirçlıilc aıtr üıb mibr  irröoeyl iony nkaişyialibğiilniri.n 
ökeğnredni myaep stıüğrıeycind
e. e la öğr 
uBeyenötk
g
iyi
u
rlne
n bir
ke lindk ulberi u
 ösmeçer yğadrnea
n
dnd
e
acıri
k
n;, 
 srian, ionn fuanrk dınudyaa rolıl,m yaasrıantıı csığ aevğleleri iç  şbıayşoarrsıay,l a buu özelliklerini yaa
 ymşeaatney
enar eiçykaollerı­­­
da duyu organlarını ha tısında mstaüderkıerct ei(  Üboesltlalüyi n bydiara  ğyd,a aş 1 dd9ui8lri8mu, mi5nl
r9ekete gda)re.ı   yÖyaağpşrıaelımn
e
pm
çaikr be­
­ tri­ e
üky oorlsaac abkuty ıdrg uu(rlÜuasmmtüalansrıdndaıa ğ k,d or1şau9ml9 a5o l,o a4nra3ak) d. geös­­
o Sanat Eğitimi Alanı Olarak Ya­ratıcı Dramamtilrgaiul’en nıdn, e bğöeillğdlrii reb.n imrB usenü-öareğ drgeeöt rmseo eYn auyrçaalşatıancnaı tnıDl arbraiır-­  ridSiar.n aSta,n eağtıinti meğinit itmem beült ütanşllüağrıün diçainn dbei­­
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
kgaineç
 
oml
ö
kiş
namemi; düşüta laeorslaıin rv aheke  rkt oiş
n tir ama duymaz olurlar.
rıyla aynı zincirbip
iiy
mlraen
e yaybia öğrenme, kişilik Yaratıcı Drama geniş anlamda bir 
rer v n ih, adlke
riğlaiişrtiı. kcıS lsıökazn üyaollarını görme eğitimi, “görme”yi öğreten bir 
1994 aları gibi i
 tçe idçdeail leglani-­ sdüürşeüçntimr. e“yGleö rbmüteü”nnlienş mbuerkatdira. kGi öanz ladmuı­ 
•
tsiamSna abn
e,a  birbirlerini tamamar. (Ipşiroğlu, ydaürklılğeır igneil işdmüişşü, ngmöremyleey i böüğrtüennlmeşişti,r gmöirş­ 
gili btü il
14).
tttiaüm
 reni
ğihniitininmi nbi,; i ree nğdi atge sorunlarıyilılm 
n
ao 
i
 ivl
şa lger
a
i a
nöklğa, rmlenees
olan, müzik dinle
ent
ıyitmelatli eğe iğ ni
il,­­­ şsciiainrki  tdı“rign. ölerrekreenk ”d oe o bir sü Yaratıcı Draman gu
r ksaenn
ö dz aeh
a, taö  yykakopülıa toyın kıaunr ikleetni­, 
rçeçtir. Sanat eğitimi yeni, özgün ve ra işitme eğitiminin değ itgimeliişnmine y
nalnaya­
t si iç
ısiın-  
riaaştğtıidcrıam şbe idyr iü bşöiünlingşcsöeerllü erer  ğvüi reten bireyleri ye­ olanaklar yaratan bir süreçtir. İşitme rsdeaatıcılık gerek bilim 
etvi meb uit  eögkzenerielklkitğteii r giilree. r Yyekaa­­­ şemuğeritykiime nöi  ğkdreeennmdmei kesk, e shdienermeş eekykudtliearnk.   Bövienrrcemey  ekdyoiin nlvuee­­ 
vn(Aea
  tdy üeenşğüii tn deıgrge
ü
üzneim
sel, sanatsal ve kültürel alan­
irnül, i n
nyilnaer ra tvteıecmrılmeığle ın ydöemektir ve1993, 207-2 nelimi çoc
 suak­ ylçaeamvşaraemysıai,n ydda einkbliae mseeslyeir iö bğirleinnçmlie o lsaürraekc ianldgeı­ 
rlaarSanat eğitimi 
şlar. Bu da kişiliğin geliş­
tıınc  herşeyd
ı0e 8ng) e.ölinşctier mdeukytuir­ mSöezsciündk ek eunll aanzm gaödrmane  ykaaldnaırz  esteksillei  odluuyr.­ 
hodekuruyklu
 ı leaDğrirıtnaimmınia   deseğamektir. Bu yüzden Ya­ guları, düşünceleri ve olayları anlat­
k  eösn cYeasir adtöıcnı e
nitmaimtd eğitimi alanıdır ve mak bu sürecin önemli bir parçasıdır. 
n Dra
ienmne a il edrei ğyearş lavrea rdeenk,   pBçıaikrlaıçyrokmke anyy aahş aaçnyaâtlı ve duygulan gözler ka­çalışmalarına lı şemtmake ky avrea tiısctıelınğıü egne lsişetsii­ 
yorıa
aınşt ı liadçbeüirzliieğry.i niYndadere akdtuıcyı ulDarraınm eağ içtaimlışimnea lahreır­ rirY, aarlagtıılcaım aDyrıa gmüaçdlean dyiarlinr.ız görme ve 
oll auerpağ kibt iiyltmeerne evm ekirşai lrişrb
i 
ı.i rT
p er duin
omgraysaearlns 
m
ııszna
l
  
ayrkıçal
letalıv
 
a dr
s
ceu
üyrueklali­ vidşeeit  mytaeetrm  eaağlı irdt.i umDyiuo dlkaeurğnıniml ad ayo ödknuueynlumiksa ue,n tkako indklöliaknmlüekar   
Bu tür insanlar bakar ama görmeasğzi,ın didışrie­.  çnaırlılşamrkaelna rn beilreery deü; şbüun ddüukyluelrairnıim a nkluamllaa­
YAŞADIKÇA EĞİTİM 749/1996 -------------------------
kokalealnandmaiğ aöıs zısedalığlril.ka lrBe, irrbienuye   bibliiruş  kasinnül raiepmçutdçeal a brbıeinrdıee yyniani­­ 3vkao4rn)d.t ırrBo. illdBimüurnl elra(irFn i bdeeantn im azvlıeenm daeEn,r  daçıklama ve nnolıiannbı nvil een cbaeesğıdil negni öifnzalire koreli udgşeitrbu.i r Gabnriru  hpieşlalre rvblaeir   ysoaar hgdiapa­  noleelmdsuneğe ulae lragini bvlaie r gıonöldaayklair  o
keenn, di 1i9n9c4e,­ 
blaimreay,s eoll uoşluamralka rg veerç reakhleaşttlairmilean ç adlıoşğmaaç­­ tmiminl edmiğee ri şlieşvlei vstii elera mçtıae
alanrya
y
ıems
l aıçnrla
ı
adl
, 
nıaş
dkmui arabiill
u
iliraş
mrkıl. i 
a
Ble
rı, 
ları ko klamadır. Bilim
bliele
rii r­­ 
Me Caslin ’e göre   Ysrııankr laıyktalıra
ka ltakılmumlalaa svnıneıl aat batma duyusuncı Drama çayliaılşermcdeıamğliac rııo nordltuaarm .
u
dlua
n
­­
 lnboae
url ılnieş mlneveellayları ld
eeriyaçerın kllü
ee arr
dinoiğ aolr tvaey at oçpıkluamrısra vl eo lagye­­
Drama, emeklemeye
başladığımız
zamanlarda  syaunlaartı nd aelğlaitriılnmıne stiü smü reucğirnadşeıl adrıi ğdear  hlaarn gair adsuı ruimliş
etir. Kontrol, bilimlerin 
keşfettiğimiz ilk lk
mairladeyraiı   bgseaalşepacrteadkdıktıekta tnanne v leesr oo olnalryaa­­ 
sanat olduğu gibi yer alır. Kullan
eski çağlarda  şkmiuierlllkea rni,ı çlsiıner;n  ayragy roudl
ı
paa
lan 
  r gkyeea
ylnli
anşzdtıi
ızrlcıi lamm eeesktiisi senin 
nillçeeinrn­,  kczaeoğnnıltnerıom l kee eostmltairnema ğevılearyo Yaratıcı Dramea  s
r
nai
i
ınğ
nslen aa
,
kr
 n.b öyyaşleacyeış ındıo ğdaüyı­ bıraktığımız son
sanattırt.taüsmar,y ımamzlmaasraık,y ea,d  akknousyk,u lalr aibttamilsiairkr.  ımDdleeakvroiı,n ri,çm eklvoerrse,­  rldeeımğnı nebd,i rab ;ue  töikrinne
apsamına bakı
nceliğlkei nmd, eiyz aiislreia  thoıkacıku klb mibraedşyaaik ryıis eıi tnaişcrteai
l­­
mzöeğalrg,e enmliemür z vimğei a çklziuzelgmlialenesrmi na(iş ne( misytaeelrra  rah)l aaozcılaruğ şımt uçüri­­­ lsgeıöndaki ilişki ve elde edilen sonuçla
­
zikler isterse katılımcıların kendi yara­ virnridne ei bnyi royeryadirnaa mrglaaen ledbcıiğeliıkmntıei nkg iö üksçti şeirtlmeikme ökezlt eei lşli
­
ta bl
rkeair­­
 
fl  skeano
icmşau,k lalvabirdiıle iro.m  Tvüeüz miekl leebkrut)nr olaanryi krt ıacdmaa  llbafiorr  tdosaağn riaaşfte,­  kkoanıt olarak vl  övne eemstlie tiilkk ee ğoiltdimuğ usanğdlaarn. , Öbzug ükneslüink­ 
Öntues uynaundanömzeeklltiekdleirr.e n Bs aauhl
ea, rnih lseeabrhilairn. gi bir inceleme 
likle yaratıcılığa nip olm
yıalasbı ilgmereeski için bazı 
reSçtainr a(tS aenğ,i t1im99in 6ign, ö 1tvü5er0 e-Yn1a 5rb1air)t .ıceığ iDtsreal msaü-­ dlnimıırn,s  bkelei lnyimödnisneteel  myöözlen
ag  tüve
g emb
ö
ri
re; y
ilrlee ç rba billı
agşrim aütaıelli yr 
cea
tıi lğtiad
i 
rn rvı
ba evm
il
 a
i
ba
nr-­­ 
razuel n amaçlarını, ilakelerini, çalışma tekniklerle to
i­
Draran mlyaöarnı;m leM rigcnöC zaçdsoelkinnlu ’egğ eugç öidrrdieki ğkeiammt ieçzkedlkeei mcbideeyinre.­  lbDimirra simenlca eynlöıennm tebemi ra 
pdlaiğneırr.  aÖlaynldeyanse ö bnYatğaeırmmat sıvcıezı   
rbilaakkş ltsaıağdnıımağtım ızo ılzd suzoğanum  agsniablnai raedtstakı ri  kçea(şAğfeldatıtrgidğüaimz ebilız,­  vlmie erpdirleeor bki lueelmğlailtneiri 
il çaknuılnlaadmı ğıu öyszögdyuü
n ğsaüar havkipe  a oleallnddıueyğ laue ,ti tlibgğiii­­ 
1994, 529).  loalbmOillamisvıea sg’yie ari eçgkiönirr  eü( Oçb ilr d
lleiasnmaitemeipl
eb
va, 1 9löi
linalir8z8i
rnım e., l la1iğl4a
gne lie) . sBs
şatyirı-­ 
YarDisiplin Olarak Yaratıcıolmadaıtğıcı ı kDornaumsDuarnnaıdnma kabi ir gödrisüişplleinr,  obluilpi­ bllaairrlg:d iı drb.i siBripiikrlii nmdiinis  ivpiellk inebilune  rdia,i 
a
lsadinpi slisinpadlyienıl eaç baiilllimışk
huiinnp­  
nmmaiibnni  löiişrzl.eelvlliekrleinrid eilne  byoağla k çuıkr ılarak ve bili­ için gerekli en temel özelliği o disip
şlaeinns-i­  
Bilimin genel olarak üçu ltaermake la çişılkelvai­ lseip illignidlie i lkdeolğerruinlu oğlum aksaıdnıırtl. aİnlkmeılşe r öon edri­­
22 YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
vlmşaıe
e dleerğdeirrl, enddisiirpicliin nleit eilligğieli  sayhoilp tgiör.s tYearpicıi­ yçceailvyeırr eianlle,g rıiçl aoiylceau bkbilalamşrkeıan ve ergenlerin dün­
dilnsai npb liirgn eiişnn y eaalll eadmna  eaollelımnrlaaen   nbkiiatrrelailkirğt seino enil ukkceaulte kruı, dlaoa­  loreal arenlataknkiallebaşrili emhca ezvkıe r blaiilrme
leltairşrii ımyylöaen  vügeinr dmkeee,n leodrniil leairçriiıynn­  
Dbmurüalunmnüau nrelığanir t.bi miBliölmey sleiel glb ivlaie krıdilldieğırğeiırnn idnaa lab nYirla arbraödtlaı
ak görevlerinde ya­
ödünç a ü
c  alandır (San, 1991, 
denle a n
ı­  et5iğ7mi4t i)bm. iliiBnm uhl eeardilnaenfilnde rabi;n uelYg auurllaaatrşıımcnıd akaD nri çayimnar;a a eriğllaie­­ 
sahBiipr  doillsda
lar
ipunl ğ
a
iou
k
nl 
 msilökaynellıeennr e in alan i
glbkei llitirşe.tm irdsayılabie,lml
i ğöi,el
 bu 
sçiü, toü
nne die
­
­ mnrüıallamsrıa,e ksh,i e, deeeğğfiiltteiimrmini n o drahtvaermdaelnafılrşeılrnairınnai  ndh öasznaıpürtlşaatnün­­­ KAYNAKÇAAOGUZEL. Ömer (1993) ssiipplliinnein a iot  bbiillggii  bbiririikkiimmiin iünz oerlminaes ıknuı,r udli­ ması ve öğretim işinin uygulanması ile - 
'Oyun ve Yaratıcı Drama ilişle- 
si’ Ankoıo Un«v. Eğit-m BJımle- 
­ ilgili esaslar araştırılır. ri Enstitüsü, Eğitim Programlan ■/e Öğreti Arc bilim Dok, Yayın­msmınaaıs  oıgnleaı v
lanmamış Yüksek Lısora Tezi
n ADIGLIZEL, Ömer 11994) ‘Eğitimde Yanı Bir Yöntem ve D- uygularmeak
eğ tıio rv ired.r iseBicpuel ikbn d iuçerurimsilnadr ey auryagtumlaa­­ stplın; rbıancı Drama' Adana SONUÇ Çukurova Üniv Eğilim Fak I anın birbiri Eğit.m Bilimleri Kongresi |Kuram- □ygulamo-Araştırmo 7. Cilt 2.
ldDiemr alymeerrai n ae lğmiptaiemskı ç bogiğelirumenk
 amiğlleea kmdteeddnaig rke. uliYr aabmriaç itmiılceı­  Yaratıcı Drama ister öğretim yön­ FİDAN. Nurettin (1986) lerinin ve diğer bi­ temi, ister sanat eğitimi alanı ve is­
Okuldo Öğrenme Öğretme 
Ankara KodrağL Ma’baası
dan yararlanarak terse bir disiplin olarak ya da tümü FİDAN, Nuretlm « Münıre ERDEN 11995). Eğirtme Giril. kendine ait bilgi üretir. Bu özelliğin­ ile anılsın, günümüzde ne denli mo­ Ankara Alkım Yayınları.IPŞİROĞIU. Nazar den ötürü bir alan sayılmada ikinci te­ da ise gelecekte de o denli var ola­ (1994| 'Duyu Algıkjnmn Eğiti­mel ölçüte de sahiptir. , caktır. 2000'liyıllarada; kendini ifa­
mi* Çağdaş Eğirimde Sanat 
Çağdaş Yaşamı Destekleme 
Bir disipline alan olarak de etmeye daha çok gereksinim du­ Derneği Yayınijn-9 İstanbul; Demet Yayıncılık Ud. Şiisüin iiçvienr,s oit edliesridpeli nod ed içsaiplılşinanlel abra koıllmabaislım vee­ 
yacak olan, yaratıcılık sınırlarını aş­ OUVA Peter F (1988] De veloping the Curriculum. See. 
ilgili dersle­ maya kararlı, “yapamam ki’' diyen  Ed Boston Scott, Fore: mon and Company.rin okutulması gereklidir. Disiplinde değil “ne yapabilirim?” sorusunun O’NEILL, C and LAMBERT.  A (1989) Drama Structures A çmaalılşaarn lialer  tbeiolgrii yiü kreutrmaceaykelar ve uygula­
peşine takılan, yeni ve değişik or­ Practical Handbook lor Teac­
hers landon Hutchinson
tamlar bulmaya hazır, merak eden ÖMEROÖIU. Esra (1991| 
ceklerdir. Yaratıcı Dram ‘Okulöncesi Öğretmenin Niteli­ve yaşamı heyecanla tüketmek iste­ ğinin Geliştirilmesinde Yaratıcı çgüibni kbüu b ub iallgainledrai  buizlgmi aünrlea
 te dnbelvierar  moall adenuddğeıur­  Droma Eğitimime kolu’. Eğitim­yen, grup çalışmalarına katılmakta de Nitelik Geliştirme. Eğitimde ıklarına uyan istekli olan bireyler, bu kavrama da Arayışlar 1. Sempozyumu Bildi fileri Metinleri. İstanbul: Kiillur birY abriaçitmıcıde uygulayanlar da vardır.
günlük yaşamlarında yeterince de­ Koleji Yayınlan, no. I
 Drama öğretmen ve eğitim­ PHiLBIN, M and MYER5. ğer biçeceklerdir. j.S. (1991). ’Clossraom Dra­ma’ The Social Studies, vol 82. no. 5. USA
SAN, İnci. (19911. ’Eğitim­
de Yorctici Drama’ Ankara 
* Anlara Üniv Eğitim Bilimleri 
Fok Oergişı, dlr 23. soyı 2
SAN, İnci ve Diğerler. 
11994) Drama ve Öğretim Bık 
gısı Türk Almon Kültür İşler. Ku­
rulu Yaym D.zıv 5 Ankara OZ 
ÖZEN Motboacılık
SAN, İnci (1996) ’Yarat» 
cılığı Geliştiren Bir Yöntem -/e 
Yoralıa Bireyi Yetişilen Bir Dr 
»plin. Eğitsel Yoratıc» Drama' 
Yeni Türkiye Eğitim Özel Sayı* 
Şubat, sayı 7
ÜSTÜNDAĞ, Tutoy (I988| 
‘Dramatizoîyon Yönteminin Erki 
lilıği* Ankara Hacettepe Unıv. 
Sosyal B>limİF«r Ensirfusu, Sfayın- 
lanmamış Yüksek Ilsoto kzı.
ÜSTÜNDAĞ, Tüter/ |I994) 
'Günümüz Eğitiminde Dama 
nm Yeri’ Yaşadıkça Eğitim So- 
yi 37
ÜSTÜNDAĞ, lüby. |1995) 
'Temel Eğitimde Onma’ Eğitim 
I •e Bilim C-h 19. sayı 95
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996 ____________________ 23
YASADIKÇA EĞİTİM-13
Kendimizi ve Çocukları
Koruyalım
Dr. İlhami FINDIKÇI
Davranış Bilimleri Uzmanı 
Kültür Koleji Akademik Destek Genel Müdür Yardımcısı
Herkesin gözü önünde cereyan eden olumsuz toplumsal gelişmelerden 
ailenin ve özellikle çocukların en az yara almaları 
konusunda neler yapılabilir?
GBünirl üçkiç ekğoişnu şdtaulrlamrıa lgairb iv aey hnıa ykaötk ek abrmağalış aoslıd ubağzuemn uezn,  ayyankım hıamvıazydı askoilleurdi ugğöurmmuezm vizei  seünrgeeklliyor.ydüüzkele roilndiu bğuu mgeulziş ihma ldsüe görmüyoruz birb
li yüz 
de onları hergün gördüğreücminüdze ikçii ncdidird ib obyir
i rsiomriuzni.  kÇaorcşuıskınladraı nf aher geçen gün geliştiklerini, büyü­
di ciddi farkediyor, “çocuklar da büyüdü”la rdıi yvoer kuizlo. lBaorıynlıanr ı avret
rtıkğ ıendı ebbiizlii ysoorlluazy açcoağkula zrıa mzaamna. nB ecilkdi­ 
lmareıl,e krii şgilöikr mözeekl lhikelre rai,n snoes ybaalb da üvney aölğarreı,t mareknaidna şhlıkları kısacası r
 ukhilsoalal rhıanyı agtölarrüı ykoornuzu sduan dyaa kdi ugyegliuş­­
eetsteinği  raürzpgaâ rblaory uh agtetali şkmaseıyrig apleakr,  aazil eyneitniş kkienn dfaisrikn 
aerdceır  ddeuğirludmir.a  Çgoeclmuğişutnir . dKuıysgaucasasıl  ddıüşn çyeavsrıneldear dkeant  
rumada yetersiz kalmasına yol açıyor. e has sıcaklığının, aile üyelerini, ısıtmada ve ko­
ADieleğ earğlaecrın Yıpranıyordökülmesine yıonl  adçaallna rgıneılniş molegluern,l aüşçm aaşdaağnı  bkeışr ıylmukaasrını ab, üftiülinz  dhüalninyadneıkni  orertngarenk yapraklarının dmırik.  Çsoervurne lakri,r lgeençmime sdi,e hrdızi lvae a brteannz nü
ak derdi durumunda­
suzluk ve karamsarlığı doğuruyor. eBrui 
fsuoss, ykaal lsaobraulınkl aşre gheirr hayatı,trafik sorunları ve tabi ki ekono­
dukları sosyal gruplara ve içinde yer n
ek kişi gerekse
auldnı kslaornıu tcoupnlduam ias ey aöbnacnecliıklaleşı ykoern d
 tioleprliunme  sdoünzreay dinad üey uesmi uotl­­
yğoerr.sizlik, kalitesizlik hortluyor. Kavgalar, cinayetler, savaşlar bu karanlık
in tsaabnlloayr.u  Bdua haaş adma akdaar adrteı­­
mayAainle ,r üuzlugâ orrta cereyan edAmacımız  kaakrıam blaitraı bkleon çd
ei nh abliun dgee livşamrleığleınrdı esnü deütkileizmek deği rme
nyiey oçra,l ıyşıapnr amnıyor. Nereden geldiği belli ol­
toplumların karşı karşıya bulunduklarl.ı  Avme aç,ö 2zü0m00 ’ali yıllara yaklaşa
unm d aülneyvai mgiıbzid saa rhseıymoer na ibleüytiü. n 
olal ubşatşuar mçıakkmtaad, ırs.o rGuenlilşamrlaiş  bbiralzikı tteo pylauşmamlaar daal ısşökzaün lıeğdınil
radıkları bu sorunlar, söz konusu tabloyu 
ıenn  ksaozraunndlaırrıılnm çaöszınüam yüö nyaenliıkn deağ itbium  sçoarluışnmlaar­­
24............................................................................................................................................................................... • • • • YAŞADIKÇA EĞİTİM/49/1996
Blairrı naan lhaımz dvae rbilaityıo tro. pAlulimeyui , kaoşrıruım bairyeay syeölnliekltiekn k taonpulunmlasra hllaığzaır ldaönnıyüoşrü nye knıiv rdıümzıenndlae mgöerleürn ügyetoirr.iliyor. 
HReytinlam oerld üuçğ a
gi lSeadvena şblau söyleneir
rinı invebilir.  d
 aÇğoılcukAncamk ış 
loarsigladruağ, ua lbkaotlı,  tuoypuluşmtulrarıgençlik kesiminde giderek yaygınlaşması, intiharlar, y uc
na göre ülkemizdeki aile yapısının sağ­
giderek artan suçluların aile yapımızı zedelediği de boillsiunz
ulu kvlea rb, esnozeri olumsuz alışkanlıkların 
yandan oturduğum en bir gerç
ruekmtilur.s uN ibtuekluimnm taeykanno lsoujiç lbarir,  
sğuerz ,y kaınsdacaans ıb tiozip lbuimzdudezan ky ieu rzodalueknmla şsutuçızrsı uy“zoe rnb, ”uylecaarbika esnıvcziı nlba işirçt ıidrnıüdyneoy rb.a idEralni k yateoc lısckeulıyl, ureekn  ynaepfmreat  yet sınırları z diyoruz. 
uiİmnysakanândnlııar rasıannğ , mleanrak heornleu mmdii­­­
rbiu.  Boula yrelayrtıinn giç
oirnlaen gıyiror.  savaşlairpı nt
Saoranfr oa ludya okriumz.i  Bgedan en çok etkilel
rkçie kenend
 olm
leer bilm
ayeıpd ehna yyaâlş aümrüaynaü  boillaen b abşul ıyoolaryulza rbı ut açritrıkşıiynolirkulez­, 
abnonyue-tblaarbaa ulalra,ş ıyyaonri.  aİzilleedyiirc.i  Rsaeyyıtsiın ugğ srauvnaaş lbarüıtnüdna   adrea çh oiçl akruakşk kuuslulazn çıloacnu kçloacru, kgleanrıçnle sra vyeıs ıd üolrakyüıstüıyclüa  
sdoer ueknrlaarn lialer ad tialeşnıncailniğ bee ableışktlıerrıl,a çno çcouckulakrl avreın g eyn
d
aşçale
orğinal lyıkldıklaraı ş
aardıınkdlaarn uzarasındıa  vöe
a ik bir görünümnelmerliid eb eynazşearylaikca
 kvlea roır dtaumyg iuçsinal­ 
nu yeri gelmişken belirtmekte yarar vardır. ler bulunduğu­
MSorunun Değil, Çözümün Bir Parçası Olabiliriz.cdeirk. tir
a?d dBiu v seo mKişiyi, aileru
a n2evi kirlenmyi, h1a. tytaü zbyirıl  saon
enyei -bbiarbaraaladraı nyıanş abmaşak syal kurum olan lıca
d ugrüunmdeumndlear iknail aonl uaşitlue,r avcaarklı ğgınibı i ngaösrılü snümrüedkrtee-­ 
mDoel afyırıssaıytıl ay aonkn ee-dbialmbaeldare nk ebnidliinleçrlii nbi irb ilşee kdieldrein 
ikşolertumnemyai svıe,  gtoitptilkuçme u ayakta tutan değerlerin, seç­
kendilerini ve çocuklarını korumaya özen gösdteernm eetlkileyen, rahats
bızü eydüekn  ögneelmişm kealzanmaktadır. 
diği değişkenlerden kaynaklanan olumsuzlukları bertiadriarfl eerd. eAbnilnmee-bliadbira.  eHne raşzeıynddeann  
edre, nkeatrlşeıysıenbdial­ 
yria vpem çaocuklarını reyting savaşlarının pasif kurbanları olmaktan kurtarmalıdırlar. Bil
öinnçclei  tkeerncidhilleer­ 
kmınal ıçdeıvr
l.ı dTıralremb
ar. 
izi et o
Bpirluçomk olayın godaklaunnm naekrteay ye
e çgtiitğtii ğsinahe ndeele krianfa asarar olacaktır. Ke nyo
lırnadlıam g. eArçmekal eb uilngdisain b dualu önnmcaey kaebnilddiimği izkeo nvue şyual­­
guemrçuetk t odhışuım ylaayrıı nelakrednalner doelunm oslumza yaalı şökzaennlı kglöasrtı eorel
dainm iazrik vaed açşolacurdkalanr ıkmoırzuı ykaolırmuy. aHlıemr.ş eGyeer erkasğimz evne  
omlaarna, kb başizk abliarrbınirıinm yizalpet ıukğlarraış ıirlek eunğ, rdaüştnığyıannızın z
lim. 
 gaemliaşnmdiaş nü 
Yçaopkı cdı ave ürelkeleri hdao kfauz l
t
va
i
e 
coi lomlmalıay organd üı
ar . hNairtcretime
akdimığıi, biy 
mtoıotep
zl uzma­ 
loji,T soüppluerm iulemtkueznulenr ,e u
kno- 
ama herkes elinden gen
z
l ö
ay teknolojiler
ennie ymalpi mkaalyıdnıarğ
i 
. ı 
voel abne nzeriBu korgkeunnçç 
 knon keasi
ulllearynarki
lna,  
 uğr
ilegnis i
aş
iyzi
ı
l 
yboirç.imde yetişmesi iç
ma dinamizm sağlayan bir zenginlik olmaktan çıkmamalıdır. Bunuikn v yeo dluu ydaar seığziltıkim sionn, u
icnu  hteorpkleus­ 
yceağtıinn,  eamlışaknaentliı kolaldrıunğ ute muneullteurlimnianm aatıllıddıığrı.  aYioleğduenn  işg eyçümkeük tveed itro. pHluemrşseayl dgeenl 
s
işömnceele çro, cçuokcluakr
oısny, agl ehlea­­
gmineimn,i zkea reşnı gkeol noulmlmaamz aklıu, vovneltairnad eonla nya sreavrlgainmılimzi azaltmamak. Aile bir
ları gör­
runların değil çözümlerin bir parçası olmanın gaalyıdreırt.i  Siçoinndueç  oollamraalkı ykıizş
liiğleinr ivne t ekmureulm hlaarrc ıo loalan se. rak, so
v­­
YAŞADIKÇA EĞİTİM/49/1996.............................................................   25
Okul Merkezli
Y önelim
Yrd. Doç. Dr. İrfan ERDOĞAN 
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi 
Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Görevlisi
Okul Merkezli Yönetim, eğitimi geliştirmek amacıyla, 
okul düzeyindeki yetki ve sorumlulukların arttırılmasına 
dayalı olarak oluşturulan bir sistemdir.
Giriş Okul Merkezli Yönetim'in 
Eğitim sisteminin merkeziyetçi yapısının Yararlan
azaltılması bir başka ifade ile yerelleşmesi Okul Merkezli Yönetim'in en belirgin yarar­
özellikle son zamanlarda sıkça dile getirilen larından birisi öğrenciyi merkez alan bir eğitim 
bir konu olmuştur. Bu değişimin gerçekleşme­ ve öğretimi sunmada etkili olmasıdır. Bu sis­
si için öncelikle yetki, sorumluluk ve karar ver­ tem altında okulların, öğrencilerin ve çevrenin 
menin desantralizasyonu gerekecektir. Bu şe­ ihtiyaçlarını karşılaması daha etkili olur. Bir 
kilde eğitim yönetiminde inisiyatif merkezi ör­ başka anlatımla okullar bu sistem ile öğrencile­
gütlerden aşağı doğru kayacak ve okullar üze­ rin (Lieberman, 1989), toplumun ve çevrenin 
rinde odaklaşacaktır. Bu durum bizi eğitim yö­ gereksinimlerine ve özelliklerine daha etkili ce­
netiminde “Okul Merkezli Yönetim” olarak vap verebilecek programlara sahip olabilir.
adlandıracağımız yeni bir anlayışla karşı karşı­ Okul Merkezli Yönetim modeli ile eğitim 
ya getirmektedir. İşte bu makalede, Okul Mer­ uygulamalarının yerinden denetlenmesi ger­
kezli Yönetim 'in, ne olduğu, yararlan, sakınca- çekleşir ve yapılan uygulamalar için etkili bir 
lan ve uygulanmasında yaşanabilecek zorluk kontrol mekanizması gelişir (Lauglo ve Le­
lar irdelenecektir. an,1985).
Merkezi sistemin işleyişinde etkili kulla­
Okul Merkezli Yönetim Nedir? nılamayan insan kaynaklarından daha iyi yarar­
Okul Merkezli Yönetim, eğitimi geliştirmek lanılabilir. Çalışanların sadakati, yaratıcılığı ve 
amacıyla, okul düzeyindeki yetki ve sorumlu­ kendisini çalıştığı okula adaması daha yüksek 
lukların arttırılmasına dayalı olarak oluşturulan olur (Lauglo ve Lean, 1985). Eğitim işlerinde 
bir sistemdir. Okul otonomisi, desantralize yö­ halkın sorumluluk alması, “benim okulum" 
netim, okul merkezli bütçe , paylaştırılmış yö­ duygusuyla eğitime katkıda bulunması daha 
netim, okul merkezli program geliştirme gibi yüksek olur (Başaran, 1994). Ayrıca öğrencile­
farklı anlamları çağrıştırsa da genel olarak yetki rin de okula ait olma duygusu bu sistem altın­
ve sorumlulukların okul düzeyinde yoğunlaş­ da güçlenir.
masına dayalı olan bir uygulamadır. Bu çerçe­ Çok yönlü programlara sahip olan okulların 
vede Okul Merkezli Yönetim, eğitimle ilgili her yaygınlaşması sağlanabilir; bu da siyasal siste­
türlü kararın okulda alınmasıdır (özdemir, s. min niteliğini geliştirir (Lieberman, 1989). 
26, 1996). Dolayısıyla Okul Merkezli Yönetim, Çünkü çok yönlü programlara sahip olmak bir 
okul merkezli karar verme olarak da algılanabi­ anlamda bireysel isteklere cevap vermek de­
lir. Okul Merkezli Yönetim, otonomi ile karara mektir. Ayrıca, okullar bu sistem altında yetki 
katılmanın bileşimi olarak da tanımlanabi- ve sorumlulukların merkezde toplandığı sistem 
lir(Özdemir, s.27, 1996). altında ihmal edilen sosyo-kültürel ihtiyaçların 
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/199Ö
karşılanmasında daha etkili olabilirler (Lieber­ rumluluklar okullarda odaklaşacağı için stan­
man, 1989). dartların dışında kendine özgü özelliklere sahip 
Hızlı değişen teknolojiye okullar aşın merke­ okullar oluşabilir. Yani okullarda yaratıcı uygu­
ziyetçi yapı altında kolay uyum sağlayamamak­ lamalar oluşabilir. Okullarda eğitim ve öğretim 
tadır. Nitekim teknolojinin eğitim ve öğretime ile ilgili sorunların çözümü için yeni yollar keş- 
yansıması zaman almaktadır. Okul Merkezli fedilebilir. Bütün bunlar okulları tek tip olmak- 
Yönetim ile yetkilerin toplanacağı okullar yo­ dan kurtararak çeşitliliğini zenginleştirir.
luyla teknolojideki yeniliklerin eğitim ve öğreti­
me zamanında kazandırılması kolaylaşır (Li­ Okul Merkezli Yönetimin
eberman, 1989). Sakıncaları
Okul Merkezli Yönetim ile eğitime, merkezi Okul Merkezli Yönetim’in hayata geçirilmesi 
bütçenin dışında yerel kaynaklar kazandırılabi­ ile merkezi sistem altında rutin olarak yapılan 
lir (Lauglo ve Lean, 1985). Okullar arasında re­ işlerin çoğunun okul düzeyine kaydırılması so­
kabet oluşur ve bu da sunulan eştim hizmetle­ nucu okullarda yapılan işlerin yoğunluğu arta­
rinin kapasitesini yükseltir. Okullar kendi im­ bilir.
kanlarını kullanarak extra kaynaklar yaratabilir Merkezi sistemde uzmanların yaptığı işler 
(Weiler, 1991). Okul Merkezli Yönetim ile özel donanıma sa­
Eğitimde yeniden yapılanma önemli bir so­ hip olmayan yöneticilerin insiyatifine kalır. Bu 
rundur. Genelde eğitim sisteminin değişmele­ da okul yönetiminde uzmanlığın gücünün 
re ayak uyduramadığına ve zamanın gerisinde azalmasına yolaçar.
kaldığına işaret edilir. Okul Merkezli Yönetim Okul Merkezli Yönetim ile güç kazanan 
ile okulların kendilerini yenilemesi ve zamana okullar elde ettikleri otonomiyi iyi kullanarak 
uyum sağlaması kolaylaşır ( Lauglo ve Lean, daha iyi gelişebilir. Ancak elde edilen özgürlü­
1985). ğü iyi kullanamayıp başarıları azalan okullar 
Mevcut eğitim sisteminde amaçların pratiğe da olabilir.
dönüşemediğj ve çok genel kaldığı sıkça dile Okul Merkezli Yönetim, yöneticiden öğret­
getirilen bir sorundur. Okul Merkezli Yönetim mene kadar herkese yeni roller ve sorumluluk­
ile eğitimde gerçekleştirilmeye çalışılan amaç­ lar yükler. Yeni rollerin ve sorumlulukların ko­
lar uygulanabilir niteliğe dönüşebilir ve netle­ layca anlaşılması ise zordur. Bu durum perso­
şir. nelin kendisini güvensiz hissetmesine yolaçabi- 
Eğitim örgütlerinde mevcut yönetsel yapıdan lir.
kaynaklanan iletişim sorunları vardır. Okul Okul Merkezli Yönetim’de koordinasyon 
Merkezli Yönetim ile özellikle okul düzeyinde zorluğu yaşanabilir. Artan otonomi ile birlikde 
yönetici, öğretmen ve öğrenci arasındaki ilişki­ yöneticiler, öğretmenler, ebeveynler ve öğren­
ler daha sağlıklı bir şekilde gerçekleşir. ciler arasında bir güç mücadelesi yaşanabilir. 
Okul Merkezli Yönetim altında okul ile aile Bu da okullarda yeni çatışmalar yaratabilir.
arasında daha iyi ilişkiler kurulabilir. Özellikle Merkezi eğitim sisteminde okullardaki uygu­
aileler karşılarında sorumlulukları merkeziyetçi lamalar büyük ölçüde belirlidir. Sistemin otur­
yapıda sıkça olduğu gibi bir üst birime aktarma­ ması nedeniyle olağanüstü gelişmeler olmaz. 
dan üstlenen okul yöneticilerini bulma şansına Okul Merkezli Yönetim ile okullarda beklen­
daha fazla sahip olurlar. Okul Merkezli Yöne­ meyen sonuçlarla karşılaşılabilir.
tim, karar verme düzeyini kararın etkileyeceği Okul Merkezli Yönetim ile okul yöneticiliği­
kişilere olabildiğince yakınlaştıran bir yönetim nin kurumsallaşması zorlaşır. Belirsiz bir ön­
modelidir. Bu açıdan yönetimde kararlar daha derlik uygulaması ile karşı karşıya kalınabilir.
verimli bir şekilde alınabilir.
Okul Merkezli Yönetim ile kamuoyunun eği­ Okul Merkezli Yönetim’in 
time duyduğu güven artar. Velilerin ve öğren­ Uygulanması
cilerin sesine daha iyi kulak verilir. Toplumun Okul Merkezli Yönetim'e geçişle birlikte eği­
bütün kesimlerinin okuldan olan talepleri ve timden sorumlu olan diğer birimlerin işlevleri 
ihtiyaçları daha iyi dikkate alınır. Toplumun nin tamamen ortadan kalkması değil değişmesi 
okula karşı ilgi ve istekleri sürekli olarak canlı beklenmelidir. Bu sisteme geçişle birlikde eği­
tutulur (Özdemir, 1996). timle ilgili merkez örgütlerde bulunan perso­
Okul Merkezli Yönetim altında yetki ve so­ nel, yol göstericilik, rehberlik ve uzmanlık rolü-
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996 _. 27
nü üstlenebilir. Aslında merkez örgütlerde Okul Merkezli Yönetim altında okullar­
bulunun uzmanlar sundukları hizmetler da çalışan personel belli konularda bilgi ve 
empoze edildiği zaman değil araştırıldığı deneyim eksikliği ile karşılaşabilir. Bu du­
zaman daha etkili olur (Prasch, 1990). rumda bu sisteme geçişle birlikte persone­
Okul Merkezli Yönetim altında yönetici­ lin eğitilmesi gerekebilir.
ler yaptıkları etkinliklerde daha yetkili ve 
serbesttirler. Okul yöneticileri okul üzerin­ Okul Merkezli Yönetim’e
de merkezi örgütlerin sahip olduğu yetki­ Geçişin Zorlukları
lerin büyük çoğunluğuna sahip olurlar. Okul Merkezli Yönetim uygulamasına 
Okul yöneticileri kararlarını savunmak geçişte bazı zorluklar yaşanabilir. Öncelik­
için merkezi örgütlerin düzenlemelerinin le Okul Merkezli Yönetim’in getireceği de­
ve politikalarının arkasına saklanamaz. Bu ğişim bir direnmeyle karşılaşabilir. Çünkü 
nedenle yönetici, grup dinamiğini sağla­ bu sisteme geçişle birlikde bir çok maka­
yan bir kişi olmalıdır. Bütün personelin ve mın işlevi değişebileceği gibi bir çok kişi 
öğrencilerin sorumluluk almasını sağlayıcı de sahip olduğu rolü kaybetme durumu ile 
ortam yaratmalıdır. Ayrıca evebeynler de karşılaşabilir.
okul yönetiminde belirli ölçülerde rol al­ Mevcut eğilim sisteminin bağlı veya iliş­
malıdır. Bu açıdan yöneticiler evebeynle kili olduğu diğer sistemler oldukça farklı 
daha fazla ilişki içine girmelidirler. Kısaca­ olan Okul Merkezli Yönetim uygulaması­
sı yöneticiler bütün personeli harakete ge­ na geçişi zorlaştırabilir. Çünkü ülkenin si­
KAYNAKÇA çirecek roller üstlenmelidir. yasal, ekonomik ve yönetim yapısı Okul 
Açıkgöz. Kemal "Katık Okul Merkezli Yönetimin uygulanma­
nıanın Kuramsal Temellen Merkezli Yönetim’in uygulanması için ye­
ve Katılma Araştır ma­ sıyla birlikte katılımın daha yaygınlaşması terli ölçüde hazır değildir.
lan' Eğilim Bılirnleıı Fakül­ sonucu bilgi önem kazanır. Çünkü yöneti­
tesi Dergisi Cilt* 20. sa­ Ayrıca Okul Merkezli Yönetim’in getire­
yı 20. 1987 cilerin dışındaki kişilerin karara etkili bir ceği özgürlükler iyi kullanılamayabilir ve­
Balcı, Ah Flkill Okul Ku­ şekilde kaulabilmesi için bilgiye ihtiyaç 
ram Uygulama ve Arattır­ ya yanlış yorumlanabilir.Çünkü toplumda 
ma. Ankaro: 1993 duyulur. Bu nedenle Okul Merkezli Yöne­ sorumlulukları kullanma konusunda geliş­
öuısolıoğlu, Zıya Eğilim timin uygulandığı okullarda yöneticilerin 
yönetiminde Teoru ve Uygu­ miş bir özgüven ve kültürel birikim yok­
lama. A Û. Eğilim Fakültesi ofisi bilgilerin saklandığı değil etkili bir şe­ tur. Okul Merkezli Yönetim yanlış yo­
Yayınlorı Ankara: kilde dağıtıldığı yer olmalıdır.
1978 rumlandığı ve uygulandığı zaman amaçla­
Başaran, İ.E "Öğret­ Okul Merkezli Yönetim’in uygulanması rına ters düşecek sonuçlara yolaçabilir.
menlerin Yönelime Kalılmo- İle özellikle öğretmenler daha özerk bir or­
5i"Eğilim Bilinilen 
Fakültesi Dergisi Cih 19, tamla karşılaşır. Bu açıdan öğretmenlerin Sonuç
sayı 1-2. 1986 kazandıkları otonomiyi yararlı hale getire­
Başaran, İbrahim E Tür­ Okul Merkezli Yönetim 'i eğitimi yeni 
kiye Eğilim Sistemi Anka bilmeleri için risk alabilmeleri ve yeterli leştirme girişimlerinin temeli ve aynı za­
ra: 1994 özgüvene sahip olabilmeleri sağlanmalıdır.
Hill . Paul T, ve Banan, manda devamlılığının bir parçası olarak 
J Decentralization and Okul Merkezli Yönetim sistemi altında görmek gerekir. Daha doğrusu eğitim sis 
Accountability m Public okulların yönetilmesinde yöneticilerin di- 
Education, Washington, temini geliştirmek için öne sürülen deği­
RAND 1991. şında öğretmenler, anne babalar, toplum şim projelerinin çoğunun gerçekleşmesi 
Lieberman, M. Privatiza­ temsilcileri ve öğrencilerden oluşan Okul 
tion and Educational Cho­ Okul Merkezli Yönetim 'e geçilip geçilme- 
ice. NewYork: St Martin's KuruTları da oluşturulmalıdır. Kurul, yö­ diğine bağlıdır. Örneğin, sıkça duyduğu 
Press, 1989. neticilerin ve personelin yaptıkları işlerde 
Lauglo, J ve Me lean, 
daha sorumlu olmalarını sağlamada etkile­ muz eğitimin öğrenci merkezli olması, de M. The Control of Educali 
yici ve denetleyici bir rol oynayabilir. mokratikleşmesifyerelleşmesi gibi projele on. London: Heinemann 
Educational Books, 1985 rin gerçekleşmesi doğrudan Okul Merkez­
Özdemrrr, Servet. Eği­ Okul Merkezli Yönetim uygulaması ka­
timde Örgütsel Yenileşme. nlıma dayalı bir sistem olması nedeniyle li Yönetim modelinin uygulanıp uygulan 
Ankara: Pegem 1996
Prose, J. How Io Orga­ okulların amaç ve görevleri açıkça gelişti 
madiği ile ilişkilidir. Dolayısıyla Okul Mer­
nize for School Based Mo rilmeli ve antlaşma ile belirlenmelidir. kezli Yönetim anlayışı ile eğitimi geliştir 
nagernent. Alexandria, Vin- 
ginia. ASCD , 1990 Okulların gerçekleştireceği performans ko­
meye yönelik çabaların temeli atılmış olur. 
nusundaki beklentiler açık bir şekilde orta­ Bu açıdan Okut Merkezli Yönetim mode 
Clune, William H ve 
While Paule A. School ba­ ya konulmalıdır. Bu çerçevede okulların 
linin özellikleri ve uygulanması He ilgili ye­
sed Management. CPRE düzen ve disiplinle ilgili politikaları da açık ni araştırmalara gereksinim duyulmakta­
Research Report Series, 
1988 olmalıdır (Balcı, 1993, s.15).
dır.
28 ______________________ YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996
Çocuklar
Y önetsey di
Kathleen L. Rottier
Çeviren : Seda TOPRAK, Uyarlayan: Neşe ESER
Eğer dünyayı çocuklar yönetseydi tarihin akışı savaşlarla 
değişmezdi çünkü, onlar kardeşçe paylaşmayı bilirler; Eğer 
dünyayı çocuklar yönetseydi, aldığımız oksijen daha taze 
olurdu çünkü, onlar tabiata daha çok
önem verir. Ama gerçekten dünyayı çocuklar yönetseydi;...
laraY, öknuertamlleakra,  syöaz lüdka  abnelamı ile yasa­ ilgilenen, sorunlarına pratik ve yapıcı ubiyrg udniğ ebr içainmladme ı çilael ışbmirainy
lıl i skaoğlşaumllaarka,  çnöüzmümüzl erre küarebteetn k koişşuilerdir. Fakat gü­
daki çalışmasına yön veinr mbeirk ,k oonnuu­ lbaerpınleınr  yduakhaar ıdçao ks özzor
lllaaşrmı, ahsaı ygaitb iş asret­­
yHönlendirm
ü edilen ideal yö­
geerrç eikkil eaşntila
emkd aan dlaam yıömn ettaimşım eaykletmadır. netici tipinin çizilmesini zorlaştır­
ci bulunur.r eBnu  bkiirş iv veeyyaa b kirişkialeçr y yööne
intii­ mnet­ dnıe
ak
rt. ic
tialderırin.  Byuentuişnk inneledrednei nb eolkliu şdme aysöı­­
şmi(ele r)g üdcirü. nKüi şielelinde bulunduran ki- için 
Nneitde
güç, onları bazı rdinu reulminldaer dbau aluynrıacna lbıku­ duygular
e lvenen  dbiirrdçoiğki myeiztişkin, çocuklar düşüncele r sçaefr çveev etseinmdiez  
lğı erk oinnsuamnala rgınet iyradriğair ıniçai nv ebyua  gzüarcaür ıdnia­
ht are tiirşikyion
kleiğt ee gdeeçmişityeo rn. elÇeor cbuuknluktar? Yetişkinleri daha bliarreıy cd
ne ğyieş­­
ku llBanabilmektedirler.
şünmeye iten sebepler neler olabi idlirü?­ 
idyui raumamşakdçaulıl rag.r üıîndç ıenha el ryb zaiarr mayraınna i stkeunlillaennı lbainr  Ntaebdiaetnın  tüyomk  çeıdkailrm keayveg açalalırşıı, lmsaavsaış, laürl,­ 
rdien , btuolpulnuamnu ng,ü kcüü reester
öanfıentdicaik id ek ieşliilne­­ ktieşlkeirn laerraisnı  vaen ldaeşm oanzlalırkıl ayrö nve.st. hep yel çerçevede in­ lerin, yöneticilerin rolüdüre?n  lEidğeer
­­
sygaeanlnilş,ı mğoınen slai,y raıinlre arrilhmema eski uilçliann açna,b ao hnalarrcıan­ n
deü noİyşltaueyr dıb uuç? oscourukylaar  cyeövnet
r 
tiyaçları ile yakından ap a
serayydai nd Muraurmy- 
YAŞADIKÇA EĞİTİM /49/1996- 29
men 
öolğaryelar
kdoınr.t roBlu  edsiimlmuilşa sgyeolniş mbeolyeur nvcea  
rçaeğkm k
nciler haberleşme ağındaki ger­
lik ole
im
unp,
l
  
iuklluersdale narkadap
 habersiz olmalarına
şloıkli tikkuar aabdiılnma ebkitre dbiirr­
 
ler. ­
ra, Kayaç ltaerl
nelfaonn ah, ekr taı vardır. eBlim
kıemın; bir bilgisu p ryoazılımına, i
ahytai­­
rrie nincitleerrn geüt nslaüyke soilnadyela r
jıe vyee  adkatihviilt eöleğ-­ 
tluedyliarl e(rIn. teErlneektro
hall
t) önğirke tmhaebneler
eldere dşm
bilm
e eta y
ek­
ma grup rtı
oş-­ 
rüşlBeuri npir 
lapraıynlaa şkaabtiıllmıp efkikteirdleirrlienri. ve gö­ojede (IC
land Üniversitesi bilim adamları kısa alomji açü treüknnleorlio jik kuull
OaNnıSlm) yaokğlau nb tierlkikntoe­ 
laadrıd ıIrC. ONS olan bir proje başlatmış­ 1 ymaulalarısnyıo any pdrınoglartamm
lıl aönğırmeın cdieleğildir. Si­
Maryland Üniversitesi, gelişen likalar üretmelerinaek y vaer daılmtecrın
riant idf üpon-­ 
kteınkdnaokloi jig evleiş imdülenryi ainçıenr end übziern mi ühfarke-­ rı amacıyla yapılmıştır.
 olmala­
pdarot jepyreo ögrna mayıaykla  olomlduuştkuçra. farklı bir i
1. A
kendlki  u4
ş
l-
a
u6s 
mhaaf t:a  Üalrkaseı nAdraaştırması
1981 ’den itibaren 1500’den fazla alacakları dael vlpeotl iatidkaamlalraırnıı
  övğer eynecrilienri  
öyağnreınn cbi irbçuo kp rüoljkeedsei nydeern a klmatıışl ıvmel adrü onl­­ tmeans ıMnıa yryülraüntdü rlÜern.i vAerraştırm
n
muştur. Bu ülkeler arasında Japonya, lardaki konuların taslasğiıtneıs çi 
ıantya ıra tryıaşüşmrtıüar­­­
KKoolroem, bVieynae, zİsüveilçlrae, , NFroarnvseaç, ,A lİmzlaanndyaa,,  nkıamryolarını düzenleye
ıkarıp, se­
İsveç, Kosta Rika, Finlandiya bulun­ le vÖeınğ dırneiğ nüecryi eltelaerkr ıibm tilelgamirslsaail
r eekd ehceer okul ta­
maktadır. y ialrg ilkeunli
ğr.i ülkey­
berBleuş mper ojenin adı Uluslararası Ha­ çok çabuk alışırlar. Genelde
l alnisıme ıçnaa­ 
adnudr.  N(eIngtoe
vren aMtiüoznaakl erCeo mSimmuulnaiscyaotnioun-  dğıunkdçaak iz oçrodcuurk. laFraıkna tm bout ivasyonu ol­
yarlardan taiakttiiof nb iSçiimmudlea tiyoanr)a rBlailngıilsaan­ yon
tür simulas- 
bu projede öğrenciler diplomatların bdıirr.b 
a,
irA
 rmleariş
ützıakerelerner mkaü tüsıpra
dseı ndilag i öahaneyi vğ
rrtemnaktae dciiğleer
­ 
vlaen  pmolüitzikakaceırlealreınrd yeekrii nbia aşllmıcaış tkıor.n Yualaprı,­ karoançulasruı 
r 
dünyada; sağlık, insan hakları, nükle­ nd
naa syıla rkduımllacnı molaulralraır .gerektiği 
er 2. Aşako nsuillaahrldaarnın  ohluızşlma uyşatyugrı.nlaşması gibi geç dörÇta hlıaş
mmaa n: ınM iükzinacki eraşea
Katılan her okul belirli bir ülkeyi de öğrencileftra dteam ssoinl ueçdlaenceırk. leB
mua ssıü reen­ 
tkeem tsaikl ıemtmıniış  ivçee rhmeirş tçiar.l ışBmuna l2ar0,- 3ta0m üal­­ alelrırel arm. Mesüajzlaakr gönderip, ceva
rpi lüalke­ereye katılacaklar (drıinp-ı 
_______________________ YAŞADIKÇA EĞİTİM/49/1996
ltoişmatlar) telekonferans sistemiyle ile­ğoıln
imda  saarak ö
ğlarlar
tağrrteışnmcial
. eMyrai n
ü
a 
za
çtıe
ke
lıkr.l
r
 if
e
Tle
lerri  başladı­
bul ya da red edilir. eklif
klearrş ıklıak­ 
lasyYoirnmdain cçio cliuskteuğrayan sorularlla
yri  isçüerreeknl i sodne ğsişimimue- 
ren a karşılaşırlar. Öğ­
 
zHır’yla
cinlemr bu çalışmi kuışl labnirm yışalz
a
aırlı
 miç inol aözellikle ha­
2.000 - 3.000 mesadjır. B
nu  PyOaLzNılEımT  
ynei nmSi iemsaujllaasry gon süremesajlaerılnm egyeerl 
 kieçenr mede ekertkdeeednri.r  .devam yBeu­ 
çgoekli şktiırseab biliercae skülerreidnei  idşöiiayğllroee gnlöiağrırneın ncialseırl  
lreernincidleern,  d(Küannyaadnaın,  İçsoraki l,d eJağpirşleikr . ülÖkğe­­ daha iyi yürütülmesi için yeni fikirle­bl i) öğrencilerin müzakereye 
oknayüald ıgki-­ kria vdaarrd gı.e lÇişotci ukların yeteneklerini bu 
kair ıgnaı yörğertleenrdi idkeç ea çratalırş. mBau k okanduasru nydaya­­ yçeektitşikr.inin şa
rşmkeınlelırki  kyaarşşaıdsıınğıd ab ibri rgçeork­ 
pgıenk toilfalenr ibnir katılım öğrencilerin pers­ “Dünyanın liderleri” statüsünden 
lKeümltlüerreinl  çfa
irn genişlemesini sağlar. vazgeçmekte özkülmılıklelarirnı ev en asuıllu ysaakl lapşrıomb­­ bçoilcguiskalyaarr, lagrülan l
oülkd ufkikçiar isteksiz yapmakt aanl ışmveurtilşule
orlianni 
la ydu­
 
sarhdiab i boululurlnadr.ukları konusunda bilgi loaetk
r. 
muilşu
Bnu mtir .son
e sgajülanrle r(ifnikei rk aadlıaşrv edrieşvlearmi)  
3. Aşama : Yansıma ve 
MSoaryuısş’ttua rbmasIConOrNa Sy’eunni  bbuir
i tdeenğ ibşium simu bölümün bdeekl
leasnyiyoondan Gayretli öğrencilerin 
simulasyondaki aktiviteler,i  öhğarkenc
ridleur.  Müzakereödğerne nöndcike levre i sonra öğ­
mbilügnildeen diisrei ldöiğlerer.n cPilreorje
kında
 ynein son bölü­
 mrdeaetkm iy eaknpolmenruı şlklaaerrl dimhırae.k  Ökbığinlrgdeiasni c divleeeğ reeser lnneoünrkdyliaer-­­ 
lbeirri naki tfiavrklı bir probleme
n yi aö dğare gnednikiş­ er silahsızlandırma, insan hakları ko­
ymaan ıbşmoyau
iteye uygulayacaklardı. Çalış­ nulu demeçler, ağaçlandırma ve di­
me aşam, 
nmca masıü zvaek
üezra uye
k
glue
errde eyköi nktaermari , vda­ ğer görüşleri tanımlamaları için soru­
hakkında çocuklara slaonrualna rs tyröanteeji
elerr­ lar sorulmuştur.
di. sızl
Banadşlıarnmgaıç ytaa  dkaim asğea çnlaünkdlıeremr aysiıl atha-­ 
şadÖıkğlarreın ckiılreırkilnık lçalışma
ltil­ nımla
arı, baş asrırılaasrıın, dlaid year­­ yncioulrnudma
y laahmmearakmlaeırsş   yfbaaukp aaktb omilniüyuzolaarrdk uehr. aeÖknkiğnırn esdnoa­­ 
lrBiakişr lçdaorakıvnlraıa rnıdnıüşınşlaü rnyı üavppeı l aybnae znmmzeaürlzai arzık oeirrsletuel enurdiğni.­ dmış
er
e nh
 s
 ab
öemrelesrt r bböalüşımndüay leg ahzeemteleenr dehkei­ 
mişlerh fiaç kialtg i8le hnamftead sikolnerrain sii mrauplaosry oent­
YAŞADIKÇA EĞİTİM/49/199----------------- --- -------- ------ ---------- 31
dbabiiz
zmıları drliğie dse, 
ab kalzaıvlayreı  adraa crıalıpğoı rillaem yaadzaıl airşı­ 
lojiyICi ObiN
ağSla, mkaalkıctaı döığr.
şim içinr lecşetsirairrektelnen; 
röeğnriemi ve tekno­
gün sürekli gelişen mdiremslee
nkctieledriir . ilBetui­­
dlean  livsaen ımmu ehna üst derec
k alanların­
çalışanlara ihtkiyeamç ev akradp
eadseit ekluelrlia nabi­
de tek yol öğrencilere ıbru.  Bduenğuişnm 
oileç
a
li
n 
bittiğinde haftada en az beş kere ga­ re ayak uydurarak oldukça değişie
n­ 
bzeetrele orek ugdöuzk alattrııknlıa röızneı llbikellier tdmei şdleışr dhiar.­ öğrYetuim metod
k 
Öğrenciler ayrıca simulasyon bo­ sdianhdae  kçaorcıduakk laastru
lannu lsunabilmektir.
yunca yapılan konferansları tekrar aktif, ıılnım yc
aeın,t i işspktreinokjlleei, r eyç eeonrçrilaenvlea­ tleerkirnairn  izalenyaelirzeikn iç aylışmadaki ilerleme­ olduğu 
ikçi 
bulmuşlardır. Bu bapirmera  sfaıarstlaitkı nıp edria-  dnue,k dçaü nmy
gaö zsloernumiştir. Umulanın aksi­
yo antıklı
n, laprrıantıink  ççöozğüumlcüun, eg olol­­
a
dti
r
al
amdşlitaşırrtim baloayrıu nhcaak kıbnüdtaü nso ruklaatrıl aynölnaeral­ bEağle r çdöüznüymayleı rç ocüurkeltaerb yilömneektsteeyddiri,l earl.­ 
çok  bfiarz 
r. öÖğğreretmnceinleinr  köoğnruelatercı ehğainkkın­ dığımız oksijen daha tazela bilgi edinmişlerdi. Bu dteünr  yçhüöan nçekotüsk e okynodlrai urt rat;ra ibEhiğianet rıa  ykdeıüştniış ykainyıle
 rodleunr ddu, 
çalışmalarda öğrenci merkezli öğre­ sava şçloarcluak dla
ar­ 
tniifm
e­
dIir
 
C.
gerçekleşir. Çünkü, öğrenci ak- ğişmezdi çünkü, onlar kardeşçe pay­
olabiliOr.N ÇSü npkroüj,e sbiinrd oed ahdeark hes başarılı
laşmayı bilirler; Eğer dünyayı çocuk­
cinin ilgi alanlarının ve yeteern eökğlreerni­­
 hlaçoa
r
cy
 yö
uakt 
naetselarr adyüış
y
nı
dnia  bayanıgnir
şikşail mgeeze tüm czadni
g eçnülenrkdüe,  
nöğinr eynacziı lbı iolglidsuağyaur  bkeulgllealneırm vıanrddaır .b aHşear­ bhialyeant  kayn
lılar için 
rılı olamayabi duya
arğlıı  okldişuilğeur  goerldçueğkilnari ıe ni çiiyni  
. alarradşıtrı.r mBaa zaılşaarm
lira; sfıankdaat  foanyldar da belki dünyaya yetişkinlerden daha iyi sa­ı yazıları topaalrı laomlaacdaka,­ yhaipy ı ççıkoacubiklilralre ry. öAnmetas egyedriç;e..k. ten dün­
32
Prof. Dr. Gülten ÜLGEN
KAVRAM GELİŞTİRME (Kuramlar ve Uygulamalar)
Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü
06532 Beytepi / ANKARA
Biz öğretmenler çoğu kez kavramlardan 
söz ederiz; çoğu kez, sınıflarımızda bir ders ki­
tabını alır, orada yazılı olan bilgileri öğrencile­
re açıklarız. Sonra sözlü ya da yazılı olarak sor­
duğumuzda, öğrenciler o aktardıklarımızı 
tam, eksik veya yanlış olarak açıklarlar. Biz de 
ona bir puan vererek değerlendiririz. Bu olay 
gerçekten öğrencinin öğrenmesini sağlar mı? 
"Kavram nedir, nasıl analiz edilir? Kavramların 
tanımları belli durumlarda değişebilir mi? Kav­
ramları esnek ya da çok boyutlu olması ne 
demektir? Kavram öğrenme nedir, hangi 
aşamalarda gerçekleşir? Öğrencilerin kav­
ramları öğrenebilmeleri için dikkate alınması 
gereken koşullar nelerdir? Bir kavram nasıl ör­
neklenir? Bilişsel süreçlerle örneklenen kav­
ramların sunulması nasıl bütünleştirilir?" Bu soruları önemi ve güncelliği doğ­
rultusunda cevaplayabilir miyiz?
Ülgen'in bu eseri, son gelişmeler ışığında, yukardaki sorulara yanıt ver­
mektedir. Kitabın birinci bölümünde "Bilgiler ve Öğrenme Yöntemleri" başlığı 
altında bilgi tanımlanmış ve çeşitli ölçütlere göre sınıflanmıştır. İkinci bölümde 
Kavram nedir? başlığı altında kavramın özellikleri incelenmiş, kavram kavra­
mı açıklanmıştır. Üçüncü bölümde, Kavram öğrenme ürün ve süreç olarak 
açıklandıktan sonra, kavram öğrenme aşamaları, kavram öğrenme beceri­
si, kavram örneklemeye geniş ölçüde yer verilmiştir. Terimler sözlüğü ve ekler 
kısmında kavram analizleriyle kavram örneklemenin örneklerinden bulun­
maktadır.
Bu kitabı, öğretmen adaylarına, ilk ve ortaöğretim kurumlarında görev 
yapan tüm öğretmenlere öneriyoruz.
Kaliteyi 
uzaklarda 
aramayın!
Ülker, birbirinden değişik ürünleriyle
51 yıldır Türkiye'ye benzersiz tatlar
sunuyor. Hepimizin güvendiği 
kalitesinden asla ödün vermeyerek.
Olağanüstü tadı ve kaliteyi bir arada 
arayan herkes, beklediğinden daha 
fazlasını hemen yanı başında
• •
'Ülker’de buluyor. 
Bugün, gerek yurtiçinde 
gerek yurtdışında damak 
zevkine önem verenler ağız 
birliğiyle 'Ülker' diyor. Ve 
Ülker bu sevgiyi, bu beğeniyi 
hak ediyor. Adıyla... Tadıyla...