T.C. İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ 

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ 

 

 

 

 

MARKA HAKKINA TECAVÜZ HALİNDE AÇILACAK 

MADDİ TAZMİNAT DAVALARINDAKİ 

HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 

 

 

 

 

 

 

Mert DOĞAN 

1204010123 

 

 

 

 

 

Anabilim Dalı: Özel Hukuk 

Programı: Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans 

 

 

 

Tez Danışmanı: Dr. Öğr. Üyesi Cüneyt BELLİCAN 

 

 

 

 

NİSAN, 2024  



  

 

T.C. İSTANBUL KÜLTÜR ÜNİVERSİTESİ 

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ 

 

 

 

MARKA HAKKINA TECAVÜZ HALİNDE AÇILACAK 

MADDİ TAZMİNAT DAVALARINDAKİ 

HESAPLAMA YÖNTEMLERİ 

 

 

 

 

 

Mert DOĞAN 

1204010123 

 

 

 

 

Anabilim Dalı: Özel Hukuk 

Programı: Özel Hukuk Tezli Yüksek Lisans 

 

 

 

 

Tez Danışmanı : Dr. Öğr. Üyesi Cüneyt BELLİCAN 

Jüri Üyeleri  : Doç. Dr. Onur SARI 

   : Dr. Öğr. Üyesi Muharrem TÜTÜNCÜ 

   : Dr. Öğr. Üyesi Cüneyt BELLİCAN 

 

 

 

NİSAN, 2024



i 
 

 
 
 

ÖNSÖZ 
 
 

 Öncelikle çalışmamın tamamlandığı tarih itibariyle 100. yılını kutladığımız 

Cumhuriyetimizin kurucusu Başöğretmen ve Başkomutan Ulu Önder Mustafa Kemal 

Atatürk ve silah arkadaşları ile bu cennet vatan uğruna canlarını feda eden aziz 

şehitlerimizi saygı, rahmet, minnet ve özlemle anıyorum. 

 

 Yüksek lisans tezimin hazırlanması esnasında, kıymetli zamanını bana 

ayırarak çalışmamı baştan itibaren okuyan, engin bilgi ve tecrübeleriyle bana yol 

gösteren, eşsiz yardım ve katkılarını sunan danışman hocam Dr. Öğr. Üyesi Cüneyt 

BELLİCAN’a ve derslerini aldığım tüm hocalarıma teşekkürü bir borç bilirim. 

 

 Ayrıca karşılaştığım güçlüklerin aşılmasında manevi desteklerini hiçbir 

zaman esirgemeyen ve beni asla yalnız bırakmayarak bugünlere getiren çok değerli 

aileme minnettarım. 

 

Nisan, 2024              Mert DOĞAN 

 

 

 

 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 



 ii 

 
 
 
 

İÇİNDEKİLER 

 

ÖNSÖZ …………………………………………………………………………..… i 

İÇİNDEKİLER ……………………………………………………………….…... ii 

KISALTMALAR …………………………………………………………….….... vi 

ÖZET………………….………………………………………………………...... viii 

ABSTRACT ……………………………………………………………………...... ix 

GİRİŞ ………………………………………………………………………….…….1 

BİRİNCİ BÖLÜM ………………………………………………………………… 3 

MARKA HAKKINA TECAVÜZ TEŞKİL EDEN HALLER …………………... 3  

I. MARKA HAKKI ……………………………………………………………....... 3 

 A. Tanımı …………………………………………………………………… 3 

  1. Genel Olarak …………………………………………………….. 3 

  2. Açık ve Kesin Olarak Anlaşılabilir Bir Biçimde ……………….. 

Sicilde Gösterilebilir Olma ………………………………............... 6 

 B. Fonksiyonları ……………………………………………………..…….. 8  

  1. Kaynak Gösterme Fonksiyonu ………………………................ 8 

  2. Ayırt Edicilik Fonksiyonu ………………………………………. 9 

  3. Garanti Fonksiyonu ……………………………………………..11 

  4. Reklam, Yatırım ve İletişim Fonksiyonları …………………... 11 

 C. Türleri …………………………………………………………...…….. 12  

  1. Kullanım Amacına Göre Markalar ………………...………… 12 

  2. Tanınmışlık Derecesine Göre Markalar ……………………… 12 

  3. Sahiplerine Göre Markalar …………………………………… 13

  4. Tescil Amacına Göre Markalar …………………………....….. 14

  5. Koruma Alanına Göre Markalar ……………………………... 14 

D. Sınıfları ………………………………………………………………… 14 

E. Markaların Tescili ve Korunması ……………………………………. 16  

1. Marka Tescil Süreci ……………………………………………. 16 

  2. Markaların Hukuken Korunması …………………………….. 18 



 iii 

 a. Tescilli Markaların Korunması ……………………….. 19 

 b. Tescilsiz Markaların Korunması ……………………… 20 

   c. Tanınmış Markaların Korunması …………………….. 21 

  (1) Tanınmış Marka Kavramı ……………………. 21 

  (2) Tanınmış Marka ile Bağlantılı Kavramlar ..… 23 

(3) Tanınmış Markanın Kriterleri ………..……… 25 

(4) Korunması ………………………………...…... 28 

3. Fikrî Hakların Kümülatif Korunması İlkesi ………………… 32 

 a. İlkenin Tanımı ………………………………..……….... 32 

 b. İlkenin Ülkemizdeki Uygulama Alanı ……………...… 34 

 c. İlkenin Amaçsal Yorumlanması …………………….… 38 

II. MARKA HAKKINA TECAVÜZ SAYILAN HALLER ……....………...….. 43 

A. Marka Hakkına Tecavüzün Hukuki Niteliği …………………...…… 43 

1. Haksız Rekabet Kavramı ………………..…………………….. 43 

a. Rekabetin Tanımı ……………………………..….…….. 43  

b. Haksız Rekabetin Tanımı …………………..…….……. 44 

 2. Tarihsel Gelişimi ………..………………………..……….……. 44 

 3. Ülkemizdeki Yasal Düzenleme …………………..……….…… 45 

 4. Haksız Rekabetin Temel İlkeleri ve Unsurları ………..….….. 49 

  a. Haksız Rekabetin Temel İlkeleri ……………..….….… 49 

   (1) Tarafların Rakip Olma Koşulu ………….……. 

   Bulunmamaktadır ……………………..……….… 49 

   (2) Failin Yarar Sağlaması Gerekmez …………… 51 

   (3) Kusurun Varlığı Gerekli Değildir ……………. 51 

   (4) Zarar Görme Tehlikesi Yeterlidir ……………. 53 

  b. Haksız Rekabetin Unsurları …………………………... 55 

   (1) İktisadi Rekabeti Etkileyen Bir ………………… 

   Davranışın Varlığı ………………….……………... 55 

   (2) Rekabet Etme Hakkının Dürüstlük ……………. 

   Kuralına Aykırı ve Aldatıcı Şekilde ……………….… 

   Kullanılması ………………………………………. 56 

   (3) İlliyet Bağı ………………….………………….. 58 

 5. Başlıca Haksız Rekabet Halleri ……………….………………. 59 

B. Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Haller …………………………….. 60 



 iv 

 1. Genel Olarak …………………………………………………… 61 

  2. Ticari Amaçlı Kullanım Koşulu ………………………………. 63  

  3. Kusur Şartı …………………………………………………….. 67 

İKİNCİ BÖLÜM …………………………………………………………………. 70 

MARKA HAKKINA TECAVÜZ HALİNDE AÇILABİLECEK DAVALAR ... 70  

I. GENEL OLARAK ……………………………………………………….…….. 70 

II. TECAVÜZÜN TESPİTİ DAVASI ……………………………………………. 70 

III. TECAVÜZÜN ÖNLENMESİ (MEN’İ) VE DURDURULMASI DAVASI .. 71 

IV. TECAVÜZÜN KALDIRILMASI (REF’İ) DAVASI ……………………….. 72 

V. TAZMİNAT DAVALARI …………………………...………………………… 73 

A. Maddi Tazminat Davası ………………………………….…………… 74  

B. Manevi Tazminat Davası …………………………………….………... 75 

C. İtibar Tazminatı Davası …………………………………………….… 77 

VI. DAVA ZAMANAŞIMI ………………………………….……………………. 79 

VII. ARABULUCULUK MÜESSESESİ ……….………………….…………… 80 

VIII. İSPAT YÜKÜ VE DELİL TESPİTİ ………………………………………. 83 

A. İspat Yükü …………………….….……………………………………. 83 

B. Delil Tespiti …………………………….………………………………. 85 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM ………………………………………………………………. 90 

MADDİ TAZMİNAT DAVALARINDAKİ HESAPLAMA YÖNTEMLERİ … 90 

I. GENEL OLARAK …………………………………………….……………….. 90 

II. FİİLİ ZARARIN HESAPLANMASI ……………….……………………….. 92 

III. YOKSUN KALINAN KÂRA İLİŞKİN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ… 94 

A. Genel Olarak …………………………………………………………... 94  

B. Hak Sahibinin Elde Edeceği Muhtemel Gelire Göre Hesaplama ….. 99  

C. Mütecavizin Elde Ettiği Net Kazanca Göre Hesaplama ……………105  

D. Örnek Lisans Bedeline Göre Hesaplama ……………………………113 

IV. TSE ÜRÜN BELGELENDİRME YÖNERGESİNE GÖRE ………………… 

HESAPLAMA ....................................................................................................... 121 

V. TAZMİNAT HESAPLAMASINA ETKİ EDEN KURALLAR ………………. 

VE İLKELER …………………………………………………………………… 123  

A. Genel Olarak …………………………………………………………. 123  

 B. Denkleştirme İlkesi …………………………………………………... 123 

 C. Hâkimin Takdir Yetkisi ……………………………………………… 126 



 v 

 D. Hakkaniyet Gereği Pay Eklenmesi veya Çıkartılması …………….. 133 

E. Faiz Hesabı …………………………………………………………… 138 

F. Döviz Üzerinden Hesaplama Yapılması …………………………….. 140 

SONUÇ ………………………………………………………………………….. 143 

KAYNAKÇA ……………………………………………………………………. 151 

YARARLANILAN DİĞER KAYNAKLAR …………………………………... 166 

 

 
 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 vi 

 

 

 

KISALTMALAR 

 

AB   : Avrupa Birliği 

ABAD   : Avrupa Birliği Adalet Divanı 

ABD   : Amerika Birleşik Devletleri 

ABGB   : Allgemeines Bürgerliches Gesetzbuch 

(Avusturya Medeni Kanunu) 

BATİDER  : Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 

BGB   : Bürgerliches Gesetzbuch (Almanya Medeni Kanunu) 

BK.   : Mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu 

Bkz.   : Bakınız 

C.   : Cilt 

CJEU   : Court of Justice of the European Union 

   (Avrupa Birliği Adalet Divanı) 

DEÜ   : Dokuz Eylül Üniversitesi 

Dn.   : Dipnot 

DTÖ   : Dünya Ticaret Örgütü 

E.   : Esas 

ed.   : Edition (Baskı) 

E.T.   : Erişim Tarihi 

EUIPO   : European Union Intellectual Property Office 

   (Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi) 

FSEK   : 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 

FSHHM  : Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi 

G.T.   : Güncellenme Tarihi 

HD.   : Hukuk Dairesi 

HGK   : Hukuk Genel Kurulu 

İBK   : İçtihadı Birleştirme Kurulu 

İKÜ   : İstanbul Kültür Üniversitesi 

İTO   : İstanbul Ticaret Odası 

K.   : Karar 



 vii 

KHK (MarKHK) : Mülga 556 sayılı Markaların Korunması Hakkına  

Kanun Hükmünde Kararname 

K.İ.B.   : Kazancı İçtihat Bankası 

md.   : Madde 

Par.   : Paragraf 

s.   : Sayfa 

S.   : Sayı / Sayılı 

SMK   : 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 

T.   : Tarihli 

TBB   : Türkiye Barolar Birliği 

TBK   : 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu 

TCMB   : Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası 

TOBB   : Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği 

TPMK   : Türk Patent ve Marka Kurumu 

TRIPs   : Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights 

    (Fikri Mülkiyet Haklarının Ticaretle İlgili Yönleri Anlaşması) 

TSE   : Türk Standardları Enstitüsü 

v.   : versus (-e karşı) (karşılıklı dava) 

vd.   : ve devamı 

vs.   : ve saire 

WIPO   : World Intellectual Property Organization 

 (Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü) 

Y   : Yıl 

YİDK   : Yeniden İnceleme ve Değerlendirme Kurulu 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 



 viii 

 

 

 

ÖZET 

 

 Sanayi devriminin gerçekleşmesiyle birlikte seri üretimin yaygınlaşması, 

üretilen mal ve sağlanan hizmetlerin uluslararası ve kıtalar arası alanda sergilenmeye 

ve satılmaya başlanmasının ardından, farklı işletmelerin mal ve hizmetlerini 

birbirlerinden ayırt etme ihtiyacı doğmuştur. Bu ihtiyaç sebebiyle “marka” kavramı 

ortaya çıkmıştır. Marka hakkı, fikri mülkiyet hukuku kategorisindeki sınai mülkiyet 

haklarının bir çeşididir. Her mülkiyet hakkı gibi marka hakkının da ihlal edilmesi ve 

zarara uğratılması mümkündür. Marka hakkının ihlal edilmesi halinde hak sahibi, 

zarar verenden, zararın giderilmesini talep edebilecektir. Bu tezde, marka hakkına 

tecavüz halinde açılacak maddi tazminat davalarında uygulanacak hesaplama 

yöntemleri, bunlara etki edecek kurallar ve ilkeler incelenmektedir. Birinci bölümde; 

marka hakkının tanımı, fonksiyonları, türleri, sınıfları, tescili ve korunması ile 

kümülatif koruma ilkesi açıklanmıştır. Bölümün devamında, marka hakkına 

tecavüzün hukuki niteliğinin ticari anlamda haksız fiil olan haksız rekabet olduğu 

açıklanarak ticari kullanım koşulu ve tecavüz teşkil eden haller irdelenmiştir. İkinci 

bölümde; marka hakkına tecavüz halinde açılabilecek davalar, davaların açılması için 

gerekli koşullar, dava zamanaşımı, ispat yükü, delil tespiti ve zorunlu arabuluculuk 

koşulu incelenmiştir. Üçüncü bölümde, maddi tazminat davalarındaki fiilî zarar ve 

yoksun kalınan kâr ile TSE Belgelendirme Yönergesi hesaplama yöntemleri ile 

hesaplamaya etki eden ilkeler ve unsurlarla birlikte incelenmiştir. Çalışma yazılı ve 

veri tabanlı kaynakların taranması ile hazırlamıştır. Uygulamada kabul gören, dikkat 

çekici ve istikrarlı Yargıtay ve ABAD kararları başta olmak üzere ABD ve İtalya 

Mahkeme kararları ile çalışmamız desteklenmiştir. 

 

Anahtar Sözcükler: Marka Hakkına Tecavüz, Haksız Rekabet, Kümülatif Koruma, 

Ticari Amaçlı Kullanım Koşulu, Maddi Tazminat Davası, Hesaplama Yöntemleri, 

Fiilî Kayıp, Yoksun Kalınan Kâr 

 
 
 
 



 ix 

 

 

ABSTRACT 

 

With the industrial revolution, mass production became widespread, and the 

goods and services produced and services began to be exhibited and sold 

internationally and intercontinentally, and there was a need to distinguish the goods 

and services of different enterprises from each other. Due to this need, the concept of 

"brand" has emerged. Trademark right is a type of industrial property rights in the 

category of intellectual property law. Like any property right, it is possible for trade 

mark right to be violated and damaged. If the trademark right is violated, the right 

owner may demand compensation from the person who caused the damage. In this 

thesis, the calculation methods to be applied in pecuniary damages cases in case of 

trademark infringement and the rules and principles that will affect them are 

examined. In the first part; The definition, functions, types, classes, registration and 

protection of trademark rights and the principle of cumulative protection are 

explained. In the rest of this chapter, It is explained that the legal nature of trademark 

infringement is unfair competition, which is a commercial tort, and the conditions of 

use in the commercial court and situations constituting infringement are examined. In 

the second part; The lawsuits that can be filed in case of trademark infringement, the 

necessary conditions for filing the lawsuits, the statute of limitations, the burden of 

proof, the detection of evidence and the mandatory mediation condition have been 

examined. In the third part, The actual damage and lost profit in pecuniary 

compensation cases and the calculation methods of the TSE Certification Directive 

were examined together with the principles and elements affecting the calculation. 

The study was prepared by scanning written and data-based sources. Our work has 

been supported by the US and Italian Court decisions, especially the Supreme Court 

and CJEU decisions, which are accepted in practice, are remarkable and consistent. 

 

Key Words: Trademark Infringement, Unfair Compatition, Cumulative Protection, 

Use In The Course Of Trade, Pecuniary Demages Cases, Calculation Methods, 

Actual Loss, Loss Profit 

 

 



1 
 

 

GİRİŞ 

 

 Fikri mülkiyet hukuku başlığı altında sınai mülkiyet haklarının bir çeşidi olan 

marka hakkı, mutlak bir hak olup sahibine tekelci yetkiler bahşeder. 6769 sayılı 

SMK’nda marka hakkının açık bir tanımlaması yapılmamasına karşın markayı; “bir 

teşebbüsün mallarını ve hizmetlerini, başka bir teşebbüsün mal ve hizmetlerinden 

ayırt etmeye yarayan, bunları açık ve kesin şekilde anlaşılabilir kılan, sicilde 

gösterilebilir her türlü işaret” şeklinde tanımlamak mümkündür. Marka, kendi 

içerisinde belirli fonksiyonlara sahiptir. Hak sahibi, markayı kullanarak tüketiciyle 

iletişim kurmaya ve adeta müşteriye seslenmeye, güvenilir imaj oluşturarak mal ve 

hizmetlerini cazip kılmaya çalışır. 

 

Her mülkiyet hakkı gibi marka hakkının da ihlal edilmesi, zedelenmesi ve 

zarara uğraması mümkündür. Gerek mülga 556 sayılı MarKHK gerek 6769 sayılı 

SMK kapsamında, marka hakkının ihlal edilmesinin hukuki nitelendirmesi 

yapılmamıştır. SMK 7 ve 29. maddelerinde marka hakkına tecavüz sayılan hallerin 

açık bir şekilde sayılması, tecavüz eyleminin yasada sayılan kusurlu davranış 

hallerinden oluşması, hak sahibi ile mütecaviz arasında sözleşmesel bir ilişki 

bulunmaması, tecavüz eylemi neticesinde hak sahibinin zarara uğraması, mütecaviz 

aleyhine sorumluluk hukuku kapsamında tazmin borcu doğması sebebiyle marka 

hakkına tecavüzün hukuki niteliği de haksız fiilin bir türü olan haksız rekabeti teşkil 

etmektedir.   

 

Haksız rekabet kavramı ise modern temelleri Fransız Hukukunda atılan ticari 

anlamda bir haksız fiildir. Genel hukuk kuralına göre “Herkes uğradığı zarara 

katlanır” fakat haksız fiilin varlığı halinde meydana gelen zarar, başka kişilere 

(mütecavize) yükletilebilir. Böylece haksız fiil unsurlarının (hukuka aykırı eylem, 

zarar, kusur, illiyet bağı) varlığı halinde, marka hakkı ihlâl edilen hak sahibinin, 

SMK özel hükümlerine göre mütecavizden zararın tazminini talep etmesi 

mümkündür.  

 

 Hak sahibi, markanın tecavüze uğraması sebebiyle; “maddi tazminat”, 

“manevi tazminat” ve “itibar tazminatı” olmak üzere üç ayrı tazminat davası açma 



 2 

hakkına sahiptir. Maddi tazminat davalarında, SMK 150/1 ve 151/1 fıkraları 

gereğince fiilî zarar ve yoksun kılınan kâr yönünden uğranılan maddi zararların 

tazmini talep edilebilecektir. Başka bir deyişle maddi zarar; aktifte azalma, aktifte 

beklendiği/olması gerektiği gibi artış sağlayamama veya pasifte artma şeklinde 

karşımıza çıkabilecektir. Çalışmamızın konusu, marka hakkına tecavüz halinde 

açılacak maddi tazminat davalarındaki hesaplama yöntemlerinin irdelenmesidir. 

Nitekim bu husus; uygulamada Yargıtay kararları ile gelişmeye, olgunlaşmaya ve 

yeni yeni standartlaşmaya başlayan bir alandır. Her ne kadar çalışmamızın başlığı ve 

içeriği salt marka hakkına yönelik ise de tecavüz halinde açılacak tazminat davaları 

ve bu davalardaki hesaplama yöntemleri, tüm sınai haklar yönünden ortak hükümler 

olup diğer sınai mülkiyet hakları (patent, faydalı model, tasarım, coğrafi işaret vb.) 

için de geçerlidir. 

 

İlk bölümde; marka hakkının tanımı, fonksiyonları, türleri, tescili, korunması 

ve kümülatif koruma ilkesi, marka hakkına tecavüzün hukuki niteliği ve tecavüz 

sayılan haller incelenecektir. İkinci bölümde; marka hakkına tecavüz halinde 

açılabilecek dava türleri, dava açmak için gereken koşullar, dava zamanaşımı, ispat 

yükü, delil tespiti ve arabuluculuk koşulu irdelenecek. Üçüncü bölümde ise; ana 

konumuz olan maddi tazminat davalarındaki hesaplama yöntemleri, uygulamada ve 

doktrinde tartışmalı olan yönleriyle ele alınacaktır. Bu bölümde; Yargıtay ve ABAD 

başta olmak üzere ABD ve İtalya gibi yabancı mahkeme kararları doğrultusunda 

örneklemelere yer verilmiştir.  



3 
 

 

 

 

BİRİNCİ BÖLÜM 

MARKA HAKKINA TECAVÜZ TEŞKİL EDEN HALLER 

 

I. MARKA HAKKI 

 

A. Tanımı 

 

1. Genel Olarak 

 

İnsanlık tarihinde meydana gelen en büyük gelişmelerden biri olan ve modern 

dünya düzeninin temellerini oluşturan sanayi devriminin gerçekleşmesi ile birlikte 

seri üretimin yaygınlaşması, üretilen mal ve sağlanan hizmetlerin uluslararası ve 

kıtalar arası alanda sergilenmeye ve satılmaya başlanmasının sonucunda farklı 

işletmelerin mal ve hizmetlerini birbirlerinden ayırt etme ihtiyacı doğmuştur.1 

 

Tıpkı işletmeleri birbirinden ayırt etmeye yarayan işletme adı, vergi kimlik 

numarası gibi işletmelerin ürettiği mal ve/veya hizmetlerin de bir işaret altında ayırt 

edici hale gelmesi; işletmenin kalitesinin, pazar gücünün, müşteri çevresinin 

korunması vb. çeşitli sebeplerle elzem hale gelmiştir.2 İşte bu nedenlerle; -haksız 

rekabet hukukunda olduğu gibi- yaratıcı emek ve çabanın korunması amacıyla 

“marka” kavramı ortaya çıkmıştır.3 6769 sayılı SMK’nın 4. maddesinden yola 

çıkarak markanın en temel tanımı “bir teşebbüsün mallarını ve hizmetlerini, başka 

bir teşebbüsün mal ve hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan, bunları açık (clarity) ve 

kesin (precision) şekilde anlaşılabilir kılan, sicilde gösterilebilir her türlü işaret” 

şeklinde yapılabilir.4 

 
1 Uğur Çolak, Türk Marka Hukuku. (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2023) 9. Yeşim Aker, Türk 
Patent ve Marka Kurumunun Marka Tescil Sürecinde Verdiği Kararlara Karşı Başvurulabilecek 
Hukuki Yollar Doktora Tezi. (İstanbul: İstanbul Üniversitesi, 2020) 6-9. 
2 Çolak, 9.  
3 Aker, 14. Füsun Nomer Ertan, Haksız Rekabet Hukuku, 1. Baskı. (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 
2016) 169. 
4 Çolak, 10. M. Mekin Durceylan, Marka Hakkına Tecavüz Halleri. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022) 
28-29. Feyzan Hayal Şehirali Çelik, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Sempozyumu (9-10 Mart 
2017). (Ankara: T. İş Bankası A.Ş. Vakfı Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2017) 130. 



 4 

 

Mülga 556 sayılı MarKHK’nun 5/1 fıkrasında marka hakkında yapılan 

tanımlamada “teşebbüs” kelimesi yerine “işletme” kelimesi yer almaktaydı.5 Arkan, 

“teşebbüs” yerine “işletme” ibaresinin tercih edilmesinin KHK ve uygulama 

yönetmeliği hükümlerine göre uygun düşeceği ve istikrarlı olacağını; Tekinalp ise, 

“teşebbüs” ibaresinin marka hakkına işletmeler dışında sahip olabilecek daha 

kapsamlı bir kitleyi ifade ettiğini ve bunun bilinçli ve doğru bir tercih olduğunu 

savunmaktadır.6 Biz Tekinalp ve Durceylan’ın görüşüne katılarak, ileride ticari 

hayatta meydana gelebilecek gelişmeleri de göz önüne alarak, “teşebbüs” ibaresinin 

tercih edilmesini daha uygun görmekteyiz.7  

 

Madde metnine göre; “işaret”, “ayırt edici niteliğe sahip olma” ve “koruma 

konusunun açık ve kesin olması” markanın unsurlarını teşkil etmektedir.8 Yasada 

yapılan tanımlamada görüleceği üzere -sicilde gösterilebilir olması koşuluyla- kişi 

adları dahil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler, mal veya ambalajların 

biçimleri dahil olmak üzere her türlü işaret, marka olabilmektedir.9  

 

Marka, sınıfsal olarak, fikri mülkiyet hukuku kategorisinde sınai mülkiyet 

haklarının bir çeşididir. Marka öyle bir haktır ki fikri mülkiyet olarak soyut bir 

 
İlhami Güneş, Uygulamada Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları ve Haksız Rekabet Davaları. (Ankara: 
Seçkin Yayıncılık, 2023) 159. Coşku Gönen, Marka Hakkının İhlalinde Yoksun Kalınan Kazancın 
Talebi. (İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2011) 12. Taner Savaş ve Murat Saygın, Türk Patent ve 
Marka Kurumu Uygulamaları ve Yargıtay Kararları Işığında Marka Tescil Süreci. (Ankara: Seçkin 
Yayıncılık, 2020) 24. Aker, 3. Hayrettin Çağlar, Marka Hukuku Temel Esaslar 2. Bası. (Ankara: 
Adalet Yayınları, 2015) 11. Nebile Teke Akbulut, Tanınmış Marka Kavramı ve Tanınmış Markanın 
Korunması Yüksek Lisans Tezi. (Gaziantep: T.C. Hasan Kalyoncu Üniversitesi, 2019) 2. Çağrı Uluslu, 
“Tescilsiz Markaların Korunması”, İstanbul Barosu Dergisi C 88, S 2014/2. 2014: 364. 
5 Durceylan, 27. 
6 Sabih Arkan, Marka Hukuku. (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, 1997) 36. Ünal 
Tekinalp, Fikri Mülkiyet Hukuku, 5. Bası. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2012) 360. 
7 Durceylan, 28. 
8 Bedriye İlkiz Tuana Taşkın, Marka Hakkına Tecavüz Sayılan Haller ve Tazminat Talepleri Yüksek 
Lisans Tezi. (İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2023) 5. Muhammet Mekin Durceylan, 6769 
Sayılı SMK Kapsamında Marka Hakkında Tecavüz Halleri Yüksek Lisans Tezi. (İstanbul: İstanbul 
Ticaret Üniversitesi, 2021) 16-27. Güneş, 2023, 160. 
9 Namık Kemal Uyanık, Ticari Anlaşmazlık Davalarında Maddi Zararın Hesaplanması. (Ankara: 
Seçkin Yayıncılık, 2017) 1140. Önder Ege, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanununa Göre Marka 
Hakkında Tecavüz ve Hukuksal Korunma Yolları. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2023) 48. Güneş, 2023, 
159-160. Çolak, 10. Savaş, 24-25. Şehirali Çelik, 179. Aker, 4. Lerzan Yılmaz, Marka Olabilecek 
İşaretler ve Mutlak Tescil Engelleri 2. Bası. (İstanbul: Aristo Yayınları, 2017) 133. Cahit Suluk, Rauf 
Karasu ve Temel Nal, Fikri Mülkiyet Hukuku. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2022) 151.  
Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 19.09.2023, E.T. 28.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/09/19/trademark-law-in-turkey/>. 



 5 

kavram olmasına rağmen ticari hayatta maddi varlığıyla adeta bir emtia gibi ön 

plandadır.10 Hatta genellikle mal ve hizmetin önüne geçmektedir. 

 

Fikri mülkiyet türü olan marka hakkı; gayri maddi mallar üzerinde kurulan bir 

hak olup üzerinde cisimlendiği mallardan bağımsız olarak hukuki varlığa sahiptir.11 

Gayri maddi mallar da üzerindeki haklar da sahiplerine herkese karşı ileri 

sürülebilen, üçüncü kişilerin bu mallardan yararlanmasına engel olma yetkisi veren 

inhisari haklar olduğundan, mutlak hak sınıfına girmektedir.12 Fikrî haklar, fikrî 

mülkiyet olarak adlandırılsa da buradaki “mülkiyet” kavramı ve “mutlak hak 

yetkisi”, süreye bağlı olma ve devredilme gibi yönlerden TMK anlamındaki eşya 

mülkiyetinden farklılaşmaktadır.13 Marka hakkı; tıpkı aynî haklar gibi tasarrufta 

bulunabilme, bizzat kullanma, başkaları tarafından kullanılmak üzere lisans verme 

veya devretme gibi bazı mutlak ve tekelci yetkileri sahibine bahşeder.14 

 

Ticari anlamda marka; maddi olmayan duran varlıklar arasında önemli bir 

ekonomik değere sahip olan, bir firma veya firma grubu tarafından kullanılan, 

kelime, terim, isim, logo, sembol, dizayn, imaj veya bu elementlerin birleşmesinden 

meydana gelen tipik bir semboldür.15 Ticari marka (trademark) işletmelerin ticari 

faaliyetleri açısından değerli bir hak ve varlık olup sahibi için; mal ve hizmetlerin 

satışını kolaylaştırmayı, müşteri sadakatini güçlendirmeyi, haksız rekabete karşı 

güçlü kalmayı, işletmelerin kârlılığını artırmayı, katma değer yaratılmasını, piyasa 

payını artırarak devamlılığı, rakip mal ve hizmetlerden farklılaşmayı, yeni ürünlerin 

 
10 Barçın Özkan Kıdıl, Marka Hakkına Tecavüz Halinde Verilecek İhtiyati Tedbirler. (İstanbul, On İki 
Levha Yayınları, 2022) 5. Sevilay Uzunallı, Marka Hukuku 2. Baskı. (Ankara: Adalet Yayınevi, 2021) 
30.  
11 Şeyma Işık Yaşlı, Fikrî Haklar ile Haksız Rekabet Hukuku Arasındaki Kümülatif Koruma. (Ankara: 
Yetkin Yayınları, 2022) 21-22. Şafak Erel, Türk Fikir ve Sanat Hukuku. (Ankara: İmaj Yayıncılık, 
1998) 4. 
12 Işık Yaşlı, 22. İlhan Öztrak, Fikir ve Sanat Eserleri Üzerindeki Haklar. (Ankara: Ankara 
Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, 1971) 2.  
13 Işık Yaşlı, 22. Suluk/Karasu/Nal, 1-2. Öztrak, 3-4. Hamdi Yasaman, Tolga Ayoğlu, Fülürya Bilgin 
Yusufoğlu, Pınar M. Kartal, Sinan H. Yüksel ve Zeynep Yasaman, Sınai Mülkiyet Kanunu Şerhi C II. 
(Ankara: Seçkin Yayınevi, 2021) 1601-1607. Burak İsa Altın, Marka Hakkının Niteliği ve Devletin 
Markaya Müdahalesi. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2020) 38-39. Osman Gazi Güçlütürk, Türk 
Hukukunda Makine Öğrenmesine Dayalı Yapay Zekada Verinin Hukuka Uygun Şekilde Kullanılması 
Doktora Tezi. (İstanbul: Galatasaray Üniversitesi, 2021) 82-83. Fülürya Yusufoğlu, Anonim 
Şirketlerde Gayri Maddi Hakların Sermaye Olarak Konulması. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2016) 25. 
14 Gönen, 12-13. Ali Kılıç, “Markanın Korunması”, Sosyoteknik Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi 
S 4. Aralık. 2012: 39-48. Aker, 15. Müge Özarmağan, Marka Hakkının Kullanmama Nedeniyle Sona 
Ermesi. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2008) 10. Uzunallı, 129. Erel, 6. Işık Yaşlı, 25.  
15 Uyanık, 1136. 



 6 

piyasa sunulmasını ve tanıtımını kolaylaştırmayı, lisans yoluyla gelir elde etmeyi ve 

şirketin değerini artırmayı sağlar.16 

 

2. Açık ve Kesin Olarak Anlaşılabilir Bir Biçimde Sicilde Gösterilebilir Olma 

 

Mülga 556 sayılı MarKHK’nun “Markanın içereceği işaretler” başlıklı 5. 

maddesi şu hükmü içermekteydi: “Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir 

başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi 

adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar malların biçimi veya 

ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı 

yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir.”  

 

Madde metninde belirtilen “çizimle görüntülenebilen her türlü işaret” tanımı, 

2008/95 sayılı Mülga Direktifte “grafik olarak temsil edilebilme” şeklinde ifade 

edilmekteydi. Mülga MarKHK döneminde bir işaretin marka olarak 

tanımlanabilmesi için gerekli “baskı yoluyla çoğaltılabilme” ya da diğer adıyla 

“grafik temsil” koşulu, hem sicilin incelenmesi ile markanın ne olduğunun fiziken 

görülebilmesi hem de markanın belirli, kalıcı ve kesin olması amacına hizmet 

etmekteydi.17 

 

Kanaatimizce bu koşulun varlığını daha iyi anlayabilmek için, marka 

mevzuatının tarihsel gelişimini sosyolojik değerlendirmeyle ele almakta fayda vardır. 

Gerek 1872 tarihli Alamet-i Farika Nizamnamesi’nde gerek 1888 tarihli 

Nizamname’de gerekse 1965 tarihli 551 sayılı eski Markalar Kanunu’nda yer alan 

tanımlamalar, -damga, mühür gibi- fiziksel bir işaret veya somut bir görsellik arayışı 

içermektedir.18 

 
16 Uyanık, 1136-1137. 
17 Çolak, 68. Melis Abacıoğlu Viskuşenko, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Bağlamında Paris 
Sözleşmesi Anlamında Tanınmış Markanın Koruma Kapsamı Yüksek Lisans Tezi. (Ankara: Başken 
Üniversitesi, 2019) 6. 
18 Uluslu, 362. Başak Özkök, Tanınmış Markanın Kullanılması Zorunluluğu ve Kullanılmaması 
Nedeniyle Kısmen İptali. (Ankara: Seçkin Yayınları, 2015) 24. Necati Meran, Marka Hakları ve 
Korunması. (Ankara: Seçkin Yayınları, 2015) 29. 
1888 sayılı Nizamname’nin birinci maddesinde marka tanımı: “Mamulât ve eşyanın imal olunduğu 
mahallin veya fabrikanın veyahut bunları imal edenlerin veya ticaret zımnında satanların isim ve 
şöhret ve mevkilerini bildirmek için ol şeylerin üzerine vazolunan isim ve mühür ve resim ve huruf ve 
erkam ve mahfaza ve saire yani temyiz ve tahsis için ittihaz kılınan her nevi işaret ve damga alameti 
farika ad ve itibar olunur.” 



 7 

 

Ancak yeni dönemde “grafik temsil” koşulu, 6769 sayılı SMK kapsamına 

dahil edilmemiştir.19 Bunun yerine yasanın dördüncü maddesinde tescil edilebilirlik 

koşulu olarak, “marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak 

anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olma” koşulu 

getirilmiştir.20 Nispeten daha geniş anlam içeren bu düzenlemeyle hareket markaları, 

ses markaları, koku markaları, tat markaları, üç boyutlu markalar gibi yeni marka 

türlerinin tescili kolaylaştırılmıştır. Müstekar ABAD kararlarına göre bir işaretin 

marka olabilmesi için; açık ve kesin, kendi içerisinde bütünlük oluşturan, müstakil ve 

kolay erişilebilen, kolay anlaşılır, dayanıklı (zamanla bozulmayacak) ve nesnel bir 

nitelik taşıması gerekmektedir.21 

 

Böylelikle Türk marka mevzuatı; 1994 tarihli TRIPs anlaşmasının 15. 

maddesine, 2015/2436 sayılı AB Yeni Marka Direktifi’ne, 2007/1001 sayılı Avrupa 

Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü’ne uyumlu hale getirilmiştir.22 Böylece zaten soyut 

bir kavram olan markanın, görsel temsil şartı olmaksızın, açık ve kesin olarak 

anlaşılır şekilde sicilde gösterilebilir olması yeterli görülmüştür.23 Zira benzer şekilde 

İngiliz Marka Kanunu’nun 1. maddesindeki tanımlamada da baskı yoluyla 

çoğaltılabilir olma gibi bir koşul mevcut değildir.24 

 

 

 

 

 

 

 
 

03.03.1965 tarihli 551 sayılı Markalar Kanunu’nun birinci maddesinde marka tanımı: “Sanayide, 
küçük sanatlarda, tarımda, imal, ihzar, istihsal olunan veya ticarette satışa çıkarılan her nevi emtiayı 
başkalarınınkinden ayırt etmek için bu emtia ve ambalajı üzerine konulan, emtia üzerine konulmadığı 
takdirde ambalajlarına konan ve bu maksada elverişli bulunan işaretler marka sayılır.” 
19 Çolak, 10-11. 
20 Abacıoğlu Viskuşenko, 7. 
21 Çolak, 70. TÜRKPATENT Marka İnceleme Kılavuzu için bkz. 
<https://www.turkpatent.gov.tr/duyurular/marka-inceleme-kilavuzu-guncellendi-18082021> 
22 Çolak, 11. AB Tüzüğü (2017/1001) ve AB Direktifi (2015/2436) karşılaştırması için ayrıca bkz.: 
Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 09.12.2023, E.T. 28.02.2024 
 <https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/12/09/2017-1001-2015-2436/>. 
23 Çolak, 11. Abacıoğlu Viskuşenko, 7. 
24 Çolak, 11. 



 8 

B. Fonksiyonları 

 

Marka hakkı, niteliği itibariyle sahibi lehine olan dört temel işlevi haizdir. Bu 

işlevler markanın kullanımı ile ortaya çıkan fonksiyonlardır. Markanın önemini 

somutlaştırabilmek adına işbu fonksiyonlara aşağıda kısaca değinilecektir.  

 

1. Kaynak Gösterme Fonksiyonu 

 

“Essential Function” (aslî fonksiyon) olarak da anılan, markanın en eski ve 

en temel fonksiyonu olan kaynak gösterme fonksiyonu; mal veya hizmetin, kaynağı 

olan işletmeden geldiğini gösterir ve bunu güvence altına alır.25 Bu fonksiyon 

sayesinde tüketiciler, üründen sorumlu ticari kaynağın kim olduğu görebilmektedir.26 

 

Bizim de katıldığımız Uğur Çolak’ın görüşüne göre; günümüzde ekonomik 

ve teknolojik gelişmeler sebebiyle, özellikle tanınmış marka hakkı sahibi 

teşebbüslerin kâr marjlarını arttırma ve üretim giderlerinde küçülmeye giderek kâr 

maksimizasyonu amaçlaması gibi sebeplerden dolayı lisans yoluyla dünyanın pek 

çok bölgesinde üretime geçmesi, kaynak gösterme fonksiyonunun önemini 

yitirmesine sebebiyet vermiştir.27 Gerçekten de tüketiciler, mal veya hizmetin 

teşebbüsün markasını taşımasını genellikle yeterli görerek bunun nerede üretildiğiyle 

ilgilenmemektedir. Bu sebeple artık günümüzde, kaynak gösterme fonksiyonundan 

ziyade ayırt edicilik fonksiyonu ön plana çıkmaktadır. 

 

Ancak ABAD’ın son kararlarının kaynak gösterme fonksiyonu üzerinde 

yoğunlaşması sebebiyle bu fonksiyonun tekrar önem kazandığı görüşünde olan 

yazarlar da vardır.28 Söz temsil müzik sektöründe aynı teşebbüse ait Amerika menşeli 

bir imalathanede üretilen gitarın, Meksika menşeli imalathanede üretilen gitara 

nazaran daha çok tercih edilmesi, tüketici nezdinde ürünün daha kaliteli ve dayanıklı 

olduğu düşüncesini uyandırması sebebiyle kaynak gösterme fonksiyonunun önemini 

belirtmektedir. Ayrıca tanınmış markaların kaynak gösterme fonksiyonu da önemini 
 

25 Çolak, 17. Abacıoğlu Viskuşenko, 13-14. Suluk/Karasu/Nal, 154. Uluslu, 366. 
26 Durceylan, 51. Eylül Bahar Doğan, Tescil Edilmiş Markanın Kullanılmamasının Hukuki Sonucu 
Yüksek Lisans Tezi. (İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi, 2019) 8. Akbulut, 12. 
27 Çolak, 17. Suluk/Karasu/Nal, 154. Akbulut, 12. Tekinalp, 378. Arslan Kaya, Marka Hukuku. 
(İstanbul: Arıkan Yayıncılık, 2006) 59. 
28 Durceylan, 51. 



 9 

korumaktadır; zira bu markalar, mal ve hizmetten ziyade teşebbüsü işaret 

etmektedir.29 

 

2. Ayırt Edicilik Fonksiyonu 

 

Bir önceki başlıkta belirtildiği üzere; meydana gelen gelişmeler sebebiyle 

modern ticari hayatta ön plana çıkan bu fonksiyonu sayesinde marka, bir işletmenin 

mal veya hizmetlerini başka bir işletmenin mal veya hizmetlerinden ayırt etmeye 

yarar.30 Markanın ayırt ediciliğinin güçlü olması; teşebbüsü temsil eden markanın, 

teşebbüsün faaliyet gösterdiği alanları, mal ve hizmeti temsil eden işaretlerden 

uzaklaşması ile mümkündür.31 

 

Söz temsil “elma” işareti; bir tarım teşebbüsü için tanımlayıcılık bakımından 

güçlü fakat ayırt edicilik açısından güçsüz bir işaretken, teknoloji alanında faaliyet 

gösteren bir teşebbüs açısından tanımlayıcı olmamakla birlikte ayırt ediciliği son 

derece güçlü bir marka olabilir. Dolayısıyla markayı temsil eden bir işaret, işletmenin 

faaliyet alanını yahut mal veya hizmetlerini tanımlayıcı olmaktan ne kadar 

uzaklaşırsa, o derece güçlü bir ayırt ediciliğe sahip olacaktır.32 

 

Yargıtay bir kararında; “Katık Döner” isimli marka sahibi davacının eski 

ortağı olan davalı tarafından TPMK nezdinde tescilli “Çoban Katık Döner” ibaresinin 

aynı faaliyet alanında, aynı mal ve hizmetlere ilişkin marka olarak kullanıldığı somut 

olayda, “katık” kelimesinin yiyecek adını tanımlayıcı ifade ve sıfat olması, bu 

markanın geniş coğrafyada ciddi, sürekli ve ayırt edici nitelik kazandıracak kadar 

yoğun şekilde kullanıldığına dair dosyada delil bulunmaması sebebiyle davanın 

reddine karar verilmesini yasa ve usule uygun bularak onamıştır.33 Benzer şekilde 

Yargıtay HGK’nun “Muratbey Çubuk v. Karlıdağ Çubuk Peyniri” kararında; 

 
29 Suluk/Karasu/Nal, 154. Hami Yasaman, “Paris Anlaşması Anlamında Tanınmış Markalar” Prof. Dr. 
Kemal Oğuzman’a Armağan. Galatarasay Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C I, S 1-2002. Ocak. 
2002: 308. 
30 Çolak, 17. Durceylan, 52. Aker, 5. Doğan, 8. Suluk/Karasu/Nal, 154. Akbulut, 11. Abacıoğlu 
Viskuşenko, 13. Uluslu, 366. 
31 Çolak, 18. Güneş, 2023, 161. 
32 Çolak, 18. 
33 Yargıtay 11. HD. 11.07.2023 T. 2022/1115 E., 2023/4356 K. sayılı kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 
Benzer yönde karar için bkz. Yargıtay 11. HD. 08.11.2022 T. 2021/3344 E., 2022/7938 K. sayılı 
“Lamindoor v. Lamidoor” kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). Yargıtay 11. HD. 16.05.2023 T. 2021/8802 
E., 2023/2998 K. sayılı “ModaNisa v. ModaSina” kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 



 10 

davacının “çubuk” ibaresini “Muratbey” markası olmadan kullandığını ispat 

edemediği, bu ibarenin peynir emtiasının formunu, geometrik şeklini ve türünü 

temsil etmesi sebebiyle ayırt edicilik unsuru teşkil etmediği ve halk nezdinde 

karıştırılma ihtimali yaratmayacağı sebebiyle tecavüzün oluşmadığına karar 

verilmiştir.34 

 

Özel Daire’nin “Paşa Pilav” kararında da soyut ayırt ediciliğin bulunmasının, 

somut ayırt ediciliğin bulunduğu anlamına gelemeyeceği, bu iki hususun ayrı ayrı 

irdelenmesi gerektiği, “Pilav” ibaresinin 30. sınıfta yer alan pirinç emtiasını bizzat 

düşündürdüğü ve tanımlayıcı nitelikte olduğu, “Paşa” ibaresinin ise tüketici nezdinde 

43. sınıftaki yiyecek ve içecek sağlanması hizmetinin niteliği olarak algılandığına 

kanaat getirerek tescil engelinin bulunduğuna karar vermiştir.35 

 

Benzer şekilde Yargıtay Özel Daire’nin “pet hospital” kararında, ibarenin 

İngilizcede “süs hayvanı hastanesi” anlamına geldiği ve veterinerlik grubunda 

betimleyici, mesleği anlatıcı nitelik taşıdığı, bu ibarenin bir kişinin tekeline 

bırakılamayacağı ve zayıf marka ile benzer nitelikteki işaret kullanımına katlanılması 

gerektiğini belirtmiştir.36 

 

EUIPO da benzer şekilde Labaratoire Garnier firmasının 3. sınıftaki kozmetik 

ve cilt bakım ürünlerine giren “doğal güzellik” anlamındaki “naturel beauty” sözcük 

markasını tanımlayıcı bularak firmanın tescil başvurusunu reddetmiş, itiraz yönünden 

AB Genel Mahkemesi de AB Marka Tüzüğü’nün 7/1-b ve c bendlerine dayanarak 

mutlak ret engeli sebebiyle davanın reddine karar vermiştir.37 

 

 

 

 
34 Yargıtay HGK 17.05.2023 T. 2021/413 E., 2023/491 K. sayılı kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 
35 Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.rt, G.T. 13.04.2023, E.T. 29.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/04/13/somut-ayirt-edicilik/>. Yargıtay 11. HD 02.10.2019 T. 
2018/4574 E., 2019/6106 K. sayılı kararı.  
36 Tekin Memiş, “Örneklerle Zayıf Marka”, Fikri Mülkiyet Hukuku Yıllığı. (Ankara: Yetkin yayıncılık, 
2012) 387. Güneş, 2023, 161. Yargıtay 11. HD. 07.02.2000 T. 1999/9814 E., 2000/829 K. sayılı kararı. 
(emsal.uyap.gov.tr) 
37 Güneş, 2023, 162. CJEU T-559/10, Labaratoire Garnier v. EUIPO (eski OHIM) kararı, 11.07.2012 
tarihli karar, par. 26. 
<https://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf?text=&docid=124941&pageIndex=0&doclang=
EN&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=7673072>. 



 11 

3. Garanti Fonksiyonu 

 

Tüketiciler ve müşteriler, daha önce deneyimleyerek mal veya hizmetlerinin 

kalitesinden memnun kaldıkları markaları, tekrar bu mal ve hizmete ihtiyaç 

duymaları halinde öncelikli olarak tercih ederler.38 Markanın garanti fonksiyonu, mal 

ve hizmetlerin kalitesinin belirli bir seviyenin altına düşmeyeceği konusunda 

tüketiciye güven verir.39 Böylece tüketiciler tanıdığı ve güvendiği markaların mal ve 

hizmetlerini tercih ederek nitelik ve kalite konusunda kötü sürprizlerle karşılaşma 

riskini düşürmüş olur.40 Uğur Çolak ve Arslan Kaya’ya göre; garanti fonksiyonu, 

SMK’nın 152/2 maddesinde yer alan, tükenme ilkesinin istisnasını oluşturan 

“kötüleştirmeye engel olma hakkı”nın gerekçesini oluşturur.41 

 

4. Reklam, Yatırım ve İletişim Fonksiyonları 

 

Yukarıda belirtilen fonksiyonlar ile marka sayesinde diğer teşebbüslerden 

ayrılan, belirli bir kalitenin altına düşmemeyi garanti eden mal ve hizmetler, 

teşebbüsün müşteri çevresinin ilgisini, beğenisini ve dikkatini daha çok 

cezbedecektir.42 Teşebbüs, sahibi olduğu markayı temsil eden işaretlerden istifade 

edip tüketicilere ulaşarak müşterileriyle iletişim kurmayı, reklam yapmayı, böylelikle 

bir ün elde ederek yatırım aracı olarak kullanmayı hedefler.43  

 

Bu fonksiyon sayesinde teşebbüsler, geniş tüketici kitlelerine ulaşarak 

tanıtım, bilgilendirme, bağ kurma faaliyetlerinde bulunurlar.44 Örneğin; marka olarak 

seçilen renk veya renkler ile tüketicide belirli çağrışımlar uyandırılarak mesaj 

verilmektedir.45 Çolak’ın da eserinde belirttiği üzere; güçlü bir marka, iletişim 

fonksiyonunu kullanarak sadık tüketiciye “kalite”, “güven”, “lüks” ve “güç” mesajı 

göndererek imaj yaratmayı hedefler.46 

 
38 Suluk/Karasu/Nal, 155. Çolak, 19. Doğan, 9. Akbulut, 12. 
39 Çolak, 19. Durceylan, 53. Suluk/Karasu/Nal, 155. Abacıoğlu Viskuşenko, 15.  
40 Suluk/Karasu/Nal, 155. G. Uğur Yalçıner ve Erdoğan Karaahmet, Marka Tescilinin Temel İlkeleri ve 
Uygulamaları. (Ankara: Murat Yayınları, 2011) 13. 
41 Çolak, 19. Kaya, 63. Ayrıca bkz. dn 74. Durceylan, 53. Yargıtay HGK 08.04.2015 T. 2013/11-1885 
E., 2015/1161 K. sayılı kararı. 
42 Doğan, 9-10. Akbulut, 12. 
43 Çolak, 18. Abacıoğlu Viskuşenko, 15. 
44 Durceylan, 52. Uluslu, 366. 
45 Suluk/Karasu/Nal, 155. 
46 Çolak, 19. Suluk/Karasu/Nal, 155. 



 12 

 

C. Türleri 

 

 Markaları çeşitli kıstaslara göre kategorize etmek mümkündür. En temel 

haliyle markalar; kullanım amacına, tanınmışlık derecesine, sahiplerine, tescil 

amacına ve koruma alanına göre çeşitlenmektedir.47 

 

1. Kullanım Amacına Göre Markalar 

 

 Kullanım amacına göre markalar, ticaret markaları ve hizmet markaları olmak 

üzere ikiye ayrılmaktadır.48 Ticaret markaları, bir işletmenin imalat veya ticaretini 

yaptığı markaları başka iletmelerin mallarından ayırmaya yararken; hizmet markaları 

ise bir işletmenin hizmetlerini diğer işletmelerin hizmetlerinden ayırmaya 

yaramaktadır.49 Para, kıymetli evrak, adi senet gibi ayrık durumlar dışında bir taşınır 

mal ile ilgili olan ve onun üstüne ve/veya ambalajına konan marka ticaret 

markasıdır.50  

 

Hukuksal düzende nispeten yeni olan hizmet markası ise; turizm, bankacılık, 

pazarlama, taşımacılık, sigortacılık, muhasebe ve mali müşavirlik gibi alanlarda 

faaliyet gösteren teşebbüsler tarafından verilen hizmetlerin bir markaya bağlanarak 

ferdileştirilmesini amaç edinir.51 

 

2. Tanınmışlık Derecesine Göre Markalar 

 

Tanınmışlık derecesine göre markalar, standart ve tanınmış markalar olmak 

üzere ikiye ayrılmaktadır. Standart markalar alelade markalar olup sahibine sadece 

aynı veya benzer mal veya hizmet bakımından koruma sağlarken; tanınmış markalar 

toplumun belirli bir kesimi tarafından kabul görmüş markalar olup aynı veya benzer 

 
47 Güneş, 2023, 162. Çolak, 20 vd. Remzi Gemci, Gamze Gülşen ve F. Müge Kabasakal, “Markalar ve 
Markalaşma Şartları” Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi C XIV, S I. Nisan. 
2009: 109. 
48 Taşkın, 10. Doğan, 10. Tekinalp, 370. Abacıoğlu Viskuşenko, 7. Yılmaztekin, 327. 
Suluk/Karasu/Nal, 161. 
49 Çolak, 20. Gemci, 109. Suluk/Karasu/Nal, 161-162. Akbulut, 13. Tekinalp, 370. Arkan, 43. 
Abacıoğlu Viskuşenko, 8. 
50 Gemci, 109. Çağlar Özel, Marka Lisans Sözleşmesi. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2002) 32. 
51 Gemci, 109. Doğan, 10. Akbulut, 13. Tekinalp, 370.  



 13 

mal veya hizmetlerin yanı sıra farklı mal veya hizmet sınıfları bakımından da 

sahibine koruma sağlayabilmektedir.52 

 

3. Sahiplerine Göre Markalar 

 

 Sahiplerine göre markalar; tek sahipli-çok sahipli veya bireysel-ortak-garanti 

markaları olmak üzere sınıflandırılmaktadır.53 Bireysel ve tek sahipli markalar, tek 

bir tüzel veya gerçek kişiye ait olan markayı ifade ederken; çok sahipli ve ortak 

markalar, birden fazla gerçek yahut tüzel kişiye ait olan ve birden fazla kişi veya bir 

grup/holding tarafından kullanılan markaları ifade etmektedir.54 

 

Birlikte hak sahipliği kavramı, elbirliği veya müşterek hak sahipliği şeklinde 

karşımıza çıkabilmektedir.55 SMK m. 148/3 gereğince marka üzerinde, elbirliği veya 

paylı mülkiyet bulunması ve markanın birden fazla kişi adına tescil edilmesi 

mümkün olup bu durum marka hukukunda geçerli olan teklik ilkesini ihlal 

etmemektedir.56 Zira bu halde marka birden fazla kişi adına tescil edilmiş değildir; 

tek bir mülkiyete konudur.57 Dolayısıyla bu husus, eşya hukukundaki malikin birden 

fazla kişi olması durumuna göre yapılan ayrımdan farklıdır. Ancak, elbirliğiyle 

kullanım halinde paydaşlar, diğer paydaşların izni olmaksızın marka üzerinde tek 

başına tasarrufta bulunamazlar.58 

 

Nihayet garanti markaları ise; marka sahibinin mal veya hizmet bakımından 

asgari bir kaliteyi, üretim usullerini, coğrafi menşelerini, mal veya hizmetin ortak 

özelliklerini garanti ettiği markalardır.59 Garanti markaları, ferdi markaların 

tanınmasına, tutulmasında ve ayırt etme gücünün artmasında etkili olmaktadır.60 

Örneğin; “TSE”, “ISO 9000”, “CE” ve “WOOLMARK” markaları birer garanti 

markasıdır.61 

 
52 Çolak, 20. Doğan, 11. Suluk/Karasu/Nal, 163. Abacıoğlu Viskuşenko, 11. 
53 Taşkın, 11. Gemci, 109. Abacıoğlu Viskuşenko, 9. Suluk/Karasu/Nal, 162. 
54 Uzunallı, 39. Çolak, 21. Akbulut, 13. Tekinalp, 371. Abacıoğlu Viskuşenko, 9. 
55 Uzunallı, 39. Çolak, 586-587. 
56 Uzunallı, 39. Çolak, 586 vd. 
57 Uzunallı, 39. Abacıoğlu Viskuşenko, 10. Tekinalp, 371. 
58 Suluk/Karasu/Nal, 162. 
59 Taşkın, 12. Gemci, 109. Uzunallı, 40. Suluk/Karasu/Nal, 162. Savaş, 191. 
60 Uzunallı, 41. 
61 Suluk/Karasu/Nal, 163. Akbulut, 13. 



 14 

 

4. Tescil Amacına Göre Markalar 

 

 Bir diğer tasnif kıstası olan tescil amacına göre markalar; normal markalar, 

ihtiyat markaları ve koruyucu markalar olmak üzere üçe ayrılmaktadır.62 Normal 

markalar, sahibinin kullanmak amacıyla tescil ettirdiği ve bilfiil kullandığı markaları 

tanımlamaktadır.  

 

İhtiyat markaları, sahibinin tescil esnasında kullanmayı düşünmediği ancak 

ileride kullanmayı planladığı markaları; koruyucu markalar ise, taklit edilmesi 

muhtemel bir markanın koruma alanını genişletmek ve başkalarını asıl markadan 

uzak tutmak amacıyla asıl markayla ayırt edilemeyecek veya karıştırılacak kadar 

benzer nitelikte tescil edilen markalardır.63 Söz temsil “Avec” markasının, ileride 

meydana gelecek iltibas, sulandırma ve karıştırılma ihtimaline engel olmak üzere; 

görsel, sesçil, yazınsal olarak çok benzer olan “Aveck” veya “Avek” markalarının 

tescil edilmesi koruyucu marka örneğidir. 

 

5. Koruma Alanına Göre Markalar 

 

 Nihayet koruma alanına göre markalar; markanın tescil yoluyla koruma hakkı 

elde ettiği alana göre, ulusal marka, bölgesel marka ve AB markası olarak üçe 

ayrılmaktadır.64 AB markası tescili yaptırmak için, marka sahibi gerçek yahut tüzel 

kişinin AB üye devletlerinden olma zorunluluğu bulunmamaktadır.65 

 

D. Sınıfları 

 

SMK içeriğinde tanımlaması yapılmamasına karşın marka sınıfları; 

Türkiye’nin 1966 yılından bu yana tarafı olduğu 1957 tarihli Nice Anlaşması ve buna 

dair TÜRKPATENT Tebliğinde belirtilen, SMK’nun 11. maddesi ve Yönetmeliğin 9. 

maddesinde düzenlenen, tescile konu mal veya hizmetlerin kullanıldığı ya da 

kullanılacağı mal ve/veya hizmetin kategorik olarak, ana ve alt başlık olarak 
 

62 Çolak, 23.  
63 Çolak, 23. 
64 Çolak, 24. 
65 Çolak, 24. 



 15 

numaralandırıldığı listeyi ifade etmektedir.66 SMK’nun 11/1-c fıkrası gereğince, 

marka tescil başvurusunda tescili istenen markanın kullanıldığı ya da kullanılacağı 

mal ve hizmetlerin sınıflara ayrılarak sınıf numaraları ile liste halinde belirtilmesi 

gerekmektedir.67  

 

Her ne kadar EUIPO ve TÜRKPATENT gibi ulusal tescil otoritelerinin 

düzenlediği ve referans olarak yayımladığı tebliğlerin uluslararası alanda 

bağlayıcılığı olmasa da 30.12.2016 tarihli 29934 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 

Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına İlişkin 

Tebliğ, Türk Marka Hukuku açısından en güncel sınıflandırma tebliğidir.68 Türk 

Hukuk Sisteminde, Nice Sınıflandırma Listesi bir yan sistem olarak kabul 

edilmiştir.69 Marka Tescil Başvurularına Ait Mal ve Hizmetlerin Sınıflandırılmasına 

İlişkin Tebliğ’in ilk 1 ila 34. sınıfları ticaret markalarına, 35 ila 45. sınıfları ise 

hizmet markalarına aittir.70 

 

Nice Sınıflandırma Listesi, zamanla meydana gelen teknolojik gelişmeler ve 

değişimler sebebiyle vuku bulan ihtiyaçlar doğrultusunda güncellenmektedir. 

Sınıflandırma listelerinin asıl amacı, marka tescil başvuruları ve koruma kapsamının 

belirlenmesini kolaylaştırmaktır. Zira marka, sadece tescil edildiği sınıflar yönünden 

koruma hakkı elde edecektir.71 Marka tescil başvurusunda, tescili talep olunan her bir 

sınıf için belirlenen başvuru ücreti ayrı ayrı ödenir. Tescil başvurusunda, alt başlık 

yerine ana başlığın belirtilmesi halinde, başvuruya konu markanın ana başlık altında 

yer alan tüm marka alt sınıflarını sağladığı ve başvurunun tüm alt sınıflar için 

yapıldığı kabul edilir.72 

 
66 Çolak, 151. Savaş, 41. Suluk/Karasu/Nal, 196. Hakan Pehlivan, “Marka Tescilinde Mal ve 
Hizmetlerin Sınıflandırılmasında Yapılacak Değişiklikler Nice Sınıflandırma Sistemi 11. Versiyon” 
Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi Yıl: 18 C XIX, S 2016/2 2017/1. Nisan. 
2017: 150. 
67 Çolak, 151. 
68 Savaş, 41. Çolak, 151 dn 627. CJEU C-501/15, EUIPO v. CACTUS kararı, 11.10.2017 tarihli karar, 
par. 40. <https://curia.europa.eu/juris/liste.jsf?td=ALL&language=en&jur=C,T,F&num=C-
501/15%20P>. 
Ayrıca TPMK ve WIPO Tebliğ ve Sınıflandırma Listeleri için bkz.: 
<https://www.turkpatent.gov.tr/marka-nice-siniflandirma>.< 
https://nclpub.wipo.int/enfr/?basic_numbers=show&class_number=1&explanatory_notes=show&gors
=&lang=en&menulang=en&mode=flat&notion=&pagination=no&version=2024010>. 
69 Savaş, 42. 
70 Taşkın, 10-11. Durceylan, Tez, 34. Çolak, 151. Savaş, 42-43. Uzunallı, 53. 
71 Savaş, 41. 
72 Çolak, 154. 



 16 

 

E. Markaların Tescili ve Korunması 

 

1. Marka Tescil Süreci 

 

 Ticari hayatta kullanılan bir işaretin marka olarak tescil edilmesi zorunluluğu 

bulunmamaktadır. Buna karşın SMK md. 7’ye göre, bir işaretin hukuken 

korunabilmesi için TÜRKPATENT nezdindeki marka siciline tescili zorunludur; 

başka bir deyişle işaretin, marka olarak tescil ettirilmemesi halinde SMK’nun 

sağladığı korumadan faydalanması mümkün değildir. SMK md. 11/2 gereğince, her 

başvuruda sadece bir markanın tescili yapılmaktadır; bu sebeple korumadan 

faydalanılabilmesi için her marka için ayrı başvuru yapılması gerekmektedir. 

 

SMK’nun 3. maddesinde göre marka tescil başvurusu, Türkiye Cumhuriyeti 

vatandaşı olan yahut vatandaşı olmasa dahi Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde 

yerleşim yeri olan veya ticari faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerce, Paris 

Sözleşmesi veya 15.04.1994 tarihli Dünya Ticaret Örgütü Kuruluş Anlaşması 

hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişilerce, mütekabiliyet ilkesi uyarınca 

Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması sağlayan 

devletlerin uyruğundaki kişilerce yapılabilmektedir.73 Marka tescil başvurusunda 

bulunan kişinin tacir olması, markanın kullanımda olması şart değildir.74 

 

SMK md. 11’e göre marka tescil başvurusu, TPMK nezdinde geçerli kabul 

edilen başvuru formunun doldurularak elektronik ortamda sunulması ile yapılır. 

Başvuru formunda; başvuru sahip/lerinin kimlik ve iletişim bilgilerinin, başvuru 

vekil aracılığı ile yapılıyorsa vekilin kimlik ve iletişim bilgilerinin, varsa rüçhan 

hakkı talebine ilişkin bilgelerin, SMK’nun 4. ve SMK Yönetmeliğinin 7. maddesinde 

belirtilen koşulları taşıyan marka örneğinin, marka örneğinde Latin alfabesi dışında 

başka harf veya harfler kullanılmış ise bunların Latin alfabesindeki karşılığının, 

marka başvurusuna konu olan malların veya hizmetlerin Nice Anlaşmasına göre sınıf 

 
73 Çolak, 140. Ayrıca TRIPs anlaşmasının 1. maddesi gereğince, Paris Sözleşmesi’nin taraf olmayıp 
TRIPs anlaşmasına taraf olan ülke vatandaşları da Paris Sözleşmesi’nin taraf devlet mensubu olarak 
kabul edilmekte ve marka tescil başvurusunda bulunarak korumadan faydalanabilmektedir. Uzunallı, 
50. 
74 Çolak, 139. Uzunallı, 49. 



 17 

numaraları ve bu numaralara uygun olarak düzenlenmiş listesinin, yetkili kişi veya 

kişilerce atılmış imzanın, başvuruya ve varsa rüçhan hakkı ile birden fazla başvuruya 

ilişkin ilave sınıf ücretinin ödendiğine dair bilginin, varsa muvafakatnameye ilişkin 

bilgilerin, varsa ortak temsilciye ilişkin bilgilerin, varsa ilave sayfa sayısı ve eklere 

ilişkin bilgilerin yer alması zorunludur. Aksi takdirde başvuru işlemden kaldırılarak 

başvurucunun talebi üzerine başvuru ücreti sahibine iade edilecektir. 

 

TPMK’na yapılan başvuru, kurum tarafından “şeklî” ve “mutlak red nedenleri 

(esas)” yönünden ilk inceleme sürecine tabi tutulur.75 Şeklî inceleme; SMK’nun 15. 

ve Yönetmeliğin 4, 5 ve 6. maddeleri çerçevesinde yapılır. Şeklî eksiklik bulunması 

halinde başvuru sahibine eksiklikleri gidermek için iki aylık süre verilir; başvuru 

tarihi eksikliğin giderildiği tarih saat ve dakika itibariyle kesinleşir. Eksikliği 

giderilmeyen başvuru ise işlemden kaldırılır.76 SMK’nun 16/1 fıkrasında göre 

başvurunun şeklî yönden eksikliği bulunmadığına karar verilirse, SMK’nun 5. 

maddesine göre mutlak red nedenleri yönünden başvurunun incelenmesine geçilir. 

Bu inceleme esnasında başvuru kapsamındaki mal veya hizmetlerin hangileri 

yönünden markanın tescil edilip edilemeyeceğine bakılır. 

 

İnceleme sonucunda koşulları taşımayan başvuruların reddine; koşulları 

eksiksiz taşıyan başvuruların ise -marka başvuru numarası ve tarihi, başvuru 

sahibinin uyruğu, kimlik ve iletişim bilgileri, markanın örneği, red ve kabul edilen 

mal ve hizmetlerin listesi ve sınıfları, varsa marka vekiline ilişkin bilgiler, varsa 

rüçhan hakkına ilişkin bilgi ve belgeler ve sair bilgilere yer verilerek- Marka 

Bülteninde yayımlanmasına karar verilir.77 556 sayılı mülga MarKHK’dan farklı 

olarak, 2017/1001 sayılı Yeni AB Marka Tüzüğü’nün 46. maddesine eşdeğer 

düzenlenen SMK m. 18’de “yayıma” ve m. 20’de “karara” itiraz olmak üzere iki ayrı 

müessese bulunmaktadır.78 

 

Yeni düzenlemeye göre; Marka Bülteninde yayımlandıktan sonra iki aylık 

süre içerisinde, ilgili kişilerce SMK’nun 5. ve 6. maddeleri çerçevesinde mutlak ve 

nisbî red nedenleri yönünden yayıma karşı yazılı ve gerekçeli şekilde itiraz 
 

75 Çolak, 155. Savaş, 44. Aker, 66. Suluk/Karasu/Nal, 196. 
76 Savaş, 44. Aker, 68. Uzunallı, 53. 
77 Çolak, 161. Savaş, 54-55. Uzunallı, 74. Suluk/Karasu/Nal, 197. 
78 Çolak, 161. Uzunallı, 120. Suluk/Karasu/Nal, 198. 



 18 

edilebilecektir. İlgili kişi, markanın tescilinden zarar görebilecek kişi anlamına 

gelmektedir.79 İtirazın incelenmesi için muteriz tarafından itiraz süresi içerisinde 

itiraz ücretinin ödenerek Kuruma bildirilmesi zorunludur; aksi halde itiraz 

yapılmamış sayılır. Yayıma itirazı inceleyecek mercii Yeniden İnceleme ve 

Değerlendirme Kurulu’dur. Kurul, itiraz edilen marka başvurusu incelemesinde yer 

almamış bir başkan ve en az iki uzman üyeden oluşur. İnceleme esnasında başvurusu 

sahibi; hem muterizin kullanımını ispat etmesini talep eder hem de markayı 

kullandığını ispat etmeye çalışır. 

 

YİDK tarafından verilecek olan karara karşı, karardan zarar gören tarafın iki 

ay içerisinde yazılı ve gerekçeli olarak itiraz etmesi mümkündür. Aynı şekilde karara 

itirazın süresinde, gerekçeli ve yazılı yapılmaması, itiraz ücretinin ödenmemesi 

itirazın yapılmamış sayılmasına sebebiyet verecektir. Kurul, gerekli gördüğü takdirde 

taraflardan itiraz hususunda ek bilgi ve belgeler isteyebilecektir. Karara itiraz, 60 gün 

içerisinde YİDK tarafından nihai karara bağlanacaktır; 60 gün içerisinde Kurulun 

sessiz kalması halinde itiraz zımnen reddedilmiş sayılır.80 YİDK kararlarına karşı, 

kararın bildirim tarihinden itibaren iki ay içerisinde Ankara Fikrî ve Sınai Haklar 

Hukuk Mahkemesi nezdinde iptal davası açılması mümkündür.81 

 

2. Markanın Hukuken Korunması 

 

 Özel hukukta mülkiyet hakkının korunması için öngörülen istihkak, haksız el 

atmanın önlenmesi gibi davalar, cismani varlığı olmayan fikri hakların korunması 

bakımından işlevsiz kalmaktadır.82 Bu nedenle; fikrî hakların üçüncü kişiler 

tarafından haksız kullanılmasının önüne geçmek adına, özel kanunlarda koruma 

mekanizmaları birtakım öngörülmüştür.83 Böylece gayri maddi marka hakkının, 

sahibine tam kullanma yetkisi vermesinin bir sonucu olarak üçüncü kişilerin izinsiz 

kullanımı bir hak ihlali teşkil edecek ve hakkın tescilli olması halinde ilgili (marka, 

patent ve faydalı model, tasarım, coğrafi işaret için) SMK, (fikir ve sanat eserleri 

için) FSEK ve sair mevzuat düzenlemesi kapsamında koruma gündeme gelecekken, 

 
79 Savaş, 56. Çolak, 162-163. Uzunallı, 120. Suluk/Karasu/Nal, 197. 
80 Çolak, 166. Aker, 173. 
81 Savaş, 76. Çolak, 166. Aker, 67. Uzunallı, 127. Suluk/Karasu/Nal,  206 ve 376. 
82 Işık Yaşlı, 23. Tekinalp, 6. Altın, 41. 
83 Işık Yaşlı, 23. Altın, 41. 



 19 

tescilsiz olması halinde TBK’nun haksız fiil hükümleri ile TTK’nun haksız rekabet 

düzenlemeleri gündeme gelecektir.84 

 

a. Tescilli Markaların Korunması 

 

 Bir işaretin ticari hayatta marka olarak kullanılması için TÜRKPATENT 

siciline tescil edilmesi mecburiyeti bulunmamakla birlikte, marka hakkı sahibinin 

6769 sayılı SMK’nda öngörülen koruma haklarından yararlanabilmesi için bu hakkı 

tescil ettirmesi gerekmektedir. Böylelikle markasını tescil ettiren hak sahipleri, daha 

güçlü ve geniş bir koruma elde edecektir. Keza yurtdışında tescilli olsalar dahi, 

Türkiye’de TÜRKPATENT sicilinde tescilli olmayan markalar, özel yasa olan 6769 

sayılı SMK’nun tanıdığı korumadan faydalanamayacaktır. 

 

 Marka hakkı, soyut bir hak olmakla birlikte sahibine “kullanma” ve 

“kendisinden başkalarının kullanmasına engel olma” şeklinde iki tür yetki 

tanımaktadır.85 Dolayısıyla her hak gibi, fikri ve sınai bir mülkiyet hakkı olan marka 

hakkının da ihlallere ve tecavüzlere karşı korunması mümkündür. Bu koruma tescil 

yoluyla elde edilir ve TPMK’na başvuru tarihinden itibaren 10 yıl süreyle geçerli 

olmak üzere kurulmaktadır; sürenin sonunda yapılacak başvuru ile korumayı 

yenilemek ve her başvuru ile korumayı 10’ar yıl daha uzatmak mümkündür.86 SMK 

22/3 fıkrası kapsamında sicilde aleniyet ilkesi mevcuttur.87 Markayı sicile 

kaydetmeden önce ticari hayatta kullananlar için tescil kurucu değil açıklayıcı nitelik 

taşımaktadır.88 Hukuki koruma, tazminat davası açma hakkı ve SMK 7/4 maddesince 

marka hakkı sahibine sağlanan haklar ise, tescilin TÜRKPATENT bültenindeki 

yayım tarihiyle başlar.89 

 
 

84 Işık Yaşlı, 23. Yusufoğlu, 25. 
85 Kıdıl, 5. 
86 Çolak, 568 ve 574. “Koruma süresinin 10 yıl olması, TRIPs anlaşmasına bir aykırılık teşkil 
etmemektedir. Zira TRIPs anlaşması ‘asgari koruma düzeyi’ni belirlemekte olup üye devletlerin daha 
düşük derecede koruma öngörmeleri mümkün olmamakla beraber, bundan daha yüksek derecede bir 
koruma kabul etmeleri mümkündür.” Durceylan, 30. Gönen, 13. Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 
19.09.2023, E.T. 28.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/09/19/trademark-law-in-turkey/>. 
87 Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 07.09.2023, E.T. 28.02.2024 
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/09/07/smk-m-22-tescil/>. 
88 Çolak, 574. Kıdıl, 7. Aksi yönde görüş için bkz. Dilek Cengiz, Türk Hukukunda İltibas veya İktibas 
Suretiyle Marka Hakkına Tecavüz. (İstanbul: Beta Yayınları, 1995) 38-39. 
89 Çolak, 161 ve 574. 



 20 

 SMK’nun 3. maddesi gereğince tescilin sağladığı korumadan yararlanacak 

kişiler şunlardır: (a) Türkiye Cumhuriyeti  vatandaşları, (b) Türkiye Cumhuriyeti 

sınırları içinde yerleşim yeri olan veya sınai ya da ticari faaliyette bulunan gerçek 

veya tüzel kişiler, (c) Paris Sözleşmesi veya 15.04.1994 tarihli DTÖ Kuruluş 

Anlaşması hükümleri dahilinde başvuru hakkına sahip kişiler, (ç) mütekabiliyet ilkesi 

uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti uyruğundaki kişilere sınai mülkiyet hakkı koruması 

sağlayan devletlerin uyruğundaki kişiler. 

 

Marka hakkını tescil ettiren hak sahibi, haklarının başka işletmeler tarafından 

ihlal edilmesi halinde SMK’nun 29. ve 29/1-a fıkra yollaması ile 7. maddelerinde 

belirtilen korumalardan faydalanabilecektir. Marka hakkının korunmasından 

kaynaklanan, sahibine sağladığı haklar temel olarak; tecavüzün tespiti, tecavüzün 

durdurulması, önlenmesi ve kaldırılması, tazminat (maddi, manevi, itibar) davaları 

ikame etmek ve benzer yahut aynı markalar ile karıştırılma ihtimali yüksek olan 

markaların sicilden terkinini (tescil engeli olarak koruma)90 talep etmek olarak 

gösterilebilir. 

 

b. Tescilsiz Markaların Korunması 

 

 Marka hakkını tescil ettirmeksizin kullanan hak sahiplerinin -markanın 

tanınmış olması ihtimali haricinde- 6769 sayılı SMK’nda belirtilen koruma 

hükümlerinden faydalanması mümkün değildir.91 Zira SMK hükümleri sadece tescilli 

markaların korunmasına ilişkin düzenlemeler içermektedir. Bu halde marka hakkı, 

6102 sayılı TTK’nun 54. ve devamı maddelerinde düzenlenen haksız rekabet 

hükümlerine göre korunacaktır.92 Fikrî mülkiyet hakları için özel olarak düzenlenen 

mevzuatlarda fikrî hakkın korunası amaçlanmakta, fikrî mülkiyetlerin ihlal edildiği 

durumlar özel olarak irdelenmekte, bunların karşılığında uygulanacak yaptırımlar da 

ayrıca düzenlenmektedir.  

 

 
90 Çolak, 471.  
91 İlhami Güneş, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu Işığı İle Uygulamalı Marka Hukuku 2. Baskı. 
(Ankara: Adalet Yayınevi, 2020) 27. 
92 Güneş, 2023, 27. Sabih Arkan, Marka Hukuku C 1. (Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi 
Yayını No 520, 1997) 225. 



 21 

Haksız rekabet hükümleri ise TTK kapsamında daha genel nitelikli 

düzenlemelerden ibaret olup fikrî hakkın korunmasından ziyade dürüst ticaretin 

korunmasını amaç edinmektedir. Böylece özel kanunla düzenlenen geniş ve spesifik 

koruma yelpazesinden faydalanmak yerine TTK’nun genel hükümlerinde yer alan 

düzenlemelere göre koruma sağlanacaktır.93 

 

Çalışmamızın devamında haksız rekabete ilişkin detaylı incelemelerde 

bulunulacak olup tekrara düşmemek adına bu başlık altında değinilmeyecektir. 

Ancak şunu belirtmekte fayda vardır; haksız rekabet halinin varlığında aranan 

koşullar ile fikrî ve sınai mülkiyet hakları bakımından düzenlenen kanunlarda 

koruma için aranan koşullar birbirinden oldukça farklıdır. Çoğu zaman sınai mülkiyet 

hakkı ihlaline yol açan bir davranış, haksız rekabet olarak görülmemektedir.94  

 

Örneğin Yargıtay Özel Daire tarafından onanan bir kararda; tescilli tasarımın 

yenilenmeyerek hükümden düşmesi nedeniyle korumanın kalktığı ve üçüncü 

kişilerce tescilsiz tasarımın kullanılmasının artık izne tabi olmadığı, somut olayda 

554 sayılı KHK m. 52’ye göre koruma sağlamanın mümkün olmadığına ve TTK m. 

56’ya göre de aldatıcı hareket ve hüsnüniyet kurallarına aykırılık suretiyle iktisadi 

rekabetin suistimale uğradığının kanıtlanamadığı, hileli ve rekabeti bozucu 

davranışın varlığının ispatlanamadığı gerekçesiyle davanın reddine hükmedilmiştir.95 

Dolayısıyla tescilli markanın, TTK haksız rekabet hükümleri yerine SMK özel 

düzenlemeleri kapsamında daha detaylı ve spesifik bir korumadan faydalanacağını 

söylemek yanlış olmaz. 

 

c. Tanınmış Markaların Korunması 

 

(1) Tanınmış Marka Kavramı 

 

Ülkesellik ve sınıf esaslı koruma ilkeleri gereğince her marka sicile kayıtlı 

olduğu mal ve hizmetler özelinde, tescil edildiği ülkede korunma hakkına sahiptir; 

başka bir deyişle, kural olarak bu mal veya hizmetlerin ve koruma ülkesinin (lex loci 

 
93 Uluslu, 371. 
94 Ozan Ali Yıldız, Haksız Rekabet Hukuku. (İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2023) 11. 
95 Yargıtay 11. HD. 13.11.3018 T. 2017/1401 E., 2018/6999 K. sayılı kararı. 



 22 

protectionis) dışında korunma hakkı markaya tanınmamaktadır.96 Bu kuralın istisnası 

olarak tanınmış markalar gösterilebilir; tescil ilkesinin istisnasını oluşturan tanınmış 

marka, marka hukukunda en çok tartışılan konuların başında gelmektedir.97  

 

Tanınmış markanın her somut olaya göre farklılık göstermesi ve değişken 

olması sebebiyle, ne 1965 tarihli mülga 551 sayılı Markalar Kanunu’nda, ne mülga 

556 sayılı MarKHK’da ne de güncel 6769 sayılı SMK’nda bu kavramın tanımı 

yapılmamıştır.98 Yalnızca SMK’nun 6/4, 6/5 ve 7/2-c fıkralarında, “Paris 

Sözleşmesi’nin 1. mükerrer 6. maddesine göre tanınmış markalar”dan ve 

“Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık düzeyi”nden bahsedilmektedir. Ancak Paris 

Sözleşmesi’nde de tanınmış marka kavramının açıklaması bulunmamaktadır.99 Paris 

Sözleşmesi’nin 1. mükerrer 6. maddesi, 1925 yılında yapılan La Haye 

Konferansı’nda eklenmiş olup üye ülkelerin korunmayı talep ettikleri ülkede tescil 

edilmemiş ve bu nedenle korunmayan markalarının üçüncü kişilere karşı korunması 

amaçlanmıştır.100 

 

Mevzuattaki bu boşluk, Türk Hukukumuzda doktrin ve içtihatlarla 

doldurulmaya çalışılmaktadır. Arkan tanınmış markayı, “reklam gücü yüksek, kalite 

sembolü haline gelmiş, o markayı taşıyan mal ve hizmetlerle ilgisi olmayan kişilerce 

de bilinen marka” olarak tanımlamaktadır.101 Tekinalp ise, “dünya çapında olmasa 

bile, yurt içinde ve yurt dışında ilgili çevrelerce bilinen Paris Sözleşmesi’nin üye 

devletlerden birinin vatandaşına veya o ülkelerden birinde yerleşik olan ya da ticari 

veya sınai işletmeye sahip kişilere ait marka” olarak tanımlamaktadır.102 Yasaman da 

tanınmış markayı Tekinalp ile benzer bir şekilde tanımlarken, “ilgili çevrelerce 

bilinme” kriterinin ürünün hitap ettiği müşteri kitlesine göre belirlenmesi gerektiğini 
 

96 Suluk/Karasu/Nal, 4. Güneş, 2023, 216. Çolak, 594. Kıdıl, 44. Yargıtay 11. HD. 25.12.1999 T. 
1999/4928 E., 1999/7026 K. sayılı kararı. (emsal.uyap.gov.tr) Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 
19.09.2023, E.T. 28.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/09/19/trademark-law-in-turkey/>. 
97 Çolak, 463 vd. 
98 Hamdi Yasaman, Anlam Altay, Tolga Ayoğlu, Fülürya Yusufoğlu ve Sinan Yüksel, Marka Hukuku 
556 Sayılı KHK Şerhi C I. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2005) 247. Zeynep Yasaman, İnternette Marka 
Hakkının İhlali. (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2020) 88. 
99 Akbulut, 15 ve 23. Hanife Öztürk Dirikkan, Tanınmış Markanın Korunması 1. Baskı. (Ankara: 
Seçkin Yayınları, 2003) 52. 
100 Akbulut, 21. Dirikkan, 51. Dilmaç, 71. “1883 yılında 11 ülke tarafından imzalanan Paris 
Sözleşmesi, imzalandıktan sonra 1925, 1934, 1958, 1967, 1990 yıllarında değişikliğe uğramıştır. Bu 
değişikliklerin adı sırasıyla: La Haye, Londra, Lizbon, Stockholm ve Brüksel’dir.” 
101 Arkan, 93. 
102 Tekinalp, 411. 



 23 

ifade etmektedir.103 Kayıhan ise tanınmış marka için, “Türkiye’de tescilli olsun ya da 

olmasın, bir gerçek ya da tüzel kişiye sıkı bir şekilde aidiyetlik, garanti, kalite, 

kuvvetli reklam, yaygın bir pazarlama ve dağıtım ağına sahip olan, sadece markanın 

hitap ettiği sektörde değil, diğer sektörlerde de bilinen, coğrafi sınır, kültür, yaş farkı 

da gözetilmeksizin aynı çevredeki insanlar tarafından refleks halinde ortaya bir 

çağrışım çıkaran markalardır.” ifadesini kullanmaktadır.104  

 

Yargıtay Özel Daire’nin bir kararına, “Tanınmış marka, bir şahsa veya 

teşebbüse sıkı bir şekilde marufiyet, garanti, kalite, kuvvetli reklam, yaygın bir 

dağıtım sistemine bağlı, müşteri akraba, dost, düşman, ayrımı yapılmadan coğrafi 

sınır, kültür, yaş farkı gözetmeksizin aynı çevredeki insanlar tarafından refleks 

halinde ortaya çıkan çağrışımdır… Tanınmış marka kavramı ile, bir ülkenin bir veya 

birkaç yöresinde tutunmuş markalar değil, dünya çağında olmasa bile yurt içi ve yurt 

dışında ilgili çevrelerce bilinen Paris Sözleşmesi’ne üye devletlerden birinin 

vatandaşına veya o ülkelerden birinde yerleşik olan ya da ticari veya sınai işletmeye 

sahip kişilere ait bulunan markalar kastedildiği anlaşılmalıdır.” şeklinde 

tanımlanmaktadır. 105 

 

(2) Tanınmış Marka ile Bağlantılı Kavramlar 

 

Yukarıda belirtilen tanımlamaların dışında tanınmış marka, Paris Sözleşmesi 

kapsamında tanınmış marka ve Türkiye’de tanınmışlık düzeyine ulaşmış marka 

olmak üzere ikiye ayrılır; bu iki kavramın genel adı olup başlı başına bir 

kavramdır.106 Bunun yanı sıra, tanınmış marka ile ilintili olan herkesçe bilinen 

marka, maruf marka, ünlü marka, dünya markası gibi kavramlara da değinmekte 

fayda vardır. 

 

 Herkesçe bilinen marka kavramı, yeni ve farklı bir kavram gibi görünse de 

Paris Sözleşmesi’nin 1. mükerrer 6. maddesinde yer alan “well-known” ifadesinin 
 

103 Yasaman, KHK Şerhi, 410. 
104 Şaban Kayıhan, “Yargıtay Kararları Işığında Tanınmış Marka” Atatürk Üniversitesi Erzincan 
Hukuk Fakültesi Dergisi, C VII, S 1-2. Haziran. 2003: 426.   
105 Akbulut, 25. Ayrıca bkz. Yargıtay 11. HD. 29.01.1999 T. 1998/5372 E:,  1999/256 K. sayılı kararı. 
(emsal.uyap.gov.tr) 
106 Asena İrem Okudur, Paris Sözleşmesi’ne Göre Tanınmış Marka ile Türkiye’de Belirli Bir 
Tanınmışlık Düzeyine Ulaşmış Markanın Korunması Yüksek Lisans Tezi. (Ankara: Başkent 
Üniversitesi, 2022) 2. 



 24 

çevirisinden ibarettir.107 Esasen burada çeviri hatası mevcuttur, zira bu ifadenin 

Türkçemizdeki karşılığı “iyi bilinen” anlamına gelmektedir.108 Dolayısıyla bu 

kavram, tanınmış marka için aranan bir koşuldan öteye geçmemektedir. 

 

 Maruf marka, 551 sayılı mülga Markalar Kanunu’nun 15/2 fıkrasında 

kullanılmıştır ve tanınmışlık durumunun bir çevreyle sınırlı olduğu marka türünü 

ifade eder.109 Başka bir deyişle maruf marka, yalnızca belirli bir bölgede tanınan, 

belirli alıcı çevresinin dışına çıkmayan markadır.110 Fakat Paris Sözleşmesi’ne göre, 

tanınmış markanın Türkiye’de kullanılması koşulu bulunmadığı için bu terim, 

tanınmış markayı tanımlamada yetersiz kalmaktadır.111 

 

 Bir diğer terim olan ünlü marka, yüksek ve olağanüstü tanınmışlığı bulunan, 

yalnızca tescil edildiği mal veya hizmetin hitap ettiği çevre tarafından değil herkesçe 

iyi bilinen markayı tanımlamaktadır.112 Ünlü markanın, tanınmış marka kavramını 

tam olarak karşıladığı noktasında görüş birliği bulunmamaktadır. Dirikkan’a göre, 

tanınmış marka ile ünlü marka birbirlerinden farklı kavramlar olup ünlü markanın 

tanımlama koşulları daha esnek yorumlanarak tanınmış markanın bir türü 

olduğundan söz etmek mümkün değildir.113 Oytaç’a göre, tanınmış markalar sadece 

aynı veya benzer mal ve hizmetler için korunurken, ünlü markalar bütün mal ve 

hizmetler yönünden korunur.114 Ünlü marka ve tanınmış marka için ayrı ayrı yasal 

düzenleme ve tanımlama bulunmadığından, koruma açısından tanınmış markalar için 

geçerli olan hükümler uygulanmaktadır.115 

 

 Son olarak dünya markası ise; toplumda somut bir mal veya mal grubu ile 

özdeşleşmiş, dünya çapında satılan, fiilen bazı ülkelerde markanın kullanıldığı 

 
107 Okudur, 3. 
108 Okudur, 3. Dilek İmirlioğlu, 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na Göre Marka Hukukunda Ayırt 
Edicilik ve Markanın Ayırt Ediciliğinin Zedelenmesi 2. Bası. (Ankara: Adalet Yayınevi, 2018) 213. 
109 Akbulut, 29. Okudur, 4. Şule Dilmaç, Uluslararası Metinlerde Tanınmış Marka ve Sulandırılması. 
(Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2014) 33. 
110 Akbulut, 29. Abacıoğlu Viskuşenko, 18. 
111 Akbulut, 29. Dirikkan, 41. 
112 Akbulut, 30. 
113 Dirikkan, 43-44. 
114 Kutlu Oytaç, Son Uluslararası Değişikliklerle Mukayeseli Markalar Hukuku 1. Baskı. (Ankara: 
Beta Yayınevi, 2002) 59-60. Okudur, 5. 
115 Dirikkan, 44. Akbulut, 30. 



 25 

malların satışı yapılmasa dahi bu ülkelerde de bilinen markalardır.116 Söz temsil; 

“Prada”, “Pepsi”, “McDonald’s”, “Nike” gibi markalar dünya markalarıdır. Dünya 

markaları, yüksek tescil masraflarından dolayı her ülkede tescil edilemezler.117 Paris 

Sözleşmesi’nin 1. mükerrer 6. maddesi ile, tanınmış bir markanın tescil edilmediği 

ülkede dahi koruma hakkı elde edeceğinden, dünya markası kavramından 

bahsetmenin pratikte bir faydası bulunmamaktadır.118 Zira bir markanın tanınmış 

marka olarak zikredilebilmesi için dünya markası olma mecburiyeti 

bulunmamaktadır.119 

 

 Esasen yukarıda izah edilen benzerlik taşıyan tanımlar, tanınmış markanın 

birer unsuru olup tek başlarına tam karşılığını teşkil etmemektedir. Ayrıca farklı ve 

yeni bir anlam ifade etmedikleri için, tanınmış marka yerine tercih edilebilecek bir 

terim vasfını haiz değillerdir.  

 

(3) Tanınmış Markanın Kriterleri 

 

Ülkemizin de tarafı olduğu, Paris Sözleşmesi ve TRIPs anlaşmasının İngilizce 

metinlerinde “wellknown mark”, ABD Lanham Act’te “famous marks”, AB 

mevzuatında ise “reputed mark” veya “mark, has a reputation” olarak adlandırılan 

tanınmış marka; farklı sınıf mal ve hizmetler yönünden de koruma elde edebilecek 

derecede tanınmış ve ayırt ediciliği yüksek markalardır.120 Paris Sözleşmesi’nin 1. ve 

mükerrer 6. maddesinde yer alan “herkesçe bilinme” koşulundan vazgeçilerek, 

TRIPs anlaşmasının 16.2 maddesinde yer aldığı üzere “ilgili sektörde tanınmışlık” 

hususunun yeterli olacağı kararlaştırılmıştır.121 Yapılan değişiklikle “ilgili sektörde 

tanınmışlık” konusunda “sektördeki ilgililerin önemli bir bölümü” denilmekle sayısal 

 
116 Akbulut, 30. Dirikkan, 47. Oytaç Kutlu, “Tanınmış Markalarda Uluslararası ve Ulusal Kavram 
Kargaşası”, İstanbul Barosu Dergisi C 75, S 789. 2001: 839. Dirikkan, 47. Tekinalp, 411. Abacıoğlu 
Viskuşenko, 18. 
117 Akbulut, 31. 
118 Okudur, 4. Sami Karahan, “Tescilsiz Markanın Korunmasında Marufiyet (Bilinirlik) Şartı”, Ankara 
Barosu FMR Dergisi, C 4, S 2. 2004:19-20. Dilmaç, 72. 
119 Oğuzhan Hacıömeroğlu ve Zeliha İnce, “Ulusal ve Uluslararası Düzenlemeler İle Yargıtay 
Kararları Işığında Tanınmış Markanın Sulandırılması”, Ticaret ve Fikrî Mülkiyet Hukuku Dergisi C 6, 
S 1-75. Haziran. 2020: 96-97. Hamdi Yasaman, Anlam Altay, Tolga Ayoğlu, Fülürya Yusufoğlu ve 
Sinan Yüksel, Marka Hukuku 556 Sayılı KHK Şerhi C I. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2004) 253.  
120 Çolak, 464. Yasaman, 89 dn 272. CJEU C-328/06, Afredo Nieto v. Leonci Monlleo, 22.11.2007 
tarihli kararı, par. 17. Durceylan, 47. 
121 Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 14.04.2023, E.T. 29.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/04/14/taninmis-marka-kullanim/>. 



 26 

veya oransal bir açıklamaya yer verilmemektedir.122 Elbette herkesçe bilinme 

olgusundan, mal veya hizmetin hitap ettiği ilgili kesim anlaşılmalıdır.123 Markanın 

kapsamına giren mal ve hizmetler, genel nitelikteki tüketim ürünü ilişkinse; ilgili 

kesim, geniş anlamda kamudur. Eğer mal veya hizmetin çok özel bir uygulaması 

varsa veya yalnızca profesyonel ya da endüstriyel kullanıcı hedef alıyorsa ilgili 

kamu, söz konusu mal ve hizmetle ilgilenen alıcılarla sınırlı olacaktır.124 

 

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü’nün (WIPO) Tanınmış Markalar Uzmanlar 

Komitesi (Committee of Experts on Well-Known Marks) tarafından, herhangi bir 

markanın tanınmış olup olmadığı kanısına varabilmek için kıstas olarak belirlediği 

bir takım kriterler bulunmaktadır.125 Bu kriterler; markanın sektörde bilinme/tanınma 

derecesi, markanın kullanım süresi, derecesi, coğrafi bölgesi, markanın uygulandığı 

ürün ya da hizmetlerin fuar veya sergilerdeki tanıtımları, reklam ve sunumların 

süresi, dereceği ve coğrafi bölgesi, markanın tanınmış olduğuna ilişkin mahkemeler 

ve kurumlar nezdinde yapılan değerlendirmeler, marka hakkını korumak için marka 

sahibi tarafından yapılan girişimler, markanın korunduğu bölgedeki pazar payı, 

markanın doğuştan veya kazanılmış ayırt ediciliğinin derecesi, markanın elde ettiği 

kalite imajı, markanın dünyada ne ölçüde tescilli olduğu, markanın dünya çapında 

elde ettiği tescilin münhasırlığı, markanın dünya çağında ne ölçüde kullanıldığı vb. 

olarak belirtilmektedir.126 Elbette bu kriterler, tanınmışlığın belirlenebilmesi için bir 

ön koşul değil, sadece Komite tarafından referans olarak belirlenmiş bir rehber 

niteliğinedir. Öyle ki bazı durumlarda bu kriterlerin tümü yerine bir veya birkaç 

tanesinin varlığı yeterli olabilmekte, hatta bazı durumlarda hiçbir kriter esas 

 
122 Çolak, 466. Gül Büyükkılıç, Marka Hukukunda Tanınmış Markanın Sulandırmaya Karşı 
Korunması. (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2019) 70.  
123 Çolak, 466. 
124 EUIPO, Guidelines for Examination in the Office, Part C Opposition, V.1, 01.02.2020, 1074. 
Ayrıca bkz. T-345/08 & T-357/08, Botolist v. Botocyl; 10/05/2012, C-100/11 P, par. 65-67. R 
1265/2010-2, MATTONI (fig.) v. MATTONI 04/08/2011, par. 44. 
125 Çolak, 481 vd. Akbulut, 31 vd. Abacıoğlu Viskuşenko, 29 vd. Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 
14.04.2023, E.T. 29.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/04/14/taninmis-marka-kullanim/>. 
Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü Tanınmış Markalar Uzmanlar Komitesi’nin Cenova’da 20-23 Kasım 
1997 tarihleri arasında düzenlediği üçüncü oturumda belirtilen kriterler için ayrıca bkz. s. 15.  
<https://www.wipo.int/edocs/mdocs/mdocs/en/wkm_ce_iii/wkm_ce_iii_2.pdf>. 
126 Okudur, 19 vd. Uğur Aktekin, Güldeniz Doğan Alkan ve İbrahim Barış Sayar, “Türk Hukuku 
Uygulamasında Tanınmış Marka Kavramı ve Koruma Kapsamı”, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi 
Hukuk Fakültesi Ticaret ve Fikri Mülkiyet Hukuku Dergisi C II, S 2. Aralık. 2016: 12-13. 



 27 

alınmadan başka unsurlarla tanınmışlık değerlendirmesi ve tespitinin yapılması dahi 

mümkündür.127 

 

Bunun yanı sıra TPMK’nun da WIPO’nun getirdiği kriterlerden temel olarak 

ayrılmaksızın tanınmış markanın varlığını tespit edebilmek için belirlediği bazı 

kriterler mevcuttur.128 Bu kriterler; ayırt edicilik derecesi, tanıtım faaliyetleri, marka 

değeri, marka tescilinin ve kullanımının yayıldığı coğrafi alan, markanın tescil 

süresinin eskiliği, marka sahibi firmanın özellikleri (cirosu, çalışan sayısı, ihraç 

miktarı, şube sayısı vb.), markayı taşıyan ürünlerin dağıtım kanalları ve ürünlerin 

ithalat-ihracat olanakları, markanın tanınmışlığına ilişkin kamuoyu araştırması, 

mahkeme kararları varsa bunların sonuçları ve marka hakkını korumaya yönelik 

etkili çalışmaların varlığı, markayı taşıyan ürüne dair alınan belgeler ve ödüller, 

markanın niteliği itibariyle tecavüze açık olup olmaması ve tecavüz eylemlerine 

maruz kalıp kalmadığı, marka tescilinin kapsadığı mal veya hizmet portföyünün 

genişliği, tanınan markanın tanınmışlık düzeyini koruduğu süredir.129  

 

Ayrıca TPE tarafından yalnızca bir kez yayınlanan ve güncellenmeyen Resmi 

Marka Gazetesi Özel Sayısında, 1883 tarihli Paris Sözleşmesinin 1. Mükerrer 6. 

Maddesi ve 556 sayılı KHK’nın 7/1-(ı) bendine göre tanınmış marka olarak kabul 

edilen markalar yayınlanmıştır; Beko, BMW, Arçelik, Camel, Coca-Cola, Grundig, 

Kodak, Lacoste, Mercedes, Marlboro gibi markalar belirtilen özel sayıda yer 

almıştır.130 Resmi Marka Gazetesi Özel Sayısından sonra, TPE tanınmış marka 

başvurularını kabul etmeye de başlamış ve çevrimiçi olarak tanınmış markaların 

sorgulanabildiği bir liste oluşturmuştur. 

 
127 Samiye Eyüboğlu, “Tanınmış Marka”, Ankara Barosu Fikrî Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi C 
I, S 2001/2: 117-119. Okudur, 19. Dilmaç, 57. Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 14.04.2023, E.T. 
29.02.2024  
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2023/04/14/taninmis-marka-kullanim/> İstanbul BAM 44. HD. 
08.12.2022 T. 2020/1705 E., 2022/1721 K. sayılı kararı. 
128 Tekin Memiş ve Tolga Ayoğlu, Fikrî Mülkiyet Hukuku Yıllığı 2009. (İstanbul: On İki Levha 
Yayıncılık, 2009) 126. M. Anıl Arslanoğlu ve Aksu Dağcı, “Tanınmış Marka”, Legal Fikri ve Sınai 
Haklar Hukuk Dergisi, C 2, S 6. Haziran. 2006: 87. Hamdi Yasaman, Prof. Dr. Hüseyin Ülgen’e 
Armağan C I. (İstanbul: Vedat Kitapçılık, 2007) 1193. Abacıoğlu Viskuşenko, 42 vd. 
129 Okudur, 27 vd. Aktekin/Doğan Alkan/Sayar, 13-14. 
Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı tarafından 2006 yılında yayımlanan Markaların 
Tanınmışlık Düzeyleri ile İlgili Esaslar ve Uygulaması Hakkında Tebliğ için bkz. 
<https://www.turkpatent.gov.tr/ozel-korunan-markalar-bilgisi>. 
Doğukan Berk Aksoy, aksoy-ip.com, G.T. 03.02.2021, E.T. 16.03.20224. <https://www.aksoy-
ip.com/post/taninmis-markalarin-korunmasina-iliskin-kilavuz> 
130 Aytekin/Doğan Alkan/Sayar, 10. Eyüboğlu, 112. 



 28 

 

Uygulamada mahkemeler de tanınmış markanın tespitini yaparken, somut 

olayın özelliklerine uygun düştüğü ölçüde yukarıda belirtilen kriterlerden 

faydalanmalıdır.131 Ancak tanınmışlık tespitinin hâkim eliyle mi yoksa bilirkişi 

vasıtasıyla mı yapılacağı noktasında görüş farklılığı bulunmaktadır.132 Karahan ve 

Tekinalp’e göre; tanınmış markayı belirlemek teknik bilgi ve donanım 

gerektirdiğinden, bu husus bilirkişi vasıtası ile araştırılmalı ve ortaya konmalıdır ki 

Yargıtay’ın da bu konuda bir kararı mevcuttur.133 Aksi görüşteki Çolak’a göre, bir 

markayı tanınmış marka olarak nitelendirmek teknik bilgi gerektirmemektedir, bu 

nedenle hâkim tanınmışlık tespitini re’sen yapmalıdır.134  

 

Kanaatimce, her ne kadar tanınmış markanın referans kriterleri WIPO ve 

TPMK tarafından belirlenmiş olsa da tanınmış marka, yalnızca ilgili sektörde faaliyet 

gösteren veya iştigal eden kişilerce bilinebileceğinden -örneğin mahkeme hâkiminin 

farklı uzmanlık alan bilgisi gerektiren tıbbi cihaz firmasının tanınmış olduğunu 

re’sen takdir etmesi mümkün olmayacağından- bu konuda tanınmış markanın faaliyet 

gösterdiği ve varsa tescil edildiği, alanında uzman bilirkişilerden rapor alınması 

isabetli olacaktır. Nitekim “hukukçu bilirkişiler”in görev alarak tanınmış markayı 

tespit edebileceğini öngören Yargıtay kararı da eski tarihlidir ki “hukukçu 

bilirkişilik” sistemi 6100 sayılı HMK’nda kaldırılmıştır. 

 

(4) Korunması 

 

Tanınmış markalar 6769 sayılı SMK kapsamında sahiplerine; tescil engeli 

olarak, hükümsüzlük sebebi olarak, markanın başka şahıslar tarafından 

kullanılmasına engel olarak ve Türkiye’de gerçek sahibinin kullanılmasını sağlama 

olarak koruma sağlamaktadır. Tanınmış bir markanın Türkiye’de koruma elde 

edebilmesi için; başka bir ülkede tanınmasa dahi TPMK nezdinde Türkiye’de tanınan 

marka olduğu tespit edilmeli ya da Türkiye’de faaliyette bulunmasa dahi Türkiye’de 
 

131 Okudur, 86.  
132 Abacıoğlu Viskuşenko, 115. 
133 Tekinalp, 413. Sami Karahan, Marka Hukukunda Hükümsüzlük Davaları 1. Baskı. (Konya: 
Mimoza Yayınları, 2002) 77. Yargıtay 11. HD. 04.11.2010 T. 2009/838 E., 2010/11241 K. sayılı 
kararı. 
134 Uğur Çolak, “Paris Sözleşmesi’nin 6bis Maddesi Anlamında Tanınmış Markalar, Bu Tanınmışlığın 
Nasıl Belirleneceği Sorunu ve WIPO Kriterleri”, Ankara Barosu Fikrî Mülkiyet ve Rekabet Hukuku 
Dergisi Y 4, C 4, S 2004/2. 2004: 65-66. 



 29 

ve yurtdışında tanınan bir marka olmalıdır.135 Başka bir deyişle, tanınmış markaya 

aynı veya benzer mal ve hizmetler yönünden koruma sağlanabilmesi için Türkiye’de 

tescil edilmesi şartı bulunmamakla birlikte, farklı mal ve hizmetler bakımından tescil 

engeli oluşturabilmesi için Türkiye’de tescilli olması şarttır. 

 

Tecavüze karşı koruma, SMK’nun 29/1-a fıkrasında yapılan gönderme 

doğrultusunda SMK’nun 7. maddesinde yer almaktadır. Buna göre; Türkiye’de 

tescilli tanınmış bir marka bulunmalı ve bu markanın tescil edildiği mal ve/veya 

hizmetlerden farklı olsa bile tanınmış markanın Türkiye’deki tanınmışlık düzeyi 

nedeniyle itibarından haksız bir yarar elde edilmesi yahut tanınmış markanın 

itibarına zarar verici veya ayırt edici karakterini zedeleyici davranışta bulunulması 

(sulandırma, bulandırma, aşındırma, haksız yararlanma) hallerinden birinin somut 

olayda mevcut olması gerekmektedir. Ancak SMK’nun sağladığı koruma, Türkiye’de 

tescilli olan markaları kapsamaktadır.136 Dolayısıyla Türkiye’de tescilli olmayan 

yahut başvuru aşamasında olmayan Paris Sözleşmesi kapsamında tanınmış markalar, 

Türkiye’de tecavüze karşı korumadan yararlanamayacaktır.137 

 

Marka hakkının korunmasından kaynaklanan, sahibine sağladığı haklar temel 

olarak; tecavüzün tespiti, tecavüzün durdurulması, önlenmesi ve kaldırılması davaları 

ile -Türkiye’de tescilli olması koşuluyla- tazminat (maddi, manevi, itibar) davası 

ikame etmek ve benzer yahut aynı markalar ile karıştırılma ihtimali yüksek olan 

markaların sicilden terkinini (tescil engeli olarak koruma)138 talep etmek olarak 

gösterilebilir. 

 

Mülga MarkKHK’dan farklı olarak SMK’nda tescil olmaksızın salt 

tanınmışlık hususu mutlak red nedeni olmaktan çıkartılarak nispi red nedeni olarak 

ele alınmıştır ve bu haliyle tescil engeli olarak koruma sağlamaktadır. Tescilli 

tanınmış markanın mutlak red nedeni olarak TPMK nezdinde re’sen korunması, 

SMK 5/1-ç fıkrası ile mümkündür. SMK m. 6/5 gereğince, tescil edilmiş veya tescil 

başvurusu daha önceki tarihte yapılmış bir markanın, Türkiye’de ulaştığı tanınmışlık 

düzeyi nedeniyle haksız bir yararın sağlanabileceği, markanın itibarının zarar 
 

135 Akbulut, 21-22. Dirikkan, 51. Kayıhan, 427. Tekinalp, 412. Dilmaç, 73. 
136 Abacıoğlu Viskuşenko, 129. 
137 Abacıoğlu Viskuşenko, 129. Dirikkan, 79-80. 
138 Çolak, 471.  



 30 

görebileceği veya ayırt edici karakterinin zedelenebileceği hallerde, aynı ya da 

benzer markanın tescil başvurusu, haklı sebep bulunması hali haklı kalmak kaydı ile 

tanınmış marka hakkı sahibinin itirazı üzerine reddedilecektir. 

 

SMK m. 25’e göre; tanınmış bir marka, sahibi dışında üçüncü bir kişi 

tarafından TÜRKPATENT sicilinde tescil edilmişse, tanınmış markanın sahibinin 

tescile karşı açacağı bir dava ile marka tescilini sicilden sildirmesi mümkündür. Buna 

hükümsüzlük nedeni olarak koruma denir. 

 

Biz de Çolak, Tekinalp ve Dirikkan’ın görüşüne katılarak, SMK madde 7 

hükmünün yoruma kapalı olacak şekilde açık olduğunu belirtilerek, Türkiye’de 

tescilli olmayan tanınmış markalar yönünden SMK’nun sağladığı korumadan 

faydalanılamayacağını kabullenmekteyiz.139 Bu doğrultuda yukarıda belirtildiği gibi, 

TÜKPATENT sicilinde kayıtlı olma halinde SMK’nun, kayıtlı olmama halinde ise 

haksız rekabet hükümlerinin sağladığı korumadan faydalanılacaktır. 

 

Tanınmış ve ayırt ediciliği yüksek markalar, bir faaliyet alanında sicile kayıtlı 

olmasalar dahi o alanda tüketici nezdinde kabul görmüş ve nam salmış ise evrensel 

korunma hakkına sahip olabilecektir.140 Tüketici nezdinde kabul görme, nam salma, 

bilinilir olma gibi kavramlardan anlaşılması gereken, markanın temsil ettiği mal ve 

 
139 Abacıoğlu Viskuşenko, 129-130. Tekinalp, 492. Dirikkan, 79-80. Çolak, 472-473. 
140 Kıdıl, 47. Çolak, 464 ve 594. Tanınmış marka hakkında; mevzuatımızda yahut uluslararası 
sözleşmelerde bir tanımlama yapılmamakla birlikte, SMK 6/4, 6/5 ve 7/2-c fıkralarında Paris 
Sözleşmesi’ne atıf yoluyla değinilmiştir. Paris Sözleşmesi’nin 1. Mükerrer 6. Maddesi şu şekilde 
kaleme alınmıştır: “Birlik ülkeleri tescilin talep edildiği ülkenin yetkili makamları tarafından söz 
konusu ülkede bu anlaşmadan yararlanacağı kabul olunan bir kişiye ait olduğu aynı veya benzer 
mallar için kullanıldığı iyi bilinen tanınmış bir markanın herhangi bir karışıklığa yol açabilecek bir 
şekilde yeniden reprodüksiyonu, taklit edilmesini veya aslına yakın bir şekilde değiştirilmesini içeren 
bir markanın kullanılmasını gerek mevzuat izin verdiği takdirde re’sen, gerekse ilgilinin isteği üzerine 
yasaklamayı ve tescilini reddetmeyi veya iptal etmeyi taahhüt ederler. Markanın önemli bir 
bölümünün tanınmış bir markanın prodüksiyonundan oluşması veya bu tanınmış markayla 
karıştırılabilecek bir taklitten ibaret olması durumunda da bu hükümler geçerli olacaktır.” Tanınmış 
markayla ilgili bir diğer önemli uluslararası metin olan TRIPs anlaşmasının 16/2 ve 3. fıkraları şu 
şekilde kaleme alınmıştır: “(2) Paris Sözleşmesi’nin 6. mükerrer maddesi markanın tescil edildiği mal 
veya hizmetlere de uygun düştüğü ölçüde (mutadis mutandis) uygulanacaktır. Üyeler bir markanın 
tanınmış olup olmadığını tespit ederken, markanın promosyonu sonucunda kazanılan herkesçe bilinme 
durumunu dikkate alacaklardır. (3) Paris Sözleşmesi’nin 6. mükerrer maddesi markanın tescil edildiği 
mal veya hizmetlere benzemeyen mal veya hizmetlere de uygun düştüğü ölçüde kullanılacaktır. Ancak 
şu koşulla ki, markanın bu mal ve hizmetlerle ilgili kullanımı bu mal veya hizmetlerle ilgili tescilli 
markanın sahibi arasında bir bağlantı olduğunu göstermeli ve bu kullanım şekli nedeniyle tescilli 
ticari marka sahibinin menfaatlerinin zarar görme olasılığı mevcut olmalıdır.” Görüldüğü üzere; 
ülkemizin de taraf olduğu işbu sözleşmelerde, tanınmış markanın üye devletlerce ne şekilde 
korunacağı kararlaştırılmıştır. 



 31 

hizmetle ilgili sektördeki tüketici veya halk tarafından markanın bilinmesi ve kabul 

görmesidir.141 Örneğin; dokuzuncu sınıfta yer alan giyilebilir teknolojik cihaz 

alanında sicile kayıtlı olarak faaliyet gösteren bir markanın, on beşinci sınıfta yer 

alan müzik aletleri alanında sicile kayıtlı olmamasına rağmen bu alanda da tanınmış, 

tüketici nezdinde herkesçe bilinen, kabul görmüş ve ayırt ediciliği yüksek olması 

halinde korumadan faydalanabileceğinden bahsetmek mümkündür.142 Zira marka ne 

kadar tanınmış ise tüketicide uyandıracağı satın alma isteği de “marka korsanları”143 

tarafından taklit edilme isteği de o kadar artacağından, tanınmış markanın 

mütecavizin kazancına etkisi de bu oranda artacaktır.144 

 

Yargıtay bir kararında; ayırt edicilik unsuru bulunmayan, anonim bir şiirde 

yer alan, felsefi ve tasavvufi konuda topluma mal olmuş “Gelin Tanış Olalım” 

ibaresinin, markanın hükümsüzlük koşullarını barındırması sebebiyle davacı adına 

koruma sağlamayacağından bahisle davacının maddi tazminat talebi içeren davasını 

reddetmiştir.145 

 

Yargıtay Özel Daire; TPMK nezdinde 16. ve 41. sınıflarda tescilli ve tanınmış 

marka olan “Koç” ibareli davacı markasının, davalı tarafından işletme tabelası, 

broşür, afiş, flama, tanıtım gibi malzemelerde ve “www.bakirkoykocegitim.com” ile 

“www.kocogretim.com” isimli internet sayfalarında yine 41. sınıfta “kamp odaklı 

çalışma, öğretim, temel lise” alanında kullanıldığı somut olayda, tanınmış marka 

yönünden karıştırılma ihtimalinin yüksek olduğu gerekçesiyle tazminata takdir eden 

yerel mahkemenin kararını onamıştır.146 Yargıtay bir kararında, bankacılık 

 
141 Yasaman, 91. ABAD içtihatlarına göre “halkın önemli bir kısmı” tarafından bilinmesi gerekmekte 
olup bu kavramla AB üye ülkelerinin tamamında tanınma, bilinme zorunluluğu bulunmamaktadır. 
Ayrıca bu konuda halkın belirli bir yüzdesi veya belirli bir sayıda bilinmesi, tanınması gibi bir koşul 
da yoktur. “İlgili sektördeki halk” kavramından, mal ve hizmetlerin halihazırdaki müşterileri ile 
potansiyel alıcıları anlaşılmalıdır. CJEU C-375/97, General Motors, 14.09.1999 tarihli kararı, par. 25-
28. 
142 Çolak, 595. 
143 Hacıömeroğlu/İnce, 81. Ülgen Aslan Düzgün, “İltibas Suretiyle Markaya Tecavüz”, Türk Adalet 
Akademisi Dergisi Y 9, S 36. Ekim. 2018: 153 dn 60. Caner Yenidünya ve Fatih Birtek, İpek Yolu 
Canlanıyor Türk-Çin Hukuk Zirvesi Konferans Bildiri Kitabı. (İstanbul: Adalet Yayınevi, 2013) 495. 
Zeki Emre Kurt, emrekurt.av.tr, G.T. 31.05.2011, E.T. 17.03.2024 
<https://www.emrekurt.av.tr/blogs/2011/03/31/marka-korsanligi> 
144 Uzunallı, 212. 
145 Yargıtay 11. HD. 22.05.2023 T. 2021/8786 E., 2023/3131 K. sayılı kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 
146 Yargıtay 11. HD. 01.06.2022 T. 2021/295 E., 2022/4309 K. sayılı kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 



 32 

sektöründe faaliyet gösteren tanınmış markanın, başka sınıflarda da korunmak 

istemesini makul ve haklı görmüştür.147 

 

Yargıtay HGK’nin bir kararında; davacıya ait TPMK nezdinde temizlik 

ürünleri sınıfında tescilli “Fairy+şekil” tanınmış markasına konu şişe biçiminin 

“Fairy” ürünü ile özdeşleştiğini ve tanınmış hale geldiğini, davalının bu şişe şeklini 

birebir taklit ederek sattığını öne sürerek maddi tazminat talep ettiği davada, 

davalının faaliyetinin tamamen farklı bir sınıf olan ambalaj üretim ve pazarlama 

niteliğinde olduğu, davacının şişe şekli yönünden tasarım hakkı sahibi olmayıp 

markanın şişe içerisindeki ürün ve üzerindeki “kuşak ve damla” şekillerine ilişkin 

olduğu, tescillenen markanın içerisine konulduğu ambalajın işlevi ve teknik 

zorunluluk sebebiyle ambalajın aldığı şekli korumayacağı, markanın ambalaj için 

inhisari hak sağlamayacağı, davalı tarafından üretilen şişelerin boş olarak satıldığı ve 

ileride mutlak surette bu boş şişeler içerisine temizlik malzemesi konulacağından 

bahsedilemeyeceği, temizlik malzemesi konulsa dahi mütecavizin bu malzemeyi 

koyan kişi olacağı gerekçeleriyle davacının davasının reddedilmesi gerektiğini 

belirtmiştir.148 

 

3. Fikrî Hakların Kümülatif Korunması İlkesi 

 

a. İlkenin Tanımı 

 

Bazen hak sahibinin ortaya koyduğu ürün, birden fazla fikrî hakkı içerisinde 

barındırabilmektedir. Söz temsil; Tesla marka Cybertruck model bir otomobilin 

geometrik şekildeki iskelet tasarımı tasarım mevzuatıyla, yakıt tasarrufu sağlayan ve 

elektrikle çalışan motor sistemi buluşları patent mevzuatıyla, otomobilin hangi 

işletmeye ait olduğu noktasında ayırt edicilik sağlayan ve kaynak gösteren işaret ise 

marka mevzuatı kapsamında korunur.149 Somut olaydaki gibi bir fikrî ürünün, tescil 

şeklî şartlarını sağlayarak aynı anda birden çok mevzuatın koruması altındaysa 

kümülatif koruma ilkesi gündeme gelecektir.150  

 
 

147 Güneş, 377. Yargıtay 11. HD. 23.01.2015 T. 2014/14097 E., 2015/951 K. sayılı kararı. 
148 Yargıtay HGK 21.06.2023 T. 2022/83 E., 2023/670 K. sayılı kararı, E.T. 06.12.2023 (K.İ.B.). 
149 Suluk/Karasu/Nal, 19. 
150 Suluk/Karasu/Nal, 19. 



 33 

Kümülatif koruma ilkesi, “mevzuattaki birden fazla hükümle aynı anda 

korunabilme, çoklu korunma” anlamına gelmektedir.151 Kümülatif koruma terimi, 

fikrî hakların kümelenmesine dayalıdır ve fikrî haklar birbiriyle kesişen halkalara 

benzetilmektedir.152 AB mevzuatında 98/71/AT sayılı Yönergenin 16. ve 17. 

maddeleri ile 6/2002 sayılı Tüzüğün 96. maddesinde düzenlenen bu ilke 

hukukumuzda da geçerlidir.153  

 

Şehirali Çelik, aynı unsurun iki farklı koruma konusunun kapsamında kalması 

halinde “talep normlarının yarışması” ve “taleplerin yarışması” kavramlarının 

gündeme geleceğini, tek bir talep hakkının birden fazla yasal düzenlemeye 

dayandırıldığı halde talep normlarının yarıştığını, bu ihtimalde farklı sebeplere dayalı 

tek bir talep bulunduğunu; birden çok ve birbirinden bağımsız talep bulunması 

halinde ise taleplerin yarıştığını, bu ihtimalde ise taleplerin aynı ekonomik amaca 

hizmet ettiğini, her iki ihtimalde de tek bir talebin ifa edilmesinin yeterli olacağını 

savunmaktadır.154  

 

Bozgeyik/Er’e göre kümülatif koruma; aralarında özel hüküm-genel hüküm 

ilişkisi bulunmayan hukuki sebeplerin yığılması anlamına gelmekte olup bu durumda 

ihlal olunan haklar yarışmakta ancak talepler yığılmamaktadır ve ihlal edilen farklı 

haklara dayalı ayrı taleplerde bulunulması mümkün ise de tek bir tazminata 

hükmedilmelidir.155  

 

Uzunallı; aynı ürün üzerinde bulunan birbirinden farklı ve birden fazla fikrî 

mülkiyet hakkının ihlal edilmesi halinde taleplerin yığıldığını fakat birbirinden farklı 

fikrî mülkiyet koruması altında olan tek bir ürünün varlığı ve ihlal edilmesi halinde 

ise hakların yarıştığını öne sürmüştür.156  

 

 
151 Işık Yaşlı, 115. Hayri Bozgeyik ve Sefa Er, “Tasarımlar İçin Kümülatif Koruma”, Ticari ve Fikri 
Mülkiyet Hukuku Dergisi C 5, S 1. Haziran. 2019: 23.  
152 Suluk/Karasu/Nal, 19. Bozgeyik/Er, 24. 
153 Bozgeyik/Er, 23.  
154 Şehirali Çelik, Tasarımların Haksız Rekabet Hükümlerine Göre Korunması. (Ankara: Banka ve 
Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, 2014) 92-100. 
155 Bozgeyik/Er, 24. 
156 Sevilay Uzunallı, Markanın Korunmasının Kapsamı ve Tazminat Talebi. (Ankara: Adalet Yayınevi, 
2012) 454. 



 34 

Suluk ise; kümülatif korumanın, aralarında genel hüküm-özel hüküm ilişkisi 

bulunmayan hukuki sebeplerin yığılması olduğunu, taleplerin yığılması veya 

yarışmasının söz konusu olmadığını, aksine hukuk kuralları arasında yarışma 

ilişkisinin doğduğunu, bu durumda hak sahibinin seçimlik hakkının doğacağını ve 

dilerse kümülatif koruma ilkesi doğrultusunda bu hukuki sebeplerden birine,  bir 

kaçına veya tümüne dayanabileceğini savunmaktadır.157 

 

b. İlkenin Ülkemizdeki Uygulama Alanı 

 

Kümülatif koruma ilkesinin ülkemizdeki uygulamasına göre; bir 

kümelenmenin varlığından söz edebilmek için, fikrî mülkiyet koruması ile haksız 

rekabet korumasının aynı anda mevcut olması gerekmektedir.158 Dolayısıyla fikrî 

mülkiyet koruma süresinin sona ermesi gibi korumadan yararlanılamayan hallerde 

haksız rekabet korumasına başvurulmasında kümelenmeden söz edilemeyeceği için 

ilke de gündeme gelmeyecektir.159 Doktrinde kümülatif korumanın mümkün 

olduğunu ve mümkün olmadığını savunan iki farklı temel görüş mevcuttur. 

 

Kümülatif korumanın mümkün olmadığını savunan yazarların görüşü; öncelik 

teorisi, dolanma teorisi ve ek koruma imânı sağlamanın gerek olmadığı teorisi olmak 

üzere üçe ayrılır. Öncelik teorisini savunan yazarlara göre; fikrî mülkiyet koruması 

ve haksız rekabet koruması arasında özel hüküm-genel hüküm ilişkisinin bulunduğu, 

özel hüküm uygulamasının tescil şeklî şartlarının sağlanması koşuluyla öncelikle 

uygulanacağı, özel hüküm korumalarının haksız rekabet koruması içeren genel 

hükümlerin kapsamını daraltarak bertaraf edeceği, haksız rekabet hükümlerinin 

boşluk doldurma amacıyla kullanılabileceği, şeklî şartların sağlanamaması yahut fikrî 

mülkiyet koruma süresinin dolması halinde de zaten özel hüküm korumasının 

uygulanamayacağı, dolayısı ile kümelenme yaşanmayacağı ifade edilmektedir.160 

 
157 Cahit Suluk, “Avrupa Birliği ve Türk Hukukunda Tasarımların Kümülatif  Olarak Korunması 
(Çoklu Koruma)”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi C1, S 3. 2001/3: 45. 
158 Işık Yaşlı, 115. Bozgeyik/Er, 24. Şehirali Çelik, 135. 
159 Şehirali Çelik, Tasarımların Korunması, 135. 
160 Işık Yaşlı, 118-123. Cahit Suluk, Çoklu Koruma, 45. İsmail Yılmaz Aslan, “Endistüriyet Tasarım 
Haklarının Kullanılması Haksız Rekabet ve Rekabet Hukuku İlişkileri: Bir Mahkeme Kararı 
Üzerinden Düşünceler”, Ankara Barosu Fikri Mülkiyet ve Rekabet Hukuku Dergisi C 1, S 1. 2001/1: 
25. Hamdi Pınar, “Fikri Mülkiyet Hakları ve rekabet Hukuku”, Rekabet Kurumu Dergisi C 6, S 3. 
Eylül. 2005: 38. Tahir Saraç, Patentten Doğan Hakka Tecavüz ve Hakkın Korunması. (Ankara: Seçkin 
Yayıncılık, 2003) 217-218. Nedret Füsun Nomer, “İnternet Alan Adının (Domain Name) Hukuki 
Niteliği ve Marka ve Ticaret Unvanı Gibi Ayırt Edici Ad ve İşaretler ile Arasındaki Benzerlik 



 35 

Dolanma teorisini savunan görüşe göre; kanun koyucunun bilinçli olarak koruma 

sağlamadığı bir konuda başkaca bir düzenleme gerekçe gösterilerek kanunu arkadan 

dolanma hali yaratılmakta, böylece haksız rekabet korumasının uygulanması, fikrî 

mülkiyet korumasını işlevsiz ve anlamsız hale getirmekte, özel hüküm koruma 

koşullarından olan tescil şartı ve süreyle sınırlı koruma ilkesi bertaraf edilmektedir; 

ancak haksız rekabet korumasının, fikrî mülkiyet korumasına alternatif bir koruma 

olarak getirilmesi mümkün değildir.161 Ek koruma imkanı sağlamanın gereksiz 

olduğu görüşünü savunan yazarlar ise; özel düzenleme olan fikrî mülkiyet koruma 

şartlarının mevcudiyeti halinde haksız rekabet hükümlerine başvurmanın anlamsız 

olacağını ifade etmektedir.162 

 

Kümülatif korumanın mümkün olduğunu savunan yazarlar ise öncelik teorisi 

ve koruma konusu ile amacının farklılığı teorisini savunanlar olmak üzere ikiye 

ayrılmaktadır. Öncelik teorisini savunan yazarlar; fikri mülkiyet hukuku ile haksız 

rekabet hukuku arasında özel hüküm-genel hüküm ilişkisi mevcut olup öncelikle 

daha üstün ve kapsamlı koruma sağlayan, sahibine mutlak ve tekelci koruma yetkisi 

veren, usul ve ispat kolaylığı bahşeden özel hüküm korumasının uygulanması 

gerektiği, genel hüküm korumasının da özel hükümlerin ruhuna uygun düştüğü 

ölçüde, aşırıya kaçmadan ve haksız rekabet koşulları oluşmuşsa haksız rekabet 
 

Bulunması Sebebiyle Doğabilecek Hukuki Sorunlar”, Prof. Dr. Hayri Domaniç’e 80. Yaş Günü 
Armağanı. (İstanbul: Beta Yayınları, 2001) 407-411. Nomer Ertan, 180. Nisim Franko, “İltibas 
Suretiyle Haksız Rekabet”, Prof. Dr. Mahmut Tevfik Birsel’e Armağan. (İzmir: Dokuz Eylül 
Üniversitesi Yayını, 2001) 122. Ayşe Nur Berzek, Ticaret Hukukunun Genel İlkeleri. (İstanbul: Beta 
Yayınları, 2020) 87-88. Bengül Kayış, Haksız Rekabetten Doğan Kanunlar İhtilafı. (Ankara: Yetkin 
Yayınları, 2012) 152. Mustafa Topaloğlu, Bilgisayar Programları Üzerindeki Haklar ve Bu Hakların 
Korunması. (İstanbul: Türkiye Bilişim Vakfı, 1997) 100. Mustafa Arıkan, Fikri Mülkiyet Hukukunda 
Televizyon Program Formatlarının Korunması. (İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2012) 156. Ahmet 
Türkmen, Spor Müsabakalarının Yayın Hakları. (Ankara: Adalet Yayınevi, 2014) 96-97. Dilay 
Kuşoğlu, Başkalarının İş Ürünlerinden Yetkisiz Yararlanma Yoluyla Haksız Rekabet. (Bursa: Ekin 
Basım Yayın Dağıtım, 2017) 76. İsmail Kayar, Ticari İşletme Hukuku. (Ankara: Seçkin Yayıncılık, 
2018) 282. 
161 Işık Yaşlı, 123-125. Şehirali Çelik, Tasarımların Korunması, 52. Cahit Suluk, “Karşılaştırmalı 
Hukuk Işığında Türk Hukukunda Tescilsiz Sınai Ürünlerin Haksız Rekabet Hükümleri ile 
Korunması”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi C 18, S 2. Aralık. 
2012: 172-173. N. Füsun No