Karmaşık Sosyal Sistemlerde "Düzen" Kalıplarının Fraktal Yapısı

Abstract

Herhangi bir sistem içinde var olan olası durumarın (contingency) faz uzayının belirli bir alanına sınırlanması sistem içinde “düzen “in kurulmasının temel unsurudur. Bu sınırlama faaliyeti karmaşık bir sisteme genel bir koşul yada koşullar dizisi getirilmesi yoluyla sistemsel dinamiklerin doğal akışının ve sistemsel evrimin yöneliminin sınırlandırılması ile gerçekleştirilir. Bu genel koşul, düzenleyici / kurucu ilke(ler)den ve bu ilkeyi yada ilkeleri sistem genelinde uygulayan kurumsal ( institutional ) mekanizmalardan oluşur. Bu mekanizmaların temel işlevi çevreden elde ettikleri enerjiyi kullanarak sistemsel olasılıkları sınırlamaktır. Farklı kurucu ilkeler ve düzen kurucu mekanizmaların düzenin kuruluşunda farklı etkinlik derecelerine sahip olmaları sonucunda farklı sistemler faz uzayında görsel olarak da ayırt edilebilen farklı “ düzen kalıpları “ oluşturulur. Düzen ve düzensizlik bölgelerini ayıran bu kalıplar basit geometrik şekillerden değil, farklı ölçeklerde kendisini tekrarlayan fraktal yapılardan oluşur. Bu durum düzen kurucu mekanizmaların doğasının, olasılık sınırlama yeteneklerinin zaman-mekansal evriminin ve sistem içindeki dağılımlarının bir sonucudur. Benzer bir fraktal yapıyı düzen ile düzensizlik arasındaki sınır bölgesinde de gözlemlemek mümkündür. Bu çalışmanın amacı, terör olgusu üzerinden karmaşık bir sosyal sistem olan “uluslararası sistem” de “ düzen” ile “düzensizlik “ ilişkisini düzen kalıplarının fraktal yapısı çerçevesinde açıklamaya çalışmaktır.

Localization of the contingencies within a system to a particular area of the phase space is the main element fort he creation of “order” within a system. Localization is realized by imposing a general condition to a complex system that restricts the natural flow of systemic dynamics and the direction of systemic evolution. That general condition consists of regulative/constituent principle (s) and institutional mechanisms that apply the principle(s) within the system. The main function of those mechanisms is to restrict systemic probabilities by using the energy they have derived from their environment. Due to different odreing principles and differing effectiveness of the order creating mechanisms, different systems have have different “order patterns” that can be visually differentiated. Those patters that divide the realms of the natüre of the order creating mechanisms as well as the statio-temporal evolution of their ability to restriict probabilities and their distribution within the system. A similar fractal structure can also be observed in the border regions between order and disorder. The aim of this study is to explore the relation between “order” and “disorder”in the international system (as a complex social system) through the phenomenon of terror within the framework of the fractal structure of “ order patterns”.