Deterministik ve Kaotik Sistemlerde Kararlılık ve İndeterminizm Arasındaki Trade Off İlişkisi
Abstract
Nonlineer dinamik konulu çalışmalar, fizik ve sosyal bilimlerde hakim olan geleneksel ( Newtonian) denge kavramının problematik karekterinin kendisini doğuran felsefi-paradigmatik arka plandan kaynaklandığını ve yapılan analizlerin üzerine kurulu olduğu teori-(matematiksel ) model-test ilişkisinin elde edilen sonuçlar ışığında yeniden değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Zira, yaygın kanının aksine, hem deterministik hemde kaotik sistemlerde, teorik-matemakitsel-gözlemsel düzlemlerde, kararsızlık ve indeterminizm arasındaki trade off kaçınılmaz olan random karakterlerin hep varolacağına; daha da önemlisi, daha derin seviyelerde gittikçe artan oranda ve zaman boyutu dikkate alındığında da tahmin/öngörü olayını zorlaştıran yönüne; işaret etmektedir.
