Türkiye'de döviz kuru volatilitesi ve dış ticaret fiyatlarına yansıması

Abstract

Bir ülkenin dış ticareti, döviz kuru volatilitesi(oynaklığı) haricinde, birtakım makroekonomik ve finansal faktörlerden de etkilenebilmektedir. Döviz kurlarında artan volatilite(oynaklık), çoğu ülkenin dış ticaretini doğrudan veya dolaylı şekilde etkilemektedir. Özellikle finansal kriz dönemlerinde, döviz kurlarında meydana gelen aşırı dalgalanmalar, bu etkiyi daha da arttırmaktadır. Ülkeler günümüzde kendi koşullarına göre farklı kur rejimleri uygulamakta ve bu rejimleri zaman içinde sık sık değiştirebilmektedirler. Bu değişiklikler planlı ve belirli bir süreç içinde olabildiği gibi, ekonomi ve mali piyasalarda oluşan baskı ve krizler sonucu aniden de olabilmektedir. Kur değişiklikleri bir yandan dış ticaret ve yabancı yatırımlar diğer yandan da mevcut döviz pozisyonları yolu ile gerek reel sektör gerekse mali sektör üzerinde önemli etkilerde bulunabilmektedir. Globalleşen dünyada mal ve hizmet ticareti ile uluslararası yatırımların artması döviz kuru politikalarının öneminin de artmasına neden olmuştur. Bu çalışma ile Ocak 2004 – Eylül 2020 yılları arasında Türkiye'de döviz kuru oynaklığının Türkiye'nin ithalat ve ihracat fiyatlarında yarattığı etki hem genel ithalat ve ihracat, hem de tüm ithalat ve ihracat alt sektörleri açısından aylık veriler kullanılarak analiz edilmiştir.

A country's foreign trade may be affected by a number of macroeconomics and financial factors, except for the exchange rate volatility. Increased volatility in exchange rates affects the trade of most countries directly or indirectly. Especially in times of financial crisis, excessive fluctuations in exchange rates increase this effect even more. The countries are applying different exchange rate regimes according to their own conditions and they can change these regimes frequently over time. These changes can be planned in a certain period. As well they can be suddenly due to the pressures and crises in the economy and financial markets. On the one hand exchange rates have important effects on foreign trades and investments, on the other hand can have important effects on both the real sector and financial sector through current foreign exchange positions. The increase in goods and services trade and international investments in the globalizing world also caused the importance of exchange rate policies to increase. With this study, the effect of exchange rate volatility on import and export prices in Turkey were analyzed using monthly data period January 2004 – September 2020 in terms of both general import and export and all import and export sub-sectors.